Ντρέιφους: Βασανίζεται απάνθρωπα, καταδικάζεται σε ισόβια στο νησί του Διαβόλου – Η διασημότερη δικαστική πλάνη συντάραξε την οικουμένη

Η υπόθεση Ντρέιφους υπήρξε έναν μεγάλο σκάνδαλο στην Γαλλία του 19ου αιώνα, όταν ύστερα από την νίκη των Γερμανών στον γαλλογερμανικό πόλεμο (1870-1871), τα δύο κράτη ετοιμαζόταν για νέο πόλεμο και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να κατασκοπεύσουν τον αντίπαλο.

Στις 22 Δεκεμβρίου του 1894, οδηγήθηκε ενώπιον της γαλλικής δικαιοσύνης ο αξιωματικός του πυροβολικού Άλφρεντ Ντρέιφους, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Η πολύκροτη «Υπόθεση Ντρέιφους» χαρακτηρίστηκε ως μία από τις μεγαλύτερες δικαστικές πλάνες ενώ αποτέλεσε σημείο αντιπαράθεσης, επί σειρά ετών, στην γαλλική κοινωνία με πολίτες και λογοτέχνες να καταγγέλλουν την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο Άλφρεντ Ντρέιφους γεννήθηκε στις 19 Οκτωβρίου του 1859, από οικογένεια Εβραίων της Γαλλίας. Στα 1894, υπηρετούσε ως λοχαγός του πυροβολικού στο γραφείο πληροφοριών του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Ήταν εποχή έντονου αντισημιτισμού, με τους εθνικιστές και τους μοναρχικούς να ζητούν την εκδίωξη όλων των Εβραίων από τον στρατό, ενώ η Γαλλία συγκλονιζόταν από ένα σκάνδαλο κατασκοπίας: Κάποιος είχε πουλήσει στρατιωτικά μυστικά έγγραφα στον Γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο στο Παρίσι.

Οι Γάλλοι αντιλήφθηκαν πως ο γερμανός συνταγματάρχης Σβαρτσκόπεν που υπηρετούσε στην γερμανική πρεσβεία του Παρισιού είχε στρατεύσει Γάλλους και μάζευε πληροφορίες. Έφτιαξαν λοιπόν την δική τους υπηρεσία κατασκοπείας με το όνομα «Υπηρεσία Στατιστικής» και έθεσαν το Σβαρτσκόπεν υπό παρακολούθηση.

Μεταξύ των προσώπων που στρατολογήθηκαν ήταν η καθαρίστρια της γερμανικής πρεσβείας, η Μ. Μπαστιάν, η οποία ήταν μυστική πράκτορας και μάζευε από τα καλάθια αχρήστων ότι έγγραφο έβρισκε και το παρέδιδε στους ανωτέρους της.

Η ίδια, μάζεψε προσεκτικά τα διάφορα χαρτιά - απορρίμματα, από τα καλάθια των γραφείων της πρεσβείας και τα έστειλε με κάποιο σύνδεσμο στην Υπηρεσία Στατιστικής. Η τελευταία όμως αποστολή περιείχε μια ανυπόγραφη επιστολή ιδιαίτερης σημασίας που απευθυνόταν στον γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο Σβάρτσκοππεν.

Ήταν μια επιστολή κάποιου πληροφοριοδότη που υποσχόταν στον Σβάρτσκοππεν μια σειρά από «σημειώσεις» (αναφορές) που αφορούσαν πλήθος στρατιωτικών ζητημάτων κυρίως άκρως εμπιστευτικών, (πιθανότερο απορρήτων), που όμως ποτέ δεν δημοσιεύτηκε τι είδους στρατιωτικά θέματα αφορούσε.

Ο γάλλος υπουργός των Στρατιωτικών, στρατηγός Μερσιέ, ανήγαγε αυτή την επιστολή σε πολύ σοβαρή υπόθεση προδοσίας διατάζοντας σχετικά την άμεση έναρξη των ανακρίσεων και την ταχεία σύλληψη και καταδίκη του προδότη. Για να διαπιστωθεί ο ένοχος λήφθηκαν δείγματα γραφικών χαρακτήρων. Οι υποψίες έπεσαν στο γραφικό χαρακτήρα ενός λοχαγού που παρουσίαζε εντυπωσιακές ομοιότητες. Αμέσως διατάχθηκε έρευνα περί του συγκεκριμένου, που ήταν ο Αλφρεντ Ντρέιφους.

Έτσι στις 15 Οκτωβρίου του 1894 ο λοχαγός Ντρέιφους συλλαμβάνεται και αρχίζει η τακτική ανάκρισή του, κατηγορούμενος για προδοσία, παρά την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων. Αρχές Νοεμβρίου του 1894 ο Ντρέιφους οδηγήθηκε ενώπιον του Στρατοδικείου, που συνήλθε στο Παρίσι με την σε βάρος του κατηγορία της προδοσίας που βασίστηκε σε απλές υποψίες. Μετά από μια δίκη-παρωδία, ο Ντρέιφους καταδικάστηκε σε καθαίρεση του βαθμού του και ισόβια κάθειρξη σε καθεστώς πλήρους απομόνωσης στο Νησί του Διαβόλου, στη Γαλλική Γουινέα. Εκεί βασανίστηκε απάνθρωπα. 

Ο άτυχος Ντρέιφους συνελήφθη το 1894, βασανίζεται απάνθρωπα και με συνοπτικές διαδικασίες, καταδικάζεται σε ισόβια δεσμά στο νησί του Διαβόλου στην Γουινέα, στις πιο βάναυσες φυλακές της Γαλλίας. Ένα χρόνο αργότερα, η Μπαστιάν βρίσκει ένα χαρτί με τον γραφικό χαρακτήρα που είχε αποδοθεί στον Ντρέιφους και την υπογραφή του Εστερχάζι. Ο νέος υπεύθυνος της Υπηρεσίας Πικάρ αρχίζει έρευνες όμως η παραδοχή του σφάλματος και η καταδίκη ενός αθώου θα έπληττε το κύρος του στρατού. Ο Πικάρ διαρρέει την αλήθεια, στέλνεται με δυσμενή μετάθεση και σε μια σχεδόν αυτοκτονική αποστολή στην Τυνησία, ωστόσο η υπόθεση παίρνει μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις, μεγάλη μερίδα της κοινωνίας ζητά δικαιοσύνη και δημοκρατία.

Το «Κατηγορώ» του Ζολά

Η υπόθεση Ντρέιφους θα είχε «κουκουλωθεί» όπως επιθυμούσαν οι Γάλλοι στρατιωτικοί, αν την Πέμπτη 13 Ιανουαρίου του 1898, η εφημερίδα του Κλεμανσό, «Ορόρ» (Αυγή), δεν έβγαινε με πρωτοσέλιδο τίτλο «Κατηγορώ!» και μια επιστολή-καταπέλτη, της οποίας κάθε παράγραφος ξεκινούσε με το ρήμα «Κατηγορώ».

Τη στιγμή εκείνη παρενέβη ο συγγραφέας Εμίλ Ζολά, ο οποίος στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «L' Aurore» το περίφημο «Κατηγορώ…!», μια ανοιχτή επιστολή προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Ζολά κατηγόρησε τον Στρατό ότι συγκάλυψε τη λανθασμένη καταδίκη του Ντρέιφους και αθώωσε τον Εστερχάζι με εντολή του Υπουργείου Στρατιωτικών. Παράλληλα, δήλωνε την απέχθειά του προς την υποκρισία και τον φανατισμό. Το τεύχος της εφημερίδας τυπώθηκε σε 300.000 αντίτυπα αντί των 30.000 που ήταν ο συνηθισμένος αριθμός και έγινε ανάρπαστο. Το κείμενο αυτό αποτέλεσε την κύρια αιτία για την αναψηλάφιση της δίκης.

Η κυβέρνηση πιέστηκε από τους εθνικιστές να οδηγήσει στο εδώλιο του κατηγορούμενου τον Ζολά, ενώ αντισημιτικές εξεγέρσεις ξέσπασαν στην επαρχία. Η δίκη Ζολά ξεκίνησε στις 7 Φεβρουαρίου 1898 κι εκεί κατηγορήθηκε σαν ένοχος για συκοφαντία και καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση και πρόστιμο 3.000 φράγκων. Σύντομα όμως μια αίτηση που απαιτούσε την επανάληψη της δίκης Ντρέιφους υπεγράφη από 3.000 άτομα.

Τελικά το 1899 το εφετείο παρέπεμψε τον Ντρέιφους στο Πολεμικό Συμβούλιο, ενώ οι ταραχές που ξέσπασαν ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους πολέμιους του Ντρέιφους οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησης. Ο Ντρέιφους πήρε χάρη, αθωώθηκε και του απονεμήθηκε το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής. Κατόπιν μικρής θητείας στον στρατό, όπου πήρε το αξίωμα του ταγματάρχη, αποστρατεύθηκε. Πέθανε στο Παρίσι στις 12 Ιουλίου 1935 σε ηλικία 76 ετών.