Γεώργιος Μιχαΐλοβιτς: Φύλακας ψυχών, τιμά ακόμη τις σωρούς χιλιάδων στρατιωτών που έπεσαν στον Α’ και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (φωτό)

Πίνει καυτή σλιβοβίτσα, κλείνει το μπουκάλι με το δυνατό αλκοολούχο ποτό, βγαίνει από το μικρό καμαράκι και περιφέρεται ανάμεσα στα μνήματα, στη μεγαλύτερη στρατιωτική νεκρόπολη της χώρας, τελευταία κατοικία για 20.500 Γάλλους, Σέρβους, Ιταλούς, Βρετανούς και Ρώσους, πεσόντες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.



Ο Γεώργιος Μιχαΐλοβιτς κουβαλά στην πλάτη του 86 χρόνια ζωής και μοιάζει λες και βγήκε από το Underground του Εμίρ Κουστουρίτσα. Είναι ο τελευταίος Σέρβος στρατιώτης στην Ελλάδα, πιστός στο καθήκον του να διατηρεί άσβεστη τη φλόγα στα καντήλια, στα Συμμαχικά Νεκροταφεία του Ζέιτενλικ (στα τουρκικά ελαιώνας), στη δυτική Θεσσαλονίκη, όπψς γράφει στο ρεπορτάζ της στο Έθνος η Μαρία Ριτζαλέου.
«Φύλακας ψυχών» χιλιάδων στρατιωτών που άφησαν την τελευταία τους πνοή στο μακεδονικό μέτωπο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γεώργιος Μιχαΐλοβιτς συνεχίζει να τους τιμά και να τους φροντίζει. Καθημερινά επιμελείται τη στολή του, φορά το στρατιωτικό του δίκοχο και το χακί χιτώνιο με το σέρβικο ενθόσημο στο ένα μανίκι και το όνομά του ραμμένο στο στήθος, στο ύψος της καρδιάς, και βγαίνει στο νεκροταφείο. Αυτήν τη δουλειά την... κληρονόμησε, αφού ο παππούς του και οι πατέρας του ήταν επίσης φύλακες στον σερβικό τομέα του νεκροταφείου. Μάλιστα έζησε από κοντά την κατασκευή του σερβικού τομέα και ήταν οκτώ ετών όταν έγιναν τα εγκαίνια, το 1936. Ακόμη να ξεχάσει τον πόνο που έβλεπε στα μάτια των συγγενών των νεκρών.

«Ηταν μια μέρα που με σημάδεψε. Ηρθαν γονείς, χήρες, ορφανά, κάποια από τα παιδιά δεν γνώρισαν ποτέ τον πατέρα τους. Ημουν οκτώ ετών και το θυμάμαι σαν τώρα», λέει με φωνή που σπάει ακόμη από πόνο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, είδε τον πατέρα του να υποδέχεται τις σορούς άλλων 139 συμπατριωτών του. Στα 32 του χρόνια, το 1960, ανέλαβε φύλακας τρίτης γενιάς της οικογένειας Μιχαΐλοβιτς. «Είμαι ταγμένος σε αυτό το καθήκον και υπερήφανος για αυτό που κάνω», λέει.

Καθημερινά φεύγει από το οίκημα που του παραχώρησε το σερβικό προξενείο, σε μια γωνιά των κοιμητηρίων και μπαίνει στη νεκρόπολη. Καθαρίζει και περιποιείται τα μνήματα, ανάβει τα καντήλια, ποτίζει τα λουλούδια, ξεχορτιαριάζει, συντηρεί τα αναθήματα, ξεναγεί τους επισκέπτες. Φυλά ως κόρην οφθαλμού το αρχειακό υλικό. Στο υπόγειο οστεοφυλάκιο με τους 5.500 στρατιώτες, που έχασαν τη ζωή τους στη μάχη του Καϊμακτσαλάν, τον Σεπτέμβριο του 1916, σκύβει το κεφάλι και προσεύχεται. Στην είσοδο υποκλίνεται στη σερβική σημαία, δείχνει με υπερηφάνεια φωτογραφίες στρατιωτών.



«Υστερα από τόσα χρόνια νιώθω σαν μέλος μιας πολύ μεγάλης, σιωπηλής οικογένειας», λέει και διηγείται άπειρες ιστορίες για καθέναν από τους μαρμάρινους σταυρούς. Σαν κινητή εγκυκλοπαίδεια θυμάται, βλέποντας μόνο το όνομα, ιστορίες ζωής για το τότε και το τώρα - από τους απογόνους τους.
Πάνω από μισό αιώνα ξεναγεί επισκέπτες, Σέρβους και άλλους, ενώ στις 11 Νοεμβρίου κάθε χρόνο δέχεται την επίσημη ηγεσία της Σερβίας στην επέτειο για τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Χαιρέτησε προέδρους και προέδρους, τον Σλ. Μιλόσεβιτς, τον Ρ. Κάρατζιτς, τον Β. Κοστούνιτσα, τον Μπ. Τάντιτς, ενώ είχε την τύχη να υποδεχθεί το 2007 τον τελευταίο επιζώντα βετεράνο του Πολέμου, ο οποίος ήταν -τότε- 104 χρόνων.

Παρά τα 86 του χρόνια δεν το βάζει κάτω, δεν θέλει να συνταξιοδοτηθεί, δεν αντέχει να περνά τη μέρα του μακριά από τους φίλους του. Δεν θέλει να τους αφήσει μόνους τους. Αν και έχει χαμηλώσει η ένταση της φωνής του, ο Γεώργιος Μιχαΐλοβιτς, μπορεί και ξεναγεί ακόμη σχολεία και οργανωμένους επισκέπτες σε γκρουπ. Κι όταν τον ρωτούν τι του προσφέρει αυτή η δουλειά και γιατί παραμένει φύλακας ενός νεκροταφείου απαντά: «Για να βάλουμε μυαλό».

ΤΡΕΙΣ ΓΕΝΙΕΣ
Τελευταία του επιθυμία να ταφεί και ο ίδιος στο Ζέιτενλικ

Ο Γ. Μιχαΐλοβιτς παντρεύτηκε Ελληνίδα και απέκτησε μία κόρη. Σύμφωνα με τη διακρατική συμφωνία Ελλάδας-Σερβίας, δεν μπορεί να πάρει τη θέση του φύλακα μια γυναίκα. Και καθώς απέκτησε δύο εγγονές, καθώς φαίνεται θα είναι ο τελευταίος της οικογένειας Μιχαΐλοβιτς που θα είναι φύλακας στα Συμμαχικά Νεκροταφεία, «αναγκαστικά η σκυτάλη θα πάει αλλού». Αλλά δεν θα φύγει ποτέ από εκεί. Τελευταία του επιθυμία είναι να ταφεί και ο ίδιος στο Ζέιτενλικ, όπως ο πατέρας του και ο παππούς του. «Νομίζω ότι το δικαιούμαι, αν και αυτό θα το αποφασίσει η σερβική κυβέρνηση», αναφέρει.
Τα Συμμαχικά Νεκροταφεία του Ζέιτενλικ δημιουργήθηκαν στη δεκαετία του 1920 στην οδό Λαγκαδά, σε έκταση που αγόρασε το ελληνικό κράτος και παραχώρησε την επικαρπία της στα συμμαχικά κράτη. Εκεί είναι θαμμένοι 20.500 στρατιώτες της Αντάντ που έπεσαν στο μακεδονικό μέτωπο του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα κοιμητήρια είναι χωρισμένα σε πέντε τομείς: γαλλικό με 8.089 τάφους, σερβικό με 7.500 τάφους, ιταλικό με 3.000, βρετανικό με 1.600 και ρωσικό με 400. Στον γαλλικό τομέα είναι επίσης θαμμένοι στρατιώτες με καταγωγή από τη Σενεγάλη, το Μαρόκο, την Αλγερία.