Ευγένιος Τριβιζάς: «Τα παραμύθια δε διδάσκονται. Τα παραμύθια διδάσκουν.» - Ο κορυφαίος παραμυθάς μιλά για τη θεατρική διασκευή του βιβλίου "Η τελευταία μαύρη γάτα"

 Λίγο-πολύ όλοι μεγαλώσαμε με κάποια από τις δουλειές του και όχι άδικα έχει θεωρηθεί ο εθνικός μας παραμυθάς. Οι δουλειές του πάντα έχαιραν εκτίμησης και στο θεατρικό κοινό και δεν είναι τυχαίο ότι αυτή την εποχή ανεβαίνουν δύο παραστάσεις βασισμένες σε παραμύθια του, «Η τελευταία μαύρη γάτα» στο Χορν και η περίφημη «Φρουτοπία» στο Rex. Εμείς επικοινωνήσαμε με τον Ευγένιο Τριβιζά με αφορμή την πρώτη, η οποία παρουσιάζεται σε σκηνική προσαρμογή Βένιας Σταματιάδη (με τη συνεργασία του ίδιου του συγγραφέα) και μας μίλησε για την προσέγγιση των παραμυθιών του, την ανατροπή των στερεοτύπων και την εναλλαγή ανάμεσα στον κόσμο των παιδιών και των ενηλίκων.
Ας ξεκινήσουμε μιλώντας για την παράσταση «Η τελευταία μαύρη γάτα». Πώς προέκυψε, μέχρι ποιο σημείο την επιβλέπετε;
Πρόκειται για τη θεατρική διασκευή του βιβλίου μου «Η τελευταία μαύρη γάτα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ. Έχει παρουσιαστεί αρκετές φορές στη σκηνή από σχολικούς και ερασιτεχνικούς θιάσους. Την τρέχουσα παραγωγή στο θέατρο ΧΟΡΝ έχει αναλάβει μια ενθουσιώδη ομάδα νέων ταλαντούχων σκηνοθετών και ηθοποιών που όταν ζήτησαν τη συγκατάθεσή μου, δέχτηκα χωρίς κανένα δισταγμό. Τη συμμετοχή μου δε θα την αποκαλούσα επίβλεψη αλλά δημιουργική ανταλλαγή προτάσεων, απόψεων και ιδεών.

Ποιοι είναι οι στόχοι της παράστασης;
Τα θέματα της δεισιδαιμονίας, της προκατάληψης, του ρατσισμού  και της γενοκτονίας. Σε ένα μακρινό νησί μια μυστική αδελφότητα προληπτικών είναι αποφασισμένη να εξολοθρεύσει όλες τις μαύρες γάτες επειδή πιστεύει ότι φέρουν γρουσουζιά. Πίσω όμως από την οργάνωση αυτή κρύβονται άλλα σκοτεινά συμφέροντα, άλλες άνομες επιδιώξεις. Η σημαντικότερη για μένα αναφορά σε κριτικές που γράφτηκαν διεθνώς για την «Τελευταία μαύρη γάτα» είναι εκείνη των Times Educational Supplement που συνιστά το βιβλίο ως κατάλληλη εισαγωγή για παιδιά του δημοτικού στα θέματα της γενοκτονίας. Αυτό ελπίζω να αποδειχθεί και το θεατρικό έργο. Εμβόλιο για παιδιά. Εμβόλιο κατά της προκατάληψης, του ρατσισμού και της γενοκτονίας.
Κατά πόσο η παράσταση απευθύνεται και σε ενήλικες;
Όπως όλα τα έργα μου έχει διηλικιακό χαρακτήρα. Απευθύνεται σε όλη την οικογένεια.
Παρακολουθείτε στενά τα ενδιαφέροντα των παιδιών εδώ και δεκαετίες. Παρατηρείτε κάποιες αλλαγές στις προτιμήσεις τους μέσα στα χρόνια ή ενθουσιάζονται πάντα από τα ίδια απλά πράγματα που εμείς ως ενήλικες έχουμε λησμονήσει;

Τα παιδιά ήταν, είναι και θα είναι πάντα παιδιά, με φρεσκάδα ματιάς και απεριόριστη φαντασία που, δυστυχώς, το εκπαιδευτικό σύστημα κάνει ό,τι μπορεί για να τους την εξαλείψει.

 Γράφοντας βιβλία για παιδιά είναι εκτός των άλλων και ένας τρόπος να διατηρείτε ζωντανό το παιδί μέσα σας, ενώ ακολουθείτε μια επιστήμη που τα παιδιά τη βλέπουν ως κατεξοχήν «ενήλικη»; 

Με συναρπάζει η συνεχής εναλλαγή εικόνων, αισθήσεων και παραστάσεων των δύο αυτών κόσμων. Από νηπιαγωγεία σε φυλακές, από παρασκήνια θεάτρων σε κελιά αστυνομικών σταθμών, από αίθουσες δικαστηρίων σε παιδικές χαρές. Τα προβλήματα, άλλωστε, που απασχολούν τη σύγχρονη εγκληματολογία όπως η ενοχή, η αθωότητα, η παραβατικότητα και η τιμωρία προσφέρουν πλούσιο υλικό για τα βιβλία μου όπως για παράδειγμα η δίκη από τους γαιοκτήμονες του σκιάχτρου που ονειρεύεται να πετάξει στο «Όνειρο του σκιάχτρου» (εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας), οι τύψεις της μικρής Άννας στη «Νύχτα της Μπανανόφλουδας» (εκδόσεις Μεταίχμιο), οι εξωφρενικοί τρόποι εκτέλεσης καταδίκων στο «Τηγάνι του δήμιου» (εκδόσεις Καλέντη), η απροσδόκητη συνάντηση ενός διαρρήκτη και ενός φιλάργυρου μέσα σε ένα χρηματοκιβώτιο στις «Χελώνες του βαρώνου» (εκδόσεις Καλέντη).
Στην εποχή μας είναι σαν να μην υπάρχει η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία και τα παιδιά να επιθυμούν κατευθείαν την ενηλικίωση προσπαθώντας να νιώσουν μεγάλοι. Η παιδεία που θα πάρει ένα παιδί από το σπίτι αρκεί ή οι κοινωνικές συνθήκες γύρω του μπορεί να αποβούν πιο καθοριστικές;
H παιδεία και το περιβάλλον αλληλεπιδρούν, διαμορφώνοντας χαρακτήρες και καθορίζοντας συμπεριφορές. Το τι αποδεικνύεται πιο καθοριστικό ποικίλλει από περίπτωση σε περίπτωση.
Μπορεί πλέον μια νέα γενιά να ταυτιστεί μαζικά με κάτι σαν τη «Φρουτοπία» ή η επιβολή παγκοσμιοποιημένων προτύπων ορίζει λίγο- πολύ τις «μόδες»;

Μπορεί επειδή όπως όλα τα αλληγορικά έργα φαντασίας έχουν διαχρονικό χαρακτήρα. Αυτό άλλωστε δείχνει και η αξιοσημείωτη εκδοτική επιτυχία των οκτώ τόμων της «Φρουτοπίας» με αλλεπάλληλες εκδόσεις σε δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα που  γίνονται κάθε φορά ανάρπαστα. Έχουν και πάλι εξαντληθεί και επίκειται νέα έκδοση από τη «Χάρτινη Πόλη». Επίσης, την περίοδο αυτή γίνεται η δεύτερη φαντασμαγορική παραγωγή της «Φρουτοπίας» στο θέατρο REX σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ρήγου με τον Λεωνίδα Καλφαγιάννη στο ρόλο του δαιμόνιου δημοσιογράφου Πίκου Απίκου.
Ένα χαρακτηριστικό των παραμυθιών σας είναι ότι ποτέ δε διαχωρίζονται για αγόρια και κορίτσια. Αυτός ο «αθώος» φυλετικός διαχωρισμός στην παιδική ηλικία κατά πόσο διαμορφώνει και αναπαράγει κοινωνικά στερότυπα;
Πολλά από τα στερότυπα των κλασικών παραμυθιών όπως το στερεότυπο του καλού και του κακού ή της παθητικής ηρωίδας δεν ταιριάζουν με τις αντιλήψεις της εποχής μας. Η τυποποίηση του καλού και του κακού για παράδειγμα ενδέχεται να προετοιμάσει το εδαφός για τον διωγμό μειονοτήτων. Γι' αυτό τον λόγο στα παραμύθια ανατρέπω αυτά τα στερεότυπα. Τα «Τρία μικρά λυκάκια»  μεταδίδουν το μήνυμα ότι δεν υπάρχουν καλοί και κακοί χαρακτήρες αλλά καλές και κακές πράξεις.

Στην «Κοκκινομπλουτζινίτσα» (μια σύγχρονη εκδοχή της «Κοκκινοσκουφίτσας») η ηρωίδα δεν περιμένει τη σωτηρία από έναν κυνηγό αλλά αντιμετωπίζει η ίδια τον λύκο υποκρινόμενη ότι εντυπωσιάζεται από την υποκριτική του ικανότητα να παριστάνει τη γιαγιά. Στο «Νούφαρο του βάλτου» η πριγκίπισσα Ανεμελίνα σε αντίθεση με τις παραδοσιακές ηρωίδες ξεφεύγει από προκαθορισμένους ρόλους και ερωτεύεται έναν δράκο.
 

Είστε θετικός με την ιδέα τα παραμύθια σας να διδαχθούν σε σχολεία ή έτσι όπως γίνεται η μάθηση περιορίζει το παιδί από το να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του;
Τα παραμύθια δε διδάσκονται. Τα παραμύθια διδάσκουν. Ο Αινστάιν είχε πει «Aν θέλετε τα παιδιά σας να είναι έξυπνα, διαβάστε τους παραμύθια. Αν θέλετε τα παιδιά σας να είναι περισσότερο έξυπνα, διαβάστε τους περισσότερα παραμύθια.» Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές της ανατροφής των παιδιών μας. Τα παραγεμίζουμε σαν γαλοπούλες με γνώσεις και πληροφορίες, ενώ αφήνουμε τη φαντασία τους να λιμοκτονεί. Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία και αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες. Δεδομένου του κρίσιμου ρόλου της φαντασίας στη δημιουργικότητα και καινοτομία ο αρνητικός αντίκτυπος στην κοινωνία είναι ανυπολόγιστος. Όταν επισκέπτομαι σχολεία, με εντυπωσιάζει η ανεξάντλητη φαντασία και δημιουργικότητα των προνηπίων και νηπίων. Βλέπω λίγα χρόνια αργότερα τα ίδια παιδιά κουρασμένα και αγχωμένα να έχουν χάσει αυτή τη φρεσκάδα της ματιάς, αυτή τη μαγική σπίθα. Μαθαίνουν να υπηρετούν την πραγματικότητα, ενώ θα έπρεπε να την ξεπερνάνε. Ήδη βιβλία μου έχουν περιληφθεί στο εκπαιδευτικό υλικό των σχολείων της Κίνας, Βραζιλίας, Τουρκίας, Ισραήλ και άλλων χωρών.

Αν μπορούσατε να γίνετε και πάλι παιδί για μια μόνο ημέρα, πώς θα την περνούσατε;
Ξαπλωμένος στο αμπάρι ενός πειρατικού καραβιού γεμάτο με κλεμμένο χαρτο πόλεμο και ερωτευμένα τρυποκάρυδα.
 Η Ταυτότητα της Παράστασης
Σκηνική προσαρμογή: Βένια Σταματιάδη. Σκηνοθεσία: Κώστας Γάκης, Αθηνά Μουστάκα, Κωνσταντίνος Μπιμπής. Σκηνικά-video: Μικαέλα Λιακατά. Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα. Μουσική: Κώστας Γάκης. Κίνηση: Κική Μπάκα. Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα. Μουσική Παραγωγή-σχεδιασμός ήχων: Στέφανος Τορτόπογλου.
Παίζουν (αλφαβητικά): Άρτεμις Γρύμπλα, Αμαλία Καβάλη, Γιώργος Κισσανδράκης, Κλείτος Κωμοδίκης, Φώτης Λαζάρου, Κώστας Μαγκλάρας, Σωτηρία Μαράθου, Αλκιβιάδης Μπακογιάννης, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Βίκτωρας Πέτσας
Μουσικός επί σκηνής-live electronics: Στέφανος Τορτόπογλου
Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος-Ηλίας Λάτσης. Οργάνωση παραγωγής: Κατερίνα Μπερδέκα. Συντονισμός παραγωγής: Ανζελίκα Καψαμπέλη. Βοηθός σκηνοθετών: Αγάπη Ηλιάδου. Βοηθός παραγωγής: Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη.
Πληροφορίες: «Η τελευταία μαύρη γάτα» του Ευγένιου Τριβιζά στο θέατρο Χορν, Αμερικής 10, Κολωνάκι. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Σάββατο 15.45, Κυριακή 11.00 & 15.00, Καθημερινές για σχολεία. Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος: 10 ευρώ (πλατεία), 9 ευρώ (εξώστης), Γκρουπ (κατόπιν συνεννόησης με το ταμείο): 8 ευρώ, Σχολεία: 7 ευρώ. Προπώληση: www.ticket365.gr, Διάρκεια παράστασης: 135 λεπτά (με διάλειμμα).

Πηγή: clickatlife.gr