"Έτσι πιάνεται η φοροδιαφυγή των πολυεθνικών": Διαβάστε το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Άγη Βερούτη

Σε μια παλιά μου ζωή πριν 15-30 χρόνια, στις πολυεθνικές, είχα εμπειρία διαχείρισης τιμοκαταλόγων ενδοομιλικών συναλλαγών [κανείς δεν είναι τέλειος].

Κανόνες arms-length, οδηγία Σαρμπάνης-Όξλεϊ και άλλα αστεία που εφεύρισκαν γραφειοκράτες παγκοσμίως, δήθεν για να πιάνουν διοχέτευση κερδών σε φορολογικούς παραδείσους ήταν πάντα για γέλια. Ακόμη είναι.

Οι πολυεθνικάριοι ανά τον πλανήτη που ασχολήθηκαν έστω και φευγαλέα με τις ενδοομιλικές συναλλαγές γελάνε με αυτές τις απόπειρες, γιατί ξέρουν πόσο απλό είναι να πιάσεις την παράνομη εξαγωγή μη φορολογουμένων κερδών πολυεθνικών. Όπως εξίσου ιλαρές ήταν και οι απόπειρες της ελληνικής κυβέρνησης/γραφειοκρατών τα τελευταία 20 χρόνια να πιάσει την γιγαντο-φοροδιαφυγή των πολυεθνικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

Για γέλια!

Τέρμα τα αστεία όμως. Η γιγαντο-φοροδιαφυγή των πολυεθνικών είναι σαν μια οργανωμένη εκδρομή τουριστών με πούλμαν σε μια οργανωμένη παραλία, που όμως αφήνουν απλήρωτα τα εισιτήρια εισόδου, τις ομπρέλες, τα φαγητά και τα αναψυκτικά που κατανάλωσαν, και από πάνω παρατάνε και τα σκουπίδια τους να τα μαζέψουν οι άλλοι λουόμενοι, αφήνοντας και αρκετές σπασμένες ξαπλώστρες. Πάντως πληρώνουν το πάρκινγκ...

Συγκεκριμένα, για να πουλήσει το προϊόν της οποιαδήποτε πολυεθνική σε μια εθνική οικονομία, θα εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι η οικονομία έχει καταναλωτές, οι οποίοι θα διαθέσουν μέρος από το εισόδημά τους για να αγοράσουν το προϊόν της.

Για να έχουν εισόδημα οι καταναλωτές πρέπει να εργάζονται, άρα να υπάρχει δομημένη οικονομία με φορολογικές αρχές, καταστήματα που να προστατεύονται από την εγκληματικότητα με μια επαρκώς αποτελεσματική αστυνόμευση, και μια λειτουργική παιδεία που να παράγει μορφωμένους πολίτες για να στελεχώσει τις λειτουργικές θέσεις εργασίας που απαιτούν πτυχία. Επίσης αυτή η χώρα συνήθως πρέπει να δαπανά ένα ποσόν για την εθνική άμυνα, ώστε η οικονομία να προοδεύει χωρίς εξωγενείς απειλές και εμπόδια στις εισαγωγές και εξαγωγές της, ή την εσωτερική της λειτουργία, καθώς και ένα κρατικό σύστημα υγείας που να καλύπτει τουλάχιστον τους άπορους που δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ιδιώτες ιατρούς.

Όλα τα παραπάνω απαιτούν η κοινωνία να ξοδεύει κοινωνικούς πόρους (χρήμα και απασχόληση ανθρώπων που εργάζονται στο δημόσιο τομέα) για να τα εξασφαλίζει, ώστε μια επιχείρηση ή ένας επαγγελματίας ή εργάτης να μπορεί να λειτουργήσει εύρυθμα και να παράγει εισόδημα και κέρδη.

Γι΄ αυτό και η κοινωνία πρέπει να συλλέγει φόρους από κάθε έναν που επωφελείται από το εύρυθμο περιβάλλον που εξασφαλίζει ένα οργανωμένο κράτος, είτε εκείνος είναι πολίτης, είτε εταιρία.

Αν κάποιος αποκρύψει τα κέρδη του και πληρώσει λιγότερους φόρους από όσους δικαίως του αναλογούν, τότε ουσιαστικά απολαμβάνει το αγαθό της εύρυθμης κοινωνίας λάθρα, ενώ το κόστος το μεταθέτει αδίκως στους υπόλοιπους συντελεστές της οικονομίας που πληρώνουν τους δίκαιους φόρους τους: πολίτες και εταιρίες.

Η πρακτική αυτή, της παράνομης εξαγωγής αφορολόγητων κερδών από τις πολυεθνικές, με εργαλείο τις φουσκωμένες τιμές ενδοομιλικών συναλλαγών (transfer prices) ουσιαστικά ληστεύει τις κοινωνίες εναντίον των οποίων ασκείται. Τις γιγα-ληστεύει σε ρυθμό δισεκατομμυρίων ετήσια.

Φτάνει όμως η θεωρία.

Είναι πολύ απλή η λύση, αν ήθελε ένα κράτος να εκμηδενίσει το αποτέλεσμα της φοροδιαφυγής των πολυεθνικών.

Απλά φαίνεται ότι κανείς σε κανένα κράτος δεν θέλει να διαταράξει τις ενδοομιλικές συναλλαγές φοροδιαφυγής, ούτε τις τριγωνικές συναλλαγές, ούτε την καταστροφή των ανταγωνιστών εταιριών που δεν φοροδιαφεύγουν, άρα έχουν λιγότερα κέρδη για να επενδύσουν στην πρόοδο της δραστηριότητάς τους. Μοιάζει σαν ολόκληρα κράτη και ενώσεις κρατών όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση να μη θέλουν να διαταράξουν τα καρτέλ των μέγα-φοροφυγάδων.

Όλα ξεκινούν και τελειώνουν στην τιμή πώλησης των προϊόντων από τις πολυεθνικές εταιρίες.

Η Ελληνική κυβέρνηση έχει εμπειρία στην συλλογή τιμών πώλησης από άλλες ευρωπαϊκές αγορές, για τον καθορισμό των τιμών των φαρμάκων της “λίστας” με βάση τις 3 χαμηλότερες τιμές ανά την Ευρώπη. Αυτό που χρειάζεται να κάνει, το κάνει ήδη εδώ και χρόνια για τις φαρμακευτικές.

Αυτός ο ίδιος μηχανισμός μπορεί να επεκταθεί για τον προσδιορισμό της πραγματικής κερδοφορίας μιας πολυεθνικής σε οποιαδήποτε εθνική αγορά. Δεν λέμε φυσικά να μπουν στη διατίμηση όλα τα προϊόντα των πολυεθνικών! Αυτό θα ήταν φαιδρό!

Απλά με την παρακολούθηση της χαμηλότερης τιμής πώλησης στην Ευρώπη, οι ελληνικές φορολογικές αρχές μπορούν με βεβαιότητα να προσδιορίσουν το ελάχιστο Μικτό Κέρδος ενός προϊόντος που πωλείται από μια πολυεθνική εταιρία στην Ελληνική αγορά.

Κατόπιν, με βάση τα έξοδα θα προσδιορίζεται η πραγματική κερδοφορία της πολυεθνικής.

Από την άλλη, οι πολυεθνικές που πουλάνε στο ράφι και κάνουν κόλπα με τις ενδοομιλικές στηρίζονται επίσης στο γεγονός ότι στο ράφι δεν έχουν ανταγωνισμό, άρα μπορούν αν πουλάνε ακριβότερα.

Αν το ράφι άνοιγε στον ανταγωνισμό, θα αναγκάζονταν να πουλήσουν φθηνότερα, άρα η τελική λιανική τιμή τους να πλησιάσει την αυξημένη transfer price (λόγω παράνομης εξαγωγής αφορολόγητων κερδών) άρα και να εντοπιστούν ευκολότερα χωρίς τον έλεγχο των τιμών εξωτερικού.

Τώρα οι πολυεθνικές μπορούν να παίζουν με την τιμή αγοράς και την δικαιολογούν με αυξημένη τιμή πώλησης στο ράφι, επειδή τους παίρνει λόγω “στημένης” αγοράς στο ράφι με την δημιουργία Καρτέλ.

Τα καρτέλ δεν είναι τίποτε άλλο από την παράνομη συνεννόηση ανάμεσα σε ανταγωνιστές με δεσπόζουσα θέση, για να κρατήσουν έξω από την αγορά τους μικρούς ανταγωνιστές, εμποδίζοντας τους μεταπωλητές από το να συμπεριλάβουν τα προϊόντα των μικρών στο ράφι, με απειλή να αποσύρουν τα προϊόντα τους από τον συγκεκριμένο λιανοπωλητή, ή δίνοντάς του kick-backs που ο μικρός δεν μπορεί να δώσει γιατί πληρώνει τους φόρους του κανονικά.

Για παράδειγμα, μια πολυεθνική με 500 εκατομμύρια τζίρο, πριν λίγα χρόνια δήλωνε κέρδη 1%-2% στην ελληνική αγορά, όμως τα κύρια προϊόντα της είχαν τιμή πώλησης διπλάσια στην Ελλάδα από όση είχαν στις βορειοευρωπαϊκές χώρες.

Αν στη Γερμανία πχ ένα κουτί βρεφικό γάλα ή καλύτερα ένα πακέτο βρεφικές πάνες, πωλούνταν προς 8,5 ευρώ προ ΦΠΑ και στην Ελλάδα προς 17 ευρώ, τότε ήταν αυτονόητο ότι το μικτό περιθώριο κέρδους στην Ελλάδα ήταν αυξημένο κατά 8,5 ευρώ ανά μονάδα.

Όσον αφορά τις Ελληνικές μπύρες “Βεργίνα” που πρακτικά είχαν αποκλειστεί από τα ράφια των Ελληνικών Σουπερμάρκετ, έβγαλε πόρισμα η επιτροπή ανταγωνισμού δέκα χρόνια μετά την καταγγελία, όταν υπό φυσιολογικές συνθήκες ο μικρός Έλληνας επιχειρηματίας θα είχε καταστραφεί αν δεν είχε στραφεί στην εξαγωγή των προϊόντων του. Φαντάσου να πουλάς στο εξωτερικό, αλλά στη χώρα σου να σε έχουν αποκλείσει τα καρτέλ (σύμφωνα με την τελική απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού) για πάνω από 10 χρόνια.

Για κάθε προϊοντικό κωδικό (Stock Keeping Unit: SKU) με μεγαλύτερο από κάποιο τζίρο οι Ελληνικές φορολογικές αρχές θα μπορούσαν να ζητήσουν από κάθε πολυεθνική εταιρία που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, να καταθέτει κάθε χρόνο την κατώτατη τιμή πώλησης στην Ευρώπη. Η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία anti-dumping εξασφαλίζει ότι η τιμή αυτή δεν περιέχει ζημίες, και άρα είναι πραγματικά πάνω από το κόστος.

Η αρχή του Παρέττο εξασφαλίζει ότι με το 20% των κωδικών θα καλύπτει τουλάχιστον το 80% του τζίρου της κάθε πολυεθνικής εταιρίας. Μετά από αυτό, ο πρόχειρος υπολογισμός της πραγματικής κερδοφορίας είναι πολύ εύκολος.

Στον 21ο αιώνα, με τα απείρων δυνατοτήτων συστήματα ERP που διαθέτουν όλες ανεξαιρέτως οι πολυεθνικές εταιρίες, και τις δυνατότητες που δίνουν τα λογιστικά φύλλα όπως το Excel, θα ήταν ζήτημα μερικών εβδομάδων για μια μικρή ομάδα 15-20 ικανών ατόμων στο ΥΠΟΙΚ για να προσδιορίσουν με ακρίβεια 90% την πραγματική κερδοφορία των πολυεθνικών ομίλων που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας είτε απευθείας, είτε μέσω αντιπροσώπων, κάθε χρόνο.

Μετά από το παραπάνω η φοροδιαφυγή τους θα λάβει άδοξο τέλος, όπως φυσικά και το κίνητρο για την τριγωνική τιμολόγηση και τα kick-backs σε λογαριασμούς του εξωτερικού για τις μεγάλες εταιρίες της λιανικής που τα διαθέτουν στην ελληνική αγορά.

Αν το ύψος των εισαγωγών προϊόντων πολυεθνικών στην Ελλάδα είναι 20-30 δις ευρώ ετησίως, ίσως να βρίσκεται παραπάνω από μισός ΕΝΦΙΑ κρυμμένος σε φοροδιαφυγή μέσα εκεί, ή ίσως και 2 ΕΝΦΙΑ. Θα το μάθουμε όμως μόνον αν γίνει η παραπάνω διαδικασία. Ως τότε, όσα γράφονται για το θέμα αποτελούν απλά εικασίες για να εξηγήσουν γιατί η ίδια οδοντόκρεμα που πωλείται 1 ευρώ στη Γερμανία, στην Ελλάδα πωλείται για 2,5 ευρώ, και πριν 5 χρόνια πωλείτο για 4 ευρώ, ενώ τα σούπερ μάρκετ συνεχίζουν να δηλώνουν 1%-2% κερδοφορία.

Μπορεί φυσικά κάποιος να είναι ακόμα πιο ακριβής στον προσδιορισμό των πραγματικών κερδών ανά χώρα (και άρα της φορολογικής υποχρέωσης), αν ζητήσει και πάρει την μέση τιμή πώλησης κάθε προϊόντος πολυεθνικής παγκοσμίως, το μερίδιο του προϊόντος στον τζίρο της, και την δημόσια δηλωμένη κερδοφορία των πολυεθνικών προς τους μετόχους τους. Αυτό ίσως θα ήθελε 600-1000 άτομα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για να τελειώνει το καρουσέλ της φοροδιαφυγής των πολυεθνικών.

Δεν φαίνεται βέβαια ως τώρα, να ενδιαφέρεται κανείς να κάνει αυτούς τους απλούς υπολογισμούς, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οποίες καταλήγουν για να φορολογηθούν τα ελληνικά κέρδη χωρίς όμως να έχουν πληρώσει τον αναλογούντα φόρο στην Ελλάδα.

Το να λέμε ότι θα ζητήσουμε τη βοήθεια και τη συνδρομή των χωρών που επωφελούνται από την παράνομη εξαγωγή αφορολόγητων κερδών από την Ελλάδα, για να βρούμε αυτή τη φοροδιαφυγή, είναι σχεδόν όσο αστείες ήταν οι ως τώρα προσπάθειες προσδιορισμού της πραγματικής κερδοφορίας των πολυεθνικών στην Ελλάδα.

Η σημερινή κυβέρνηση λέγει ότι θέλει να πατάξει την φοροδιαφυγή των πολυεθνικών.

Ο τρόπος για να το κάνει είναι απλούστατος, και περιγράφεται επιγραμματικά παραπάνω.

Ας δούμε τελικά αν πραγματικά θέλει να το κάνει, αντί να κυνηγάει τους τυροπιτάδες για το ΦΠΑ της τυρόπιτας του ανέργου, και τα περίπτερα, ή αντί να ανεβάσει το ΦΠΑ που θα κοστίσει μερικές δεκάδες χιλιάδες θέσεις ανεργίας ακόμη.

Λες και δεν μας φτάνουν ως κοινωνία οι άνεργοι που ήδη έχουμε...

Ιδού η Ρόδος.