Πάμε πλατεία αλλά τι πλατεία! Με 24 πλατάνια 200 ετών στο Αμπελούζο της αρχαίας Γόρτυνας, Μεσαρά Κρήτης - Την κυριακάτικη καλημέρα μας από την Αθήνα! (φωτό)

Τα πλατάνια αν και μπορούν να επιβιώσουν στην ξηρασία, όταν πια έχουν μεγαλώσει, λατρεύουν τις πηγές. Συνήθως τα συναντάς σε περιοχές όπου ο ήχος του τρεχούμενου νερού ακούγεται από μακριά, για αυτό είναι θαύμα που τόσα πλατάνια τα βρήκαμε στη Μεσαρά, μια περιοχή που υποφέρει από την έλλειψη υδάτινων πόρων.

Της Κορίνας Καφετζοπούλου

Ακόμα, όμως, τα "σπλάχνα" της γης σε εκείνο το μικρό χωριό έχουν νερό αν και το ποτάμι έχει στερέψει, αναφέρει το madencreta.gr.

Στον Αμπελούζο, ένα χωριό του Δήμου Γόρτυνας, με πληθυσμό 220 κατοίκων, που ενώνεται από δυο γέφυρες και χωρίζεται από ένα στεγνό ποτάμι, τα πλατάνια ζουν ακόμα, λίγο πιο πάνω…. έχοντας περικυκλώσει μια μικρή πλακόστρωτη πλατεία. Εκεί το καλοκαίρι θα είναι όαση δροσιάς ακόμα και χωρίς νερό.

Πρέπει να είναι περισσότερα από 24 πλατάνια, μεγαλύτερα των 200 ετών, αυτά που είναι δίπλα της.

Οι κορμοί είναι τεράστιοι και η ύπαρξή τους πέρασε από στόμα σε στόμα. Τόσα χρόνια η ληξιαρχική πράξη γέννησης χάθηκε αλλά πέρασε από γενεά σε γενεά η ιστορία τους.



Και πιο πάνω προς το βουνό είναι περισσότερα από 200 πλατάνια που αρμονικά συνυπάρχουν μαζί με τις μουριές και τους ευκαλύπτους.

Εκεί μέσα στα πλατάνια είναι κρυμμένη και μια βρύση, από την εποχή των Τούρκων, που ήταν και το υδραγωγείο του χωριού. Γύρω – γύρω η βρύση είχε γούρνες και οι γυναίκες έπλεναν τα ρούχα.πλατάνια Αμπελούζος πλατεία

Οι παλαιότεροι θυμούνται ότι εκεί έπαιζαν και μάζευαν με τις σακούλες τους καβρούς (καβούρια).

Όμως το 1953 σφοδρή κακοκαιρία έπληξε το νησί. Οι ισχυρές βροχοπτώσεις "πήραν κάτω το βουνό" όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν στο Madeincreta, όσοι το '53 ήταν μικρά παιδιά - ανάμεσά τους και ο κ. Μιχάλης Ξημεράκης.



Η βροχόπτωση ήταν τόσο δυνατή, ώστε το νερό παρέσυρε τα πάντα, ενώ πολλά ισόγεια από τότε είναι ... υπόγεια. Αντίστοιχη καταστροφή καταγράφεται και το 1936 στην περιοχή.


O κ. Μιχάλης Ξημεράκης

Η βρύση που περιγράφεται είναι κάπου θαμμένη ενώ η πλατεία έκανε χρόνια να καθαριστεί από τα χώματα .

Τη ζωή του μάλιστα οφείλει σήμερα σε αυτά τα δέντρα και ο  κ.Γιώργος Δενδράκης, όπως είπε ο κ. Μιχάλης, καθώς για να σωθεί από τα ορμητικά νερά κρατήθηκε από έναν ευκάλυπτο. Ένας κάτοικος του χωριού του πέταξε ένα σχοινί και σώθηκε τότε το παλληκαράκι.

Τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου ευελπιστούν ότι θα καθαρίσουν το τοπίο γύρω από την πλατεία για να φτιάξουν ένα μονοπάτι που θα οδηγεί στο φαράγγι.

Και η πλατεία, με τη σημερινή της γραφική μορφή, έργο του πολιτιστικού συλλόγου είναι.



Ένας μοναδικός χώρος 700 τμ, τον οποίο ανέδειξε σημαντικά η φροντίδα του πολιτιστικού συλλόγου.
πλατάνια Αμπελούζος πλατεία

Δύο απο τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου η Ελένη Βλατάκη και η Λίτσα Δασκαλάκη
Από το 2002 έως το 2005, το στοίχημα πέτυχε. Η πλατεία πλακοστρώθηκε κι αναδείχθηκε το ξέφωτο με τα πλατάνια.

Εκεί λειτουργεί και ένα ταβερνάκι που συγκεντρώνει όλες τις γενιές και προσφέρει  παραδοσιακές γεύσεις της Μεσαράς.

Το τοπίο προσφέρεται για χαλάρωση και περιπατητική διαδρομή μιας και ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τον καφέ και το φαγητό του αλλά μπορεί ακόμα και να περπατήσει μέχρι τον λόφο ψηλά στο χωριό (Παπούρα) έως τον Αγ. Αντώνιο, όπου η θέα τον αποζημιώνει μιας και αντικρίζει την πεδιάδα της Μεσσαράς.

Είναι μέρος συνάντησης και όποιος πάει ακόμα και ξένος φεύγει, έχοντας κάνει φίλους που θα τον υποδεχθούν την επόμενη φορά.

Η ιστορία

πλατάνια Αμπελούζος πλατεία Ο Αμπελούζος  βρίσκεται στις νότιες προσβάσεις του Ψηλορείτη, κοντά στη Γεωργική Σχολή της Μεσαράς. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 46,6 χλμ.

Κύρια προϊόντα του είναι το ελαιόλαδο, η σταφίδα, τα σιτηρά και τα φρούτα.  Υπήρξε δήμος την εποχή της τουρκοκρατίας. Το χωριό ήταν στα τέλη του 19ου αι. έδρα του αγά της επαρχίας και από το 1880 έδρα του δήμου Γόρτυνας.

Στον Αμπελούζο ανακαλύφθηκε το 1860 το  άγαλμα Μινωταύρου, το οποίο αγόρασε έπειτα από εντολή της αγγλικής πρεσβείας ο τότε πρόξενος της Αγγλίας Λυσ. Καλοκαιρινός και σήμερα βρίσκεται στην Αγγλία.

Στην περιοχή του Αμπελούζου υπάρχει ένα λαβυρινθώδες λατομείο της αρχαίας Γόρτυνας. Μερικοί συγγραφείς πίστεψαν ότι είναι ο Λαβύρινθος, εντός του οποίου ήταν κλεισμένος ο Μινώταυρος. Είναι πράγματι λατομείο με δαιδαλώδεις υπόγειες σήραγγες. Οι πλάκες της περίφημης επιγραφής της Γόρτυνας, το οικοδομικό υλικό του ναού του Αγίου Τίτου και των άλλων οικοδομημάτων προέρχονται από το λατομείο αυτό.πλατάνια Αμπελούζος πλατεία

Στο χωριό σώζονται ωραία σπίτια της τυπικής κρητικής αρχιτεκτονικής- μεταξύ αυτών  και του  Πανανού Θεοδουλάκη- όπως επίσης και 6 νερόμυλοι και τα «λείψανα» δυο μεγάλων συγκροτημάτων από τα οποία ξεχωρίζει ένα «οικιστικό συγκρότημα με την ονομασία Πύργος» κηρυγμένο «ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο».

Πρόκειται για βίλα αναγεννησιακής περιόδου, ιδιοκτησία κάποιου προύχοντα.

Η Αγία Παρασκευή

Το αρχαιότερο κτίσμα κοντά στο χωριό Αμπελούζος είναι η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (12ος αι.), δίπλα στο κεντρικό κτίριο της Γεωργικής Σχολής. Είναι μια μικρή σταυροειδής με τρούλο εκκλησία, που αρχικά ήταν μονόκλιτη θολωτή, καθολικό μιας πλούσιας ανεξάρτητης μονής, αλλά σε μεταγενέστερα έγγραφα αναφέρεται ως μετόχι της Μονής Βροντισίου.



Η είσοδος του ναού είναι στην δυτική πλευρά και είναι καμαρωτή, με παραστάδες που φέρουν επίκρανα και το κλειδί της καμάρας διακοσμημένο με ανάγλυφο σταυρό. Το ιερό είναι μικρό κ εξέχει ελαφρά από την τοίχο. Στο εσωτερικό του, η Αγία τράπεζα είναι κτιστή και διπλά της σώζεται ένα λίθινο αρχιτεκτονικό μέλος σε μικρό ύψους. Ο ναός πιθανότατα είχε αγιογραφίες αλλά σήμερα λόγω της επικάλυψης με ασβέστη δεν διακρίνεται τίποτα.