Financial Times: Συνταξιοδοτικό: Το μεγαλύτερο αγκάθι για τη συμφωνία Κυβέρνησης-Θεσμών

Διαβάστε το άρθρο της Κέριν Χοπ:

«Ο Μιχάλης Ακριθάκης, συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος, ετοιμάζεται να φύγει από την Αθήνα για να περάσει το καλοκαίρι στο οικογενειακό του σπίτι στην Κρήτη, όπου τα έξοδα διαβίωσης είναι ελάχιστα. «Λαχανικά από τον κήπο, αυγά από τις κότες του ξαδέρφου μου και τάβλι στο καφενείο» είπε ο 72χρονος χήρος.

Ως πρώην δημόσιος υπάλληλος, ο κ. Ακριθάκης έχει δει την σύνταξη του να κόβεται οχτώ φορές τα τελευταία πέντε χρόνια, μειώνοντας τις μηνιαίες απολαβές του κατά 45%.

Ο ίδιος έχει αρχίσει και πάλι να αγωνιά παρά τις διαβεβαιώσεις από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ότι οι περαιτέρω περικοπές στις συντάξεις είναι μια «κόκκινη γραμμή» που δεν θα παραβιαστεί στις συνομιλίες με τους πιστωτές για την απελευθέρωση των 7,2 δισ. ευρώ.

Η επίτευξη μιας συμφωνίας με τους πιστωτές έχει γίνει ζήτημα επείγουσας ανάγκης για μια κυβέρνηση που δίνει αγώνα να πληρώσει τους λογαριασμούς της. Αλλά η διαφωνία για τις συντάξεις αποδεικνύεται το βασικό εμπόδιο.

Κατά την διάρκεια της συνάντησης των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης την Δευτέρα, εκπρόσωποι και των τριών θεσμών – ο Πιερ Μοσκοβισί της Κομισιόν, ο Μπενουά Κερέ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ο Πολ Τόμσεν του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου – ανέφεραν τις μεταρρυθμίσεις στις συντάξεις ως ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στις διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με αξιωματούχους που ήταν παρόντες.

Οι αξιωματούχοι είπαν ότι ο κ. Τόμσεν τις χαρακτήρισε «εξαιρετικά γενναιόδωρες» και ο κ. Kερέ προειδοποίησε ότι πρέπει να γίνει μια «ολοκληρωμένη συζήτηση» για το πώς θα παραμείνει βιώσιμο το σύστημα.

Αισθανόμενοι την απειλή, ομάδες ανήσυχων συνταξιούχων διαμαρτυρήθηκαν έξω από τα κεντρικά γραφεία του ΙΚΑ τον Απρίλιο, μετά την καθυστέρηση καταβολής των συντάξεων τους για 24 ώρες.

«Οι διαπραγματευτές μπορεί να αναγκαστούν να κάνουν παραχωρήσεις γιατί είναι τόσο απελπισμένοι για ρευστό» είπε ο κ. Ακριθάκης.

Πλήρης σύνταξη στα 50

Οι συντάξεις είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο ζήτημα σε μια χώρα όπου 2,9 εκατομμύρια άνθρωποι – πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού – έχουν πάρει σύνταξη αν και το ένα εκατομμύριο εξ αυτών είναι ακόμα κάτω από τα 65.

«Ακόμα επιτρέπουμε σε ανθρώπους να παίρνουν πλήρη σύνταξη στα 50 τους, για παράδειγμα σε μητέρες με ανήλικα παιδιά που έχουν εργαστεί για είκοσι χρόνια» είπε ο Πλάτων Τήνιος, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Πειραιά και ειδικός στις συντάξεις.

Η αναδιοργάνωση του υπερχρεωμένου κρατικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ήταν ένα από τα πρώτα διαρθρωτικά μέτρα που υιοθέτησε η Ελλάδα όταν υπέγραψε το πρόγραμμα διάσωσης το 2010.

Από τότε διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν περικόψει συντάξεις και άλλες κοινωνικές παροχές, βρίσκοντας έναν εύκολο τρόπο να μειώσουν τις δαπάνες και να επιτύχουν τους δημοσιονομικούς στόχους που είχαν συμφωνήσει με τους διεθνείς δανειστές.

Αλλά έχουν αποτύχει να θεραπεύσουν τα επί μακρόν εκκρεμή προβλήματα όπως οι απάτες και τα ελλείμματα. Οι Έλληνες διαπραγματευτές αντιστέκονται τώρα στις εκκλήσεις για άμεσες περικοπές στις επικουρικές συντάξεις που θα διαγράψουν άμεσα έλλειμμα 300 εκατ. ευρώ στο συνταξιοδοτικό σύστημα και θα το καταστήσουν βιώσιμο, μετά από σειρά πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και την βουτιά στην απασχόληση.

Η αρχή της κατηφόρας

«Θα ήταν η αρχή της κατηφόρας» ανέφερε αξιωματούχος του υπουργείου Εργασίας. Ο ίδιος σημείωσε ότι περίπου 40% των Ελλήνων που έχουν συνταξιοδοτηθεί λαμβάνουν ήδη συντάξεις μικρότερες από 650 ευρώ, κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πριν ξεσπάσει η κρίση το 2009 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μικρότερο από 20%.

Η προηγούμενη μεταρρύθμιση είχε σαν στόχο να καταστήσει το βασικό κρατικό συνταξιοδοτικό σύστημα της Ελλάδας βιώσιμο ως το 2050. Αλλά τα έσοδα από τις εισφορές των εργαζομένων και των εργοδοτών υποχώρησαν γρηγορότερα από ότι είχε προβλεφθεί, καθώς η ύφεση της ελληνικής οδήγησε το ποσοστό ανεργίας περίπου στο 30%.

Τα κρατικά συνταξιοδοτικά ταμεία εμφάνισαν έλλειμμα 350 εκατ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο έναντι πλεονάσματος 800 εκατ. ευρώ το περασμένο έτος, μετά από πτώση 12% στις εισφορές και περικοπή 17% στις κρατικές επιχορηγήσεις, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών.

«Η κατάσταση μπορεί να γίνει μόνο χειρότερη. Το σύστημα έχει διατηρήσει υψηλά ποσοστά εισφορών παρά το γεγονός πως οι συντάξεις έχουν ουσιαστικά μειωθεί στο μισό. Αυτό δυσκολεύει τις προσλήψεις και ενθαρρύνει την επέκταση της μαύρης αγοράς εργασίας» ανέφερε ο Μίλτος Νεκτάριος, πρώην διοικητής του ΙΚΑ.

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει συγκροτήσει ένα φιλόδοξο σχέδιο για να προστατέψει τις συντάξεις. Προβλέπει την δημιουργία ενός νέο Ταμείου Εθνικού Πλούτου που θα συλλέγει έσοδα από φόρους στα τυχερά παιχνίδια, τις ιδιωτικοποιήσεις και της παραχωρήσεις κρατικών περιουσιακών στοιχείων και θα εγγυάται πιο γενναιόδωρες συντάξεις και κοινωνικές παροχές για τον ταχύτατα γηράσκοντα πληθυσμό.

Αλλά όπως και οι προκάτοχοι της, η νέα κυβέρνηση δεν έχει δείξει ενδιαφέρον στον εξορθολογισμό της λειτουργίας δεκάδων κρατικών συνταξιοδοτικών ταμείων, τα οποία έχουν τυπικά εξυγιανθεί αλλά συνεχίζουν να απασχολούν περίπου 15.000 υπαλλήλους.

Πολιτικές και πελατειακές προσλήψεις

«Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος δεν έχουν ολοκληρωθεί, γιατί τα ταμεία χρησιμοποιούνται από πολιτικούς για πελατειακές προσλήψεις» είπε ο κ. Νεκτάριος.

Ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο υπουργός Οικονομικών, έχει δείξει ότι είναι διατεθειμένος να συμβιβαστεί μέχρι ένα σημείο στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές.

«Επιπλέον περικοπές στις συντάξεις δεν θα αντιμετωπίσουν τα πραγματικά προβλήματα του συστήματος, τα χαμηλά ποσοστά απασχόλησης και την αδήλωτη εργασία» έγραψε πρόσφατα. «Η κυβέρνηση μας είναι διατεθειμένη να εξορθολογίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα, περιορίζοντας για παράδειγμα τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις»

Αλλά η διάθεση αυτή δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη. Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, υπουργός παραγωγικής ανασυγκρότησης και επικεφαλής της Αριστερής Πλατφόρμας, δήλωσε αυτήν την εβδομάδα ότι η κυβέρνηση θα υπερασπιστεί την στάση της για τις συντάξεις, διακηρύσσοντας στη Βουλή: «Οι κόκκινες γραμμές μας θα παραμείνουν».