Top Woman η Μαριέττα Προβοπούλου διευθύντρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα - «Ο κόσμος μπορεί να αλλάξει αν το πιστέψουμε»

"Ο κόσμος νομίζει ότι αυτό που κάνουμε είναι ανιδιοτελές. Δεν είναι. Αυτά που κερδίζουμε είναι ανεκτίμητα. Έχω βιώσει στο βάθος της ψυχής μου τι σημαίνει καλοσύνη. Οι άνθρωποι που έχω συναντήσει στις αποστολές μου έχουν σώσει τη ζωή. Με έχουν κρύψει στα σπίτια τους, μου έχουν παράσχει πληροφορίες προκειμένου να προστατεύσω τον εαυτό μου με κίνδυνο της δικής τους ζωής" εξηγεί από τη πρώτη κιόλας στιγμή της κουβέντας μας η Μαριέττα Προβοπούλου, διευθύντρια του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Η ίδια, στο πλαίσιο των αποστολών, έχει ζήσει στο Μαλάουι, στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν, στη Μπουρκίνα Φάσο, στο Περού και στην Αιθιοποία και μάλιστα σε μερικές χώρες εξ αυτών μαζί με τα δύο ανήλικα παιδιά της, 7 και 11 ετών σήμερα. "Πιστεύω πως τα παιδιά θα πρέπει να έρχονται από νωρίς σε επαφή με τη πραγματικότητα. Είναι ο μόνος τρόπος να διαμορφώσουμε νέους, ευαίσθητους πολίτες. Ο κάθε γονιός μπορεί να βρει τον κατάλληλο τρόπο να το επιτύχει. Το να γνωρίζουμε την πραγματικότητα είναι χρέος όλων μας και το πρώτο βήμα για κάθε αλλαγή" θα απαντήσει σχετικά. Απέναντί μας στέκεται μια νέα γυναίκα, με βλέμμα ευθύ και δυνατό που διατηρεί μια παιδική σχεδόν ζωντάνια. Βρισκόμαστε στη πλατεία Μαβίλη, σ' ένα καφέ, με τους ήχους της πόλης και τη ροή των ανθρώπων που κινούνται γύρω μας να συνθέτουν το σκηνικό της καθημερινότητας, μόνο που έχει κανείς την αίσθηση πως στο δικό μας τραπέζι έχουμε πατήσει για λίγο το pause.

"Σήμερα, αντιμετωπίζουμε μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις. Αυτό που δεν συνειδητοποιούμε είναι πως περισσότεροι από 50 εκ. άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους, αριθμός μεγαλύτερος από εκείνον μετά τον Β' Παγκόσμιο Πολέμο. Η έκρυθμη πολιτική κατάσταση σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της αφρικανικής ηπείρου που μαστίζονται από πολέμους κι εμφύλιες διαμάχες οδηγεί σε ένα πρωτοφανές κύμα μετακίνησης πληθυσμών. Ανθρώπους που διεκδικούν το δικαίωμα τους στη ζωή. Μόνο στη λεκάνη της Μεσογείου 22.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει από το 2000 επιχειρώντας να σωθούν, ενώ οι προβλέψεις είναι εξαιρετικά δυσοίωνες, αφού αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα από την ΕΕ υπολογίζεται πως πλέον 30.000 άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους εντός του 2015. Κι ενώ έχουμε την εντύπωση πως η Ευρώπη δέχεται το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων, η αλήθεια είναι πως για παράδειγμα το 2014 κλήθηκε να δεχθεί μόλις το 4% του συνολικού αριθμού των Σύριων προσφύγων. Οι χώρες που αντιμετωπίζουν την πραγματική πρόκληση (και περίπου το 85% του κύματος) είναι οι γειτονικές της Συρίας, κυρίως ο Λίβανος, η Ιορδανία και η Τουρκία.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (Medecins Sans Frontiers) βρίσκονται εκεί προσφέροντας ιατρική φροντίδα σε όλους τους πληγέντες ανεξαρτήτως "στρατοπέδων". Παράλληλα με τις επείγουσες παρεμβάσεις (χειρουργικά προγράμματα) εκπονούν προγράμματα για χρόνιες ασθένειες, όπως και για αντιμετώπιση των ψυχικών τραυμάτων, ενώ εφοδιάζουν νοσοκομεία και ιατρικές μονάδες με ιατροφαρμακευτικό υλικό. Οι MSF στηρίζουν σήμερα σχεδόν 100 ιατρικές δομές στη Συρία, ομάδες γιατρών που παραμένουν στη χώρα προσπαθώντας να σταθούν δίπλα στους συνανθρώπους τους. Η 2η Ιανουαρίου του 2014 υπήρξε μια σελίδα μελανή στην ιστορία των MSF καθώς 5 μέλη της ομάδας έπεσαν θύματα απαγωγής στη Συρία, για να αφεθούν ελεύθεροι πέντε μήνες μετά. Γεγονός που ανάγκασε την οργάνωση να αποχωρήσει, αφού δεν μπορούν να δοθούν εχέγγυα για την ασφάλεια των αποστολών. "Θέλουμε να ξέρει ο λαός της Συρίας ότι οι MSF θέλουμε να κάνουμε πολύ περισσότερα για εκείνον. Πρέπει να ασκηθούν πιέσεις προς κάθε κατεύθυνση ώστε να μπορεί να παρέχεται ανεμπόδιστα ανθρωπιστική βοήθεια στη χώρα".

Λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα της Συρίας στη πόλη Al Ramtha της Ιορδανίας υπάρχει νοσοκομείο στο οποίο γίνονται επείγουσες χειρουργικές επεμβάσεις. "Στην αυλή του νοσοκομείου είδα ένα παιδί που έπαιζε με μια ομπρέλα. Είχε χάσει τα πόδια και το ένα χέρι, όμως κινείτο με τον δικό του τρόπο, και μάλιστα πολύ σβέλτα. Μου πήρε λίγα λεπτά για να καταλάβω πως υποδυόταν πως η ομπρέλα ήταν όπλο και έκανε πως πυροβολούσε" θυμάται η Μαριέττα. "Ξέρετε αυτό είναι κάτι που το βλέπουμε πολύ και στις ζωγραφιές των παιδιών, ιδίως τον πρώτο καιρό. Ζωγραφίζουν σκηνές πολέμου."

"Κατά τη διάρκεια επίσκεψής μας, εδώ στην Ελλάδα, σ' ένα κέντρο κράτησης μεταναστών (σ.σ: οι MSF έχουν εκπονήσει τη μελέτη "Ο αθέατος πόνος" για τις απαράδεκτες συνθήκες που επικρατούν στα κέντρα κράτησης, μελέτη αναρτημένη στην ιστοσελίδα τους). Ένας κύριος κόλλησε στα κάγκελα και μας φώναζε "the baby, the baby" (σ.σ: "το μωρό, το μωρό"). Σταθήκαμε να κατάβουμε τι συμβαίνει. Ο άνθρωπος αυτός, είχε έρθει για τρίτη φορά στην Ελλάδα από το Ιρακ. Την πρώτη έχοντας μαζί του τα δύο του παιδιά. Πέφτοντας πάνω σε περιπολία και με τον πανικό που επικράτησε έδωσε σε κάποιον το μωρό του να το περάσει απέναντι. Η οικογένεια χωρίστηκε. Ο πατέρας απελάθηκε. Και έκανε άλλες δύο φορές αυτό το ταξίδι- κόλαση προκειμένου να βρει το παιδί του. Κανείς δεν του έδωσε την ευκαιρία να εξηγήσει τι του συνέβη. Το παιδί βρέθηκε τελικά στην Κρήτη και δόθηκε στον πατέρα του" αφηγείται η Μαριέττα και συνεχίζει: "οι άνθρωποι αυτοί κατά τη διάρκεια του ταξιδιού κακοποιούνται τόσο από τους διακινητές τους όσο και από συμμορίες, τραυματίζονται, βιάζονται, απειλούνται για να φτάσουν σε μια χώρα και αντί να τους προσφερθεί βοήθεια οδηγούνται σε κρατητήρια".

Η Ευρώπη έχει επιλέξει ως απάντηση την πολιτική της απώθησης, απάντα γυρίζοντας τη πλάτη. Αίτηση για άσυλο μπορεί κανείς να καταθέσει μόνο όταν πια φτάσει στη χώρα που επιθυμεί να διαμείνει. Η Ελλάδα αποτελεί κυρίως χώρα- transit, ένα σημείο από το οποίο και πάλι οι μετανάστες θα ξεκινήσουν ένα νέο, τρομακτικό ταξίδι προς τη Β. Ευρώπη. "Η ιστορία κάποτε θα γράφει για αυτό το κεφάλαιο. Για το πως η Ευρώπη του διαφωτισμού και του πολιτισμού αντιμετώπισε αυτή την ανθρωπιστική κρίση" σχολιάζει η Μαριέττα Προβοπούλου.

Η ίδια αποφάσισε να επιστρέψει με την οικογένειά της στην Ελλάδα εν μέσω κρίσης νιώθοντας την ανάγκη να υποστηρίξει τις προσπάθειες της οργάνωσης. "Όλοι βιώνουμε πολύ δυνατές εμπειρίες. Έχω δει γυναίκα από την Αιθιοποία να μαγειρεύει στο σπίτι της για να δώσει φαγητό σε άστεγους Έλληνες. Έχουμε λάβει τηλεφώνημα από Ελληνίδα συνταξιούχο με εισόδημα 200 ευρώ, η οποία μας είπε: "θέλω να προσφέρω 50 ευρώ, αυτό που περνάμε εμείς δεν είναι τίποτα, μπροστά σε αυτούς τους ανθρώπους". Έχω δει επίσης Έλληνες, ιδίως στην επαρχία, να κάθονται πάρεα στα καφενεία με τους "ξένους". Δυστυχώς, στις πόλεις δεν μας δίνεται καν η ευκαιρία να τους γνωρίσουμε. Στο μεταξύ παραβλέπουμε δε και μία ακόμα σημαντική παράμετρο: τον πλούτο γνώσης και τη κουλτούρα που έχουν να προσφέρουν στις ευρωπαϊκες κοινωνίες αυτοί οι άνθρωποι. Όχι οι "πρόσφυγες", οι "λαθρομετανάστες", οι "μετανάστες". Καλύτερα να λέμε οι άνθρωποι. Εμείς οι Έλληνες θα έπρεπε να το ξέρουμε αυτό".

*Η Μαριέττα Προβοπούλου θα είναι μία από τους δώδεκα ομιλητές του TEDxKalamata που θα πραγματοποιηθεί στις 27 Ιουνίου στο θέατρο της Αρχαίας Μεσσήνης (2015.tedxkalamata.com)

Συνέντεξη από το τεύχος Ιουνίου του Marie Claire