Ο Τάσος Μπουλμέτης αποκαλύπτει τα 12 μυστικά του «Νοτιά» - Η νέα ταινία του μετά από 13 χρόνια «Πολίτικης Κουζίνας»

Ο Τάσος Μπουλμέτης μάς αποκαλύπτει τα δώδεκα συστατικά με τα οποία έφτιαξε το καινούργιο κινηματογραφικό του έδεσμα, τον απολαυστικά γλυκόπικρο «Νοτιά», που κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη 14/1.
Σύμφωνα με τον Χρήστο Μήτση και τον Γιάγκο Αντίοχο από το athinorama.gr, ο σκηνοθέτης της «Πολίτικης Κουζίνας» επιστρέφει ύστερα από δεκατρία ολόκληρα χρόνια με μια συγκινητική ιστορία ενηλικίωσης η οποία έχει ως φόντο την ταραχώδη ιστορία της χώρας μας κατά τη διάρκεια των δεκαετιών ’60, ’70 και ’80. Πρωταγωνιστής στον «Νοτιά» είναι ο νεαρός Σταύρος (Γιάννης Νιάρρος ), που από παιδί ακόμη αντιμετωπίζει τις ερωτικές ανησυχίες και τις δυσκολίες που παρουσιάζονται μπροστά του με μοναδικό όπλο την αχαλίνωτη φαντασία. 

Σ’ αυτό το περιπετειώδες γλυκόπικρο ταξίδι από την εφηβεία προς την ενηλικίωση σκαρφίζεται ιστορίες για αρχαίους μύθους, μακρινά ταξίδια και όμορφες γυναίκες. Ο Τάσος Μπουλμέτης μιλά στο «α» για την καινούργια του ταινία, αποκαλύπτοντας τα προσωπικά βιώματα που ενέπνευσαν την ιστορία, τα αυτοβιογραφικά μυστικά που βρίσκονται θαμμένα σε κάθε σεκάνς, τις τεχνικές που κρύβουν αφηγηματικά τρικ, τις επιρροές και τις θεματικές του... Με λίγα λόγια, τα δώδεκα συστατικά με τα οποία έφτιαξε τον «Νοτιά».

1. Αγαπημένη μου «Πολίτικη Κουζίνα» 

Υπάρχουν δύο αναφορές στην προηγούμενη ταινία μου που λειτουργούν ως homage. Η πρώτη είναι περισσότερο αναγνωρίσιμη από το κοινό. Πρόκειται για την τελευταία σκηνή του δείπνου, όπου γίνονται όλες οι αποκαλύψεις, κάτι που συμβαίνει και στην «Πολίτικη Κουζίνα». Μάλιστα και στις δυο περιπτώσεις το δείπνο έχει τελειώσει και έχουν σερβιριστεί τα φρούτα. Αυτή είναι η καταλληλότερη στιγμή για να γίνουν οι αποκαλύψεις. Είναι μια αγαπημένη μου θεματική, που μπορεί να δείτε και σε μελλοντικές δουλειές. Το δεύτερο στοιχείο είναι περισσότερο προσωπικό. 

Στο σενάριο της «Πολίτικης…» είχα γράψει μια σκηνή που τελικά δεν κατάφερα να γυρίσω λόγω χρημάτων, αν και πιστεύω ότι είναι μια από αυτές που της έδωσαν αφηγηματική ώθηση χωρίς καν να προβληθεί στην οθόνη. Πρόκειται για τη σεκάνς του «Νοτιά» όπου ο φωτογράφος, ως Πολίτης, καταλαβαίνει από το νεγκατίφ ότι το φαγητό που υπάρχει πάνω στο τραπέζι δεν είναι πουρές αλλά ταραμάς. Αποκαλύπτει τη διαφορετική, οργανική σχέση που έχουν οι Πολίτες με το φαΐ.

2. Μια φορά και έναν καιρό στο Θεατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Αθήνας 

Όταν έγραφα το σενάριο του «Νοτιά», η περίοδος για την οποία μου έβγαιναν τα καλύτερα αστεία και οι ωραιότερες καταστάσεις ήταν η εποχή που πέρασα στο Θεατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθήνας, του οποίου υπήρξα μέλος από το 1975. Αυτός είναι ο κυριότερος λόγος που το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας διαδραματίζεται τη δεκαετία του ’70, μέχρι το 1981 που παίρνει το ΠΑΣΟΚ την εξουσία. Όλοι οι δημιουργικοί νέοι είχαμε μαζευτεί σε αυτόν το χώρο και κάναμε παραστάσεις με χρηματοδότηση της Συγκλήτου. 

Ήμασταν χωρισμένοι κυρίως σε δύο ομάδες, η μία προσκείμενη στην Πανπουδαστική του ΚΚΕ και η άλλη στον Ρήγα Φεραίο του ΚΚΕ Εσωτερικού, ανεβάζοντας δυο-τρεις παραστάσεις το χρόνο. Επειδή ήθελα να κάνω σινεμά, μαζί με κάποιους άλλους φτιάξαμε το Κινηματογραφικό Τμήμα. Εκεί γνώρισα τρεις ανθρώπους που ο καθένας στον τομέα του υπήρξε μέντοράς μου: μιλάω για τον κοινωνικό ανθρωπολόγο και θεωρητικό του κινηματογράφου Σωτήρη Δημητρίου, τον σκηνοθέτη Θανάση Ρεντζή και το διευθυντή φωτογραφίας Χρήστο Μάγκο.
3. Η διαχείριση της απώλειας 
Όλοι οι ήρωες του «Νοτιά» έχουν ένα πρόβλημα διαχείρισης της απώλειας, με εξαίρεση τον πατέρα του Σταύρου (Ταξιάρχης Χάνος ) που καλύπτει το πρόβλημα με ένα ψέμα. Πάνω σε αυτό στήνει μια επιχείρηση που πάει καλά, και χτίζει μια οικογένεια. Από εκεί και πέρα, όμως, υπάρχουν μια σειρά από πρόσωπα στην ταινία που κάτι έχουν χάσει στη ζωή τους. Η μάνα (Μαρία Καλλιμάνη ) ήθελε να ταξιδέψει, αλλά δεν το κατάφερε γιατί έμεινε έγκυος στον Σταύρο, τον ήρωά μας. 

Ο φωτογράφος (Θέμης Πάνου ) μετρά μια απώλεια που έχει μετατραπεί σε καθήλωση, αφού δεν παντρεύτηκε και δεν ξανάβγαλε φωτογραφίες. Ακόμη και ο δάσκαλος, που εμφανίζεται σε μια σκηνή της ταινίας, φοράει πένθος, εξυπηρετώντας οπτικά τη θεματική της απώλειας. Ο πρωταγωνιστής, τώρα, δεν ξέρει να διαχειριστεί την απώλεια και όταν χάνει αυτό που αγαπάει, αποδομεί τους μύθους. Αυτό είναι ένας συμβολισμός/αλληγορία για το σήμερα και για την ελληνική κοινωνία, η οποία, διαλύοντας τους μύθους της, τελικά αποσυντίθεται.

4. Buenos Aires my love 
Η ταινία είναι γεμάτη βιωματικά στοιχεία. Όπως οι τίτλοι της αρχής με το τάνγκο και το παιδάκι. Θυμάμαι τους γονείς μου να χορεύουν τάνγκο στα παιδικά μου χρόνια. Αυτό, ίσως, να με οδήγησε να κάνω μετά την «Πολίτικη Κουζίνα» ένα πολύ μεγάλο ταξίδι στη Λατινική Αμερική, καταλήγοντας στο Μπουένος Άιρες. Κόλλησα απίστευτα με την πόλη. Έμαθα ισπανικά, ταξίδευα μια-δυο φορές το χρόνο στην Αργεντινή, για να χορέψω τάνγκο. Βέβαια, η κουλτούρα της Λατινικής Αμερικής μπήκε τόσο πολύ στο αίμα μου και με έβγαλε τόσο πολύ από τα νερά μου, που αποφάσισα να μην ξαναταξιδέψω και να μην ξανασχοληθώ μέχρι να γυρίσω τον «Νοτιά». Το Μπουένος Άιρες με έστελνε αλλού. Είναι μια τρέλα.
5. Γιατί φυσάει ο «Νοτιάς» 
Είμαι άνθρωπος του Νότου. Στην Τζια, όπου παραθερίζω, οι περισσότεροι χτίζουν τα σπίτια τους να βλέπουν Δύση. Κοιτώντας όμως προς αυτήν την κατεύθυνση, βλέπουν από πού ήρθαν. Όταν πάω διακοπές, δεν θέλω να βλέπω από πού ήρθα, αλλά πού θέλω να πάω... δηλαδή το Νότο. Πάντα μου άρεσαν τα άκρα της Υφηλίου. Ένα από τα όνειρά μου ήταν να πάω στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, το οποίο επισκέφτηκα το 2001. 

Επίσης, έχω φτάσει μέχρι την Ουσουάια, την πρωτεύουσα της Γης του Πυρός, που είναι η νοτιότερη πόλη στον κόσμο. Με τραβάει ο Νότος, γιατί έχει μια μελαγχολία. Έχει μαγνήτη. Ο Βορράς, από την άλλη, έχει μια δύναμη που σε διώχνει. Για μένα ο νοτιάς έχει όντως ψυχοσωματικές διαστάσεις. Σε επηρεάζει. Όταν σε πιάνει μια θλίψη, τότε προς τον Νότο θέλεις να δραπετεύσεις.

6. Οι φακοί της... ζωής σου 
Είναι κάτι που λέω στους φοιτητές μου, και στην ταινία βάζω το φωτογράφο να το πει στον Σταύρο. Οι μικροί σε ηλικία προτιμούν τον ευρυγώνιο φακό, γιατί χωράει τα πάντα και σου δίνει ωραία cut. Όσο περνάνε τα χρόνια, όμως, και αποκτάς εμπειρία, χρησιμοποιείς τον τηλεφακό, γιατί έρχεσαι πιο κοντά στα πρόσωπα που αγαπάς και μπορείς να φτιάξεις πολλά επίπεδα, βγάζοντας μια αίσθηση πυκνότητας στην οθόνη. Πρόκειται και για ένα συμβολισμό για το πώς αποφασίζει κάποιος να δει τη ζωή του κατά τη διάρκεια των χρόνων.
7. Η κόλλημα της μυθολογίας 
Η συγγραφή του σεναρίου του «Νοτιά» ξεκίνησε σαν ένα high-concept τού τι συμβαίνει σε μια κοινωνία όταν αποδομούνται οι μύθοι της. Ο καθένας στην ταινία έχει τους δικούς του μύθους, με τους οποίους διαπραγματεύεται. Έχω ένα κόλλημα με τη μυθολογία τόσο σε επίπεδο δομής μιας ιστορίας όσο και σε αυτά της αφήγησης και της δραματουργίας. Έχω μελετήσει πολύ τον Τζόζεφ Κάμπελ («Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα» ) και τον Λεβί-Στρος.
8. Η κάμερα που μιλά 
Η ταινία ξεκινά με την αφήγηση των παιδικών χρόνων του ήρωα, του οποίου οι προσλαμβάνουσες είναι η ελληνική ιστορία ειπωμένη από τη Δεξιά, τα Κλασσικά Εικονογραφημένα, ο Μικρός Ήρωας, ο Ζορό και τα λοιπά... Υπάρχει, δηλαδή, μια δωρική αντιμετώπιση του κόσμου που αποτυπώνεται με την κάμερα να «φορά» σταθερούς φακούς –κυρίως ευρυγώνιους– και να κινείται πάνω σε ράγες. Θα μπορούσε να μιλήσει κάποιος για μια κιουμπρική κινηματογράφηση. Η περίοδος της ενηλικίωσης του ήρωα είναι τυρφώδης, ο ήρωας έχει τις καύλες του και στη μεταπολιτευτική κοινωνία γίνεται χαμός. Τώρα η κάμερα είναι πλέον στο χέρι. Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για Δόγμα.
9. Μόνιμος «ένοικος» ο Πολάνσκι 
Είμαι πολανσκικός. Θα έλεγα περισσότερο στο καδράρισμα. Στην πρώτη μου ταινία, τη «Βιοτεχνία Ονείρων», η επιρροή του είναι περισσότερο εμφανής. Στο «Νοτιά», για παράδειγμα, παίζω πολύ με τις αντανακλάσεις, βάζοντας αρκετές φορές τους ήρωες πίσω από τις βιτρίνες των καταστημάτων. Μου αρέσει πολύ και η ηδονοβλεπτική ματιά του Χίτσκοκ. Μου είπαν, επίσης, στο «Νοτιά», για τη σκηνή στο καράβι, ότι φέρνει σε Άκι Καουρισμάκι...
10. Η πλούσια προίκα της διαφήμισης 
Για να πεις μια συγκεκριμένη ιστορία είκοσι δευτερολέπτων αφήνεις τη δημιουργική σου δεινότητα ελεύθερη. Μπορείς να την πεις με όποιον τρόπο θέλεις. Η διαφήμιση σου δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξεις ένα visual style. Στα χρυσά χρόνια της διαφήμισης ήμουν καταχωρισμένος στην πιάτσα ως κινηματογραφικός σκηνοθέτης που θα σου βγάλει γέλιο ή συναίσθημα σε μια ιστορία και όχι ότι θα κάνει το κάτι σούπερ ντιζαϊνάτο.
11. Ορκισμένος εφετζής 
Όταν πήγα στην Αμερική να σπουδάσω, αποφάσισα να επενδύσω σε δύο πράγματα: στη νέα τεχνολογία και το σενάριο. Πήρα μαθήματα video art με τη Σίρλεϊ Κλαρκ και αφιέρωσα αρκετές ώρες στα εφέ. Εκεί κατάλαβα ότι μπορώ να χρησιμοποιήσω την τεχνολογία για να κατεβάσω το μπάτζετ. Για παράδειγμα, εάν στο «Νοτιά» έφερνα πραγματικό τρόλεϊ και έστηνα μια Ακαδημίας με παλιά αυτοκίνητα, όλος ο προϋπολογισμός της ταινίας θα έφευγε σε ένα και μόνο πλάνο. Στην ταινία υπάρχουν δύο ειδών εφέ. 

Τα πρώτα είναι αυτά που τα αντιλαμβάνεσαι με την πρώτη ματιά σε σκηνές που ξετυλίγονται οι μυθολογικές φαντασιώσεις του Σταύρου. Υπάρχουν, όμως, και τα «διάφανα» –όπως τα λέω εγώ– εφέ, αυτά που συνθέτουν το φόντο της Ακαδημίας των '70s ή το πλάνο της παλιάς όψης της Ομόνοιας από ψηλά. Δεν είναι, όμως, μόνο οικονομικοί οι λόγοι που χρησιμοποιώ τις νέες τεχνολογίες. Είναι και ότι σου δίνουν ένα production value που δύσκολα μπορείς να αποκτήσεις με συμβατικές τεχνικές.

12. Η Σωτηρία (Μαρίνη ) του κάστινγκ 
Συνεργάζομαι πάντα μαζί της στο κάστινγκ και δουλέψαμε έξι ολόκληρους μήνες για το «Νοτιά». Μόνο το ρόλο του Θέμη Πάνου τον έγραψα πάνω του. Όλους τους υπόλοιπους, με το που τους έγραφα πήγαινα κατευθείαν στη Σωτηρία Μαρίνη για να ψάξει να μου βρει ηθοποιούς. Αυτή μου έφερνε μια σειρά από προτάσεις, οι οποίες ήταν συνήθως εκ διαμέτρου αντίθετες. Εκεί ξεκινούσε το βασανιστήριο και ο δημιουργικός τσαμπουκάς μεταξύ μας. Η μεγάλη αγωνία της Σωτηρίας είναι να έχουν χημεία όλοι οι ηθοποιοί μεταξύ τους. Γιατί μπορεί ένας ηθοποιός να κάνει για το ρόλο αλλά να μη δένει με τους υπόλοιπους. Είναι φοβερή…