Good News: Βυζαντινός ναός στη Μάνη & Νερόμυλος στις Πρέσπες βραβεύονται με Europa Nostra 2016

Στη λίστα των 28 νικητών των φετινών βραβείων, που επιλέχθηκαν μεταξύ 187 υποψηφιοτήτων περιλαμβάνονται τα έργα αποκατάστασης του Ιερού Ναού Αγ.Πέτρου στην Καστάνια της Μεσσηνιακής Μάνης και του παραδοσιακού νερόμυλου στον Αγ.Γερμανό Πρεσπών. 

Τα βραβεία θεσπίστηκαν το 2002 και απονέμονται ετησίως, από ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων. Στο σκεπτικό της βράβευσης επισημαίνεται πως τα έργα που επιλέχθηκαν αποτελούν εξαιρετικά παραδείγματα δημιουργικότητας, καινοτομίας, αειφόρου ανάπτυξης και κοινωνικής συμμετοχής στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλη της Ευρώπη.

Ο βυζαντινός ναός του Αγίου Πέτρου στην Καστάνια της Μεσσηνιακής Μάνης χρονολογείται στον 12ο αιώνα. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο των τετρακιόνιων σταυροειδών εγγεγραμμένων με τρούλο ναών, με νάρθηκα με μορφή στοάς, ο οποίος προστέθηκε στα δυτικά του ναού κατά τον 13ο αιώνα, και ένα πυργοειδές κωδωνοστάσιο που οικοδομήθηκε το 1813. Ο ζωγραφικός διάκοσμος του ναού ξεχωρίζει για τη μοναδικότητά του, καθώς διακρίνονται τέσσερις φάσεις αγιογράφησης. Στα βυζαντινά χρόνια ανάγονται τα δύο πρώτα στρώματα αγιογραφιών, ενώ το τρίτο είναι μεταβυζαντινό (18ος αι.). Το τέταρτο στρώμα ανάγεται στη μεταπολεμική περίοδο και το μεγαλύτερο τμήμα του αφαιρέθηκε καθώς κρίθηκε «κακότεχνη επιζωγράφιση».

Η εξαιρετική αρχιτεκτονική, σε συνδυασμό με τον γλυπτό και ζωγραφικό του διάκοσμο τόν καθιστούν ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Μάνης. 

Η αποκατάσταση του ναού κρίθηκε επιβεβλημένη, λόγω των σοβαρών προβλημάτων στατικότητας. Το έργο, που περιελάμβανε εργασίες για την εξασφάλιση της στατικής επάρκειας και τη συντήρηση του εσωτερικού διάκοσμου, διήρκεσε περίπου 16 μήνες (κατά τα έτη 2013-2014) και πραγματοποιήθηκε βάσει μελέτης που εκπόνησε η 26η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Οι εργασίες υλοποιήθηκαν υπό την επίβλεψη της Εφορείας, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και με χορηγία του Θανάση Μαρτίνου.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκαλύφθηκαν κάτω από την επικεράμωση τμήματα της τοιχοποιίας τα οποία είχαν αποκρύψει μεταγενέστερες επεμβάσεις, ενώ πλέον οι τοιχογραφίες αποτελούν σπάνιο υλικό για τους μελετητές της Ύστερης Βυζαντινής Τέχνης.

Ο νερόμυλος του Αγίου Γερμανού στις Πρέσπες είναι ο μοναδικός από τους 20 νερόμυλους της περιοχής που έχει πλήρως αποκατασταθεί. Ο μύλος βρίσκεται στην ορεινή ζώνη του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών και κατασκευάστηκε το 1930. 

Ο νερόμυλος είναι πλήρως λειτουργικός, με τρεις διαφορετικούς μηχανισμούς: Τον αλευρόμυλο για το άλεσμα των σιτηρών, τη νεροτριβή για το πλύσιμο των ρούχων και το μαντάνι για την τελική επεξεργασία των αργαλίσιων υφαντών. 

Οι εργασίες αποκατάστασης ξεκίνησαν το 2013, με χορηγία των Ιδρυμάτων Στ.Νιάρχου και Α.Γ. Λεβέντη και περιελάμβαναν την επισκευή του κτίσματος, που ήταν σε κρίσιμη κατάσταση, την ανακατασκευή των κατεστραμμένων μηχανισμών, την ανακατασκευή του συστήματος υδροδότησης του μύλου και την προσθήκη νέων κατασκευών στον περιβάλλοντα χώρο του μύλου, για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των επισκεπτών.

Η τελετή βράβευσης θα πραγματοποιηθεί στη Μαδρίτη στις 24 Μαΐου, όπου θα ανακοινωθούν οι 7 νικητές των Grand Prix, καθένας από τους οποίους θα λάβει 10.000 ευρώ, καθώς και ο νικητής του Βραβείου Κοινού που θα επιλεγεί από τα φετινά έργα.