Ηλίας Ρούσσος στο Ινστιτούτο Max Planck: Ο Ελληνας αστροφυσικός που εξερευνά το ηλιακό σύστημα

Είναι νέος, (κάτω από τα 40), είναι επιστήμονας κύρους, (μεταδιδακτορικός ερευνητής), έχει στη συλλογή του ευρωπαϊκή διάκριση και έχει έρωτα με την αστροφυσική. Αντικείμενο της έρευνάς του είναι το ηλιακό σύστημα και ιδιαίτερα ο Κρόνος, οι δορυφόροι του και η ατμόσφαιρα που τον περιβάλλει. Παρόλα αυτά δεν είναι αιθεροβάμων, πατάει γερά στη γη.

Είναι Έλληνας και όπως χιλιάδες άλλα ελληνόπουλα, εργάζεται με μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό. Πρόκειται για τον Ηλία Ρούσσο, ο οποίος σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων εξηγεί πώς κατάφερε να φτάσει να εργάζεται ως ερευνητής στο διεθνούς κύρους Ινστιτούτο Max Planck.

Ο κ. Ρούσσος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1979, ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στο τμήμα της Αστροφυσικής, έναν χρόνο αργότερα πήρε μετεγγραφή στο αντίστοιχο τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ΄ όπου αποφοίτησε το 2003. Πηγή των αστροφυσικών του αναζητήσεων ήταν οι αποστολές της NASA και κυρίως η προσεδάφιση του Pathfinder στον πλανήτη Άρη, το 1997 και η αποστολή του διαστημοπλοίου Cassini, προς τον Κρόνο.

Η μεταπτυχιακή του τροχιά στη Διαστημική Φυσική, τον οδηγεί μετά την Αθήνα, στο Διεθνές Διαστημικό Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, όπου εμπλούτισε τις γνώσεις του πάνω σε θέματα που έχουν σχέση με τον σχεδιασμό διαστημικών προγραμμάτων και αποστολών.

Οι έρευνές του και η επιμονή του σε νέες αναζητήσεις, δεν άφησαν αδιάφορο το διάσημο γερμανικό ινστιτούτο Max Planck Institute for Solar System Research (MPS), που του προσέφερε θέση και μάλιστα, τον τίμησε για τη διδακτορική του διατριβή, που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πλανητικής Επιστήμης, με τη διεθνή διάκριση «Max Planck Society?s Otto-Hahn-Medal». Συγκεκριμένα, ο Ηλίας Ρούσσος εκμεταλλευόμενος τα στοιχεία που στέλνει στη γη το διαστημόπλοιο Cassini ανακάλυψε την ακριβή δομή των δακτυλίων του Κρόνου και μια νέα ζώνη ακτινοβολίας, η οποία βρίσκεται γύρω από την τροχιά του δορυφόρου Διώνη.

Στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ρούσσος δήλωσε ότι τώρα επεξεργάζεται τα στοιχεία που στέλνει στη γη το διαστημόπλοιο Cassini, το οποίο εκτοξεύθηκε το 1997, από το 2004 βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο και στις 15 Σεπτεμβρίου θα τερματίσει τη διαστημική του πορεία, καθώς για περισσότερες λεπτομέρειες θα μπει στην ατμόσφαιρα του πλανήτη και θα καταστραφεί. Σύμφωνα με τον κ. Ρούσσο, ο Κρόνος αποτελεί από μόνος του μια μικρογραφία ενός ηλιακού συστήματος, καθώς υπάρχουν οι περίφημοι δακτύλιοί του και άλλα περίπου 60 φεγγάρια, τα 10 από τα οποία είναι μεγαλύτερα από τη σελήνη, ενώ ένα, ο Τιτάνας, είναι συγκρίσιμος με τη γη.

Η έρευνα του κ. Ρούσσου εστιάζεται στη μελέτη του διαστημικού περιβάλλοντος του Κρόνου, την ονομαζόμενη μαγνητόσφαιρα, δηλαδή την περιοχή εκείνη όπου το μαγνητικό πεδίο που ο ίδιος ο πλανήτης παράγει, κυριαρχεί του μαγνητικού πεδίου του ηλίου. Μέσα στη μαγνητόσφαιρα τα φορτισμένα σωματίδια που υπάρχουν εγκλωβισμένα, διαμορφώνουν αυτό που αποκαλείται διαστημικό περιβάλλον, ή διεθνικός καιρός. Αυτό που μελετά ο κ. Ρούσσος είναι το αποτέλεσμα ενός πειράματος που πραγματοποιείται στο MPS και μετράει τα υψηλής ενέργειας σωμάτια, σαν αυτά που είναι παγιδευμένα στη μαγνητόσφαιρα του Κρόνου.

Η παρακολούθηση του φαινομένου αυτού είναι σημαντική για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, γιατί τα σωμάτια αυτά μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στα ηλεκτρονικά συστήματα των διαστημοπλοίων που πλησιάζουν τον πλανήτη. Και δεύτερον, ο βομβαρδισμός των δακτυλίων και των φεγγαριών του Κρόνου από αυτά τα υψηλής ενέργειας σωμάτια, μεταλλάσσουν την επιφάνειά τους. 

Στην ερώτηση αν ένας επιστήμονας εκτός από γνώση πρέπει να διαθέτει και φαντασία, ο κ. Ρούσσος απάντησε μιλώντας στο Πρακτορείο ότι η φαντασία είναι απαραίτητη και από τα πιο βασικά χαρακτηριστικά της δουλειάς ενός επιστήμονα. Τα πειράματα, τόνισε, σχεδιάζονται με σκοπό να μάθουμε κάτι καινούργιο και από τις μετρήσεις που γίνονται ένα μεγάλο μέρος είναι εντελώς νέο για τους επιστήμονες, γεγονός που εξάπτει τη φαντασία για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τί τελικά είναι αυτό που μετρήσαμε. Το αποτέλεσμα ενός πειράματος δεν είναι κάτι τυποποιημένο και για το λόγο αυτό πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να ερμηνεύσουμε οτιδήποτε καινούργιο και απρόσμενο αποκαλύψουν οι μετρήσεις.

Τέλος, στην ερώτηση τί είναι αυτό που του λείπει περισσότερο από την Ελλάδα, απάντησε «οι φίλοι του και οι συγγενείς του», σημειώνοντας ότι στη Γερμανία που βρίσκεται είναι πλέον οικονομικά ανεξάρτητος και επιστημονικά, κάνει αυτό που αγαπάει. 

Το Ινστιτούτο MPS στο οποίο εργάζεται ο κ. Ρούσσος, ξεκίνησε τη λειτουργία το 1957 με το όνομα Plank Institute for Aeronomy με αντικείμενο τη μελέτη των ανωτέρων στρωμάτων της ατμόσφαιρας της Γης, αλλά με την έναρξη της διαστημικής εποχής άλλαξε τις προτεραιότητές του και από το 2003 ερευνά φαινόμενα που αφορούν το ηλιακό μας σύστημα. Έχει τρία βασικά τμήματα. Το πρώτο ασχολείται αποκλειστικά με την έρευνα των πλανητών, των κομητών και των αστεροειδών στο ηλιακό μας σύστημα. Το δεύτερο αποκαλείται Τμήμα Ηλιακής Φυσικής και το τρίτο, που ονομάζεται Ηλιοσεισμολογίας, το οποίο μελετά σεισμούς που γίνονται στην επιφάνεια του ήλιου και των αστεριών.

Η έρευνα αυτή γίνεται μέσω διάφορων αποστολών, της NASA, της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, της Ιαπωνίας, της Κίνας και άλλων. Ένας άλλος τρόπος μετρήσεων είναι αυτός των τηλεσκοπικών παρατηρήσεων είτε από τη Γη, είτε από τηλεσκόπια που έχουν τεθεί σε μπαλόνια και βρίσκονται σε ύψος 30-40 χιλιομέτρων.