Οι διαπραγματευτές της ΕΛ.ΑΣ. στην υπόθεση Λεμπιδάκη αποκαλύπτουν: Έτσι φτάσαμε στην αναίμακτη απελευθέρωση του

Το βράδυ της 26ης Απριλίου και ενώ η ομηρία του 53χρονου Μιχάλη Λεμπιδάκη συμπλήρωνε έναν μήνα, οι δράστες άλλαξαν τακτική και έστειλαν ένα sms όχι στον αδελφό του απαχθέντος, όπως έκαναν μέχρι τότε, αλλά σε στενό συνεργάτη του στην εταιρεία Πλαστικά Κρήτης.

Ηθελαν να μεταφέρουν μήνυμα στους συγγενείς του, παρακάμπτοντας την ομάδα των διαπραγματευτών της ΕΛ.ΑΣ., που από την πρώτη στιγμή συνέδραμε την οικογένεια στην επικοινωνία της με τους απαγωγείς.

Το πρωί της Παρασκευής, λίγα εικοσιτετράωρα μετά το αίσιο τέλος στην υπόθεση, η «Καθημερινή» και ο Γιάννης Σουλιώτης συνάντησε τους δύο επικεφαλής της ομάδας διαπραγματευτών της Αστυνομίας στο γραφείο τους στον 11ο όροφο της ΓΑΔΑ και μίλησε μαζί τους για τις ιδιαιτερότητες της υπόθεσης και τις δυσκολίες της πολύμηνης διαπραγμάτευσης.

«Το βασικό χαρακτηριστικό της απαγωγής Λεμπιδάκη ήταν η διάρκειά της και η επιμονή των δραστών να ζητούν χρήματα που δεν υπήρχαν», λέει στην «Κ» ο παλαιότερος της ομάδας και προσθέτει: «Οι δράστες είχαν δει έναν ισολογισμό της εταιρείας Πλαστικά Κρήτης και εκτιμούσαν ότι οι συγγενείς του επιχειρηματία μπορούσαν να καταβάλουν λύτρα δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Το δυσκολότερο για την οικογένεια και τους διαπραγματευτές ήταν να πείσουν τους απαγωγείς ότι δεν υπήρχε η δυνατότητα να συγκεντρωθεί το ποσό που απαιτούσαν».

«Γρήγορα, όχι βιαστικά»

Ο δεύτερος συνομιλητής μας παρεμβαίνει στη συζήτηση: «Από την πρώτη στιγμή, στόχος των διαπραγματευτών ήταν να πάρουν τον απαχθέντα πίσω ζωντανό, αρτιμελή και ψυχικά υγιή. Γρήγορα αλλά όχι βιαστικά. Για να συμβεί αυτό, έπρεπε σε δύσκολες συνθήκες να καταφέρουν να τιθασεύσουν τις αντιδράσεις του πατέρα, της μητέρας, της συζύγου του 53χρονου επιχειρηματία, ώστε να ενεργούν με βάση τη λογική και όχι το συναίσθημα».

Αμέσως μετά την αρπαγή του 53χρονου, την 30ή Μαρτίου, η ΕΛ.ΑΣ. έθεσε σε εφαρμογή το ειδικό σχέδιο με κωδική ονομασία «Νικίας». Προέβλεπε άμεση ενεργοποίηση της ομάδας διαπραγματευτών, καθώς και ειδικού ψυχολόγου για την υποστήριξη της οικογένειας του απαχθέντος από την αρχή και μέχρι την απελευθέρωσή του. «Πρόκειται για το εγχειρίδιο των διαπραγματευτών. Καθορίζει ποιος κάνει τι, σε ποιον αναφέρεται κ.ο.κ. Η τελευταία επικαιροποίησή του έγινε το 2015, προκειμένου να ανταποκρίνεται σε νεότερα δεδομένα», εξηγεί ο ένας από τους αξιωματικούς. «Υπήρξε στιγμή που οι διαπραγματευτές φοβήθηκαν ότι η απαγωγή θα είχε κακό τέλος;» τους ρωτάμε. «Ναι, όταν επί 53 ημέρες δεν υπήρξε καμία επικοινωνία των δραστών με την οικογένεια. Δεν μπορούσαμε να γνωρίζουμε αν οι δράστες είχαν σκοτώσει τον επιχειρηματία, εάν ο 53χρονος είχε πεθάνει από παθολογικά αίτια ή τι άλλο είχε συμβεί. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι διαπραγματευτές έπρεπε να ηρεμήσουν τα μέλη της οικογένειας και να τους δώσουν εναλλακτικές, όπως συνέβη με τη δημοσιοποίηση επιστολής στα ΜΜΕ», απαντούν. Σε ό,τι αφορά στον ίδιο τον 53χρονο επιχειρηματία, εξηγούν ότι άθελά του εφάρμοσε πρακτική που διδάσκεται στα εκπαιδευτικά σεμινάρια της Αστυνομίας: «Εγραφε τις σκέψεις του σε ένα ημερολόγιο. Αυτό τον βοήθησε να απασχολεί το μυαλό του και να μην καταρρεύσει περιμένοντας να πεθάνει, όπως συμβαίνει στα περισσότερα θύματα απαγωγών. Το έχουμε δει να συμβαίνει σε άλλες απαγωγές με εξίσου μεγάλη διάρκεια, κυρίως στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή», εξηγεί ο επικεφαλής εκπαιδευτής των διαπραγματευτών.

Τη νύχτα της 3ης προς 4η Μαΐου, σε επικοινωνία τους με τον αδελφό του Μιχάλη Λεμπιδάκη, Μανώλη, οι απαγωγείς κατηγόρησαν την Αστυνομία για το γεγονός ότι η οικογένεια δεν είχε συγκεντρώσει το ποσό που απαιτούσαν, δηλαδή 70 εκατ. ευρώ. Οι συνομιλητές μας σχολιάζουν: «Ο ρόλος του διαπραγματευτή εξαρτάται από τη σχέση εμπιστοσύνης που θα αναπτύξει με τους συγγενείς του θύματος. Πάγια τακτική των απαγωγέων είναι να προσπαθούν να διαταράξουν αυτήν τη σχέση. Να κάνουν την οικογένεια του θύματος να αμφισβητήσει τις συμβουλές των αστυνομικών», εξηγούν και συνεχίζουν: «Οι απαγωγείς πίστευαν ότι οι αστυνομικοί-διαπραγματευτές ήταν εμπόδιο για την έκβαση της υπόθεσης. Η αλήθεια είναι διαφορετική. Μόνος στόχος ήταν να απελευθερωθεί το συντομότερο δυνατόν ο Λεμπιδάκης, όχι να διασφαλιστούν τα χρήματα της οικογένειας ή να συγκεντρώσουμε στοιχεία για την ταυτότητα των δραστών».

Μάλιστα, εξηγούν ότι οι αστυνομικοί που μετέχουν στη διαπραγμάτευση δεν πρέπει να ενημερώνονται για τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα γιατί αυτό μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά και την κρίση τους.

Στην ελίτ της Ευρώπης

Η ομάδα των διαπραγματευτών της ΕΛ.ΑΣ. συγκροτήθηκε το 2002 ύστερα από εκπαίδευση περίπου 20 αξιωματικών από Βρετανούς συναδέλφους τους. Δύο χρόνια αργότερα, τα μέλη της ομάδας επανεκπαιδεύθηκαν για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ η πρώτη μεγάλη διεύρυνση έγινε το 2006, με τη συνδρομή αξιωματικών του αμερικανικού FBI. Εκτοτε, οι Ελληνες διαπραγματευτές θεωρούνται από τους πλέον έμπειρους στην Ε.Ε., ενώ έχουν διοργανώσει «σχολεία» για λογαριασμό αστυνομικών από την Αλβανία, την Κύπρο, την Πολωνία κ.ά.

Μετά την επιτυχή έκβαση της υπόθεσης Λεμπιδάκη, το ποσοστό εξιχνιάσεων απαγωγών στην Ελλάδα ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. «Γράψε ότι συμβουλεύουμε τους επίδοξους απαγωγείς, εάν θέλουν να δοκιμάσουν την τύχη τους, να το κάνουν σε κάποια άλλη χώρα», λέει με νόημα, ο επικεφαλής της ομάδας. Προσθέτει ότι το επόμενο διάστημα θα γίνει απολογισμός της επιχείρησης, προκειμένου τα συμπεράσματα και η γνώση που αποκτήθηκε να ενσωματωθούν στα εκπαιδευτικά εγχειρίδια της ΕΛ.ΑΣ.