«Βούλιαξε» η ιστορική Μακρόνησος στην πιο συγκινητική παράσταση για τον Μίκη εκεί που βασανίστηκε ανηλεώς σωματικά και ψυχολογικά ως πολιτικός κρατούμενος

Παρουσία περίπου 6000 θεατών πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου η παράσταση «Μίκης Θεοδωράκης. Ποιος την ζωή μου …» σε έναν τόπο που σημάδεψε τον σπουδαίο μουσικοσυνθέτη και χιλιάδες άλλους αγωνιστές, στη Μακρόνησο. Λόγω της εύθραυστης υγείας του ο Μίκης Θεοδωράκης δεν παρευρίσκεται στην εκδήλωση. Ωστόσο πριν από την έναρξη της παράστασης μεταδόθηκε ηχογραφημένο μήνυμά του, όπως γράφει το ethnos.gr.



Ενα σημαντικό καλλιτεχνικό γεγονός, μια μέρα γιορτής της δημοκρατίας και ένα μήνυμα συμφιλίωσης τώρα που η χώρα μας χρειάζεται περισσότερο από ποτέ, έλαβε χώρα στον τόπο ο οποίος έχει καταχωρισθεί στη νεότερη συλλογική μνήμη ως «εθνικό αναμορφωτήριο».
Πρόκειται για μια διαδρομή στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας μέσα από τις μουσικές και τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, με 25 ηθοποιούς και χορευτές, 4 τραγουδιστές και 11 μουσικούς να μας ταξιδεύουν από «τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού» στη μεταπολίτευση μέχρι τις μέρες μας σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Ερμηνεύουν: Γρ. Βαλτινός, Αλ. Σακελλαροπούλου, Αρης Λεμπεσόπουλος, Ελ. Μουτάφη. Τραγουδούν: Κ. Μακεδόνας, Γ. Νέγκα, Κ. Θωμαΐδης, Αν. Λινάρδου.



Μια μουσική παράσταση γεμάτη μνήμες και συγκίνηση που ακουμπά στο σήμερα με περισσότερα από 50 τραγούδια-σταθμούς του Μίκη Θεοδωράκη, μόλις 2,5 ναυτικά μίλια από το λιμάνι του Λαυρίου, σε έναν τόπο ιστορικό, ο οποίος στην πορεία των χρόνων αποτέλεσε ουκ ολίγες φορές χώρο βασανιστηρίων, στρατόπεδο συγκέντρωσης, λοιμοκαθαρτήριο και στη νεότερη ιστορία τόπο βασανισμού για χιλιάδες αντιφρονούντες προς το καθεστώς της χούντας. Πολλοί αγωνιστές της δημοκρατίας έχυσαν το αίμα τους στα ξερά της χώματα, μια και αρνήθηκαν να υπογράψουν την περίφημη δήλωση μεταμέλειας. Ενας από αυτούς ήταν και ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος στη Μακρόνησο έζησε «καταστάσεις που πλήγωναν το σώμα σου κι άλλες που βούλιαζαν την ψυχή σου».

Η παράσταση δόθηκε σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, κοντά στο λιμανάκι της Μακρονήσου και συγκεκριμένα μπροστά από το κτίριο των Αρτοκλιβάνων, ένα επιβλητικό κτίριο που προοριζόταν να λειτουργήσει ως μουσείο (κάτι που δεν έγινε), ως εκ τούτου τα σημάδια του χρόνου κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Επίσης, προβλήθηκαν βίντεο σχετικά με την ιστορία της Μακρονήσου, ενώ ακούστηκαν διάφορες σπάνιες και ανέκδοτες μουσικές εκτελέσεις έργων του Μίκη Θεοδωράκη.



Ο Μίκης Θεοδωράκης σε μία από τις τρεις συναυλίες που πραγματοποιήθηκαν τον Αύγουστο του 2003 στη Μακρόνησο

«Νόμιζα ότι ανάβουν εντός μου πυρκαγιές»

Ο Μίκης Θεοδωράκης βασανίστηκε ανηλεώς σωματικά και ψυχολογικά στη Μακρόνησο, όπου ήταν πολιτικός κρατούμενος. Τον έστειλαν στο νοσοκομείο, με πολλαπλά κατάγματα, σπασμένα πλευρά, εξαρθρωμένο γόνατο, κατεστραμμένο τον μισό πνεύμονα και προβλήματα στο δεξί μάτι. Ξαναγύρισε στο κολαστήριο, όπου και άρχισαν οι κρίσεις: «ηλεκτρικές εκκενώσεις, που τελικά λες και έδιναν ραντεβού όλες μαζί στο στομάχι και στο κεφάλι. Νόμιζα ότι ανάβουν εντός μου πυρκαγιές, καιγόμουν και πονούσα. Το σώμα μου γέμιζε με κυματιστούς σπασμούς. Εχανα το αίσθημα της ισορροπίας».

Τα τρομερά βασανιστήρια, οι εξευτελισμοί, οι νύχτες με τους αρουραίους και τους σκορπιούς, οι ασύλληπτοι ήχοι που ανέβαιναν τα βράδια από τις χαράδρες, όταν χίλιοι άνδρες μαζί βασανίζονταν φρικτά, δεν είχαν το αποτέλεσμα που περίμεναν οι βασανιστές του. Ούτε ο συνθέτης υπέγραψε. Και, φυσικά, δεν ξέχασε ποτέ. Μέσα στο έργο του υπάρχουν οι απόηχοι αυτής της φρικιαστικής εμπειρίας. Κυρίως στην Πρώτη Συμφωνία του, με την οποία ιστόρησε τις μέρες της κόλασης. «Εγώ ακόμα και μέσα στη Μακρόνησο εξέφραζα με τη μουσική που συνέθετα τότε την κατάσταση, όπως ακριβώς τη ζούσα και τη ζούσανε και οι άλλοι. Δεν εξωράιζα τίποτε, δεν αποσιωπούσα τίποτε. Γράφοντας τότε την Πρώτη Συμφωνία μου ήμουν 100% ο εαυτός μου με την πίστη μου, τους φόβους και την αγωνία μου, ακόμα και τις αμφιβολίες μου και φυσικά την ελπίδα και την αισιοδοξία μου. Γιατί χωρίς αισιοδοξία δεν μπορείς να ζήσεις ούτε μία ώρα σε ένα τέτοιο στρατόπεδο» («Εθνος», Φεβρουάριος 2003).

«Μόνο τις νότες του...». Αυτές ζήτησε να πάρει μαζί του, στο «μικρό του μπαουλάκι» στη μεταγωγή του από την Ικαρία στη Μακρόνησο, ο Μίκης Θεοδωράκης. Δύο από τα έργα του Μίκη Θεοδωράκη, η «Πρώτη Συμφωνία» και το «Χτύπα - Χτύπα», γράφτηκαν στη Μακρόνησο (στο Δ' Τάγμα), συνοδεία βασανιστηρίων.

«Οταν κόπασε το κακό, παγωμένοι, πεινασμένοι, εξαθλιωμένοι κατεβήκαμε στα μαγειρεία με την καραβάνα στο χέρι κι εκεί μας είπαν ότι δεν έχει φαΐ ούτε νερό, γιατί κόπηκαν οι συγκοινωνίες με το Λαύριο και δεν έφτασαν εφόδια... Και τότε είδα το μεγάλο για μένα κακό: Πάνω στα σύρματα που χώριζαν το στρατόπεδο απ' τη θάλασσα, ήσαν καρφωμένα τα φύλλα με τις νότες μου. Ολόκληρη η Πρώτη Συμφωνία που είχα ολοκληρώσει στην Ικαρία, εκατοντάδες σελίδες, βρίσκονταν κρεμασμένες, σταυρωμένες θα έλεγα όπως ο Ιησούς Χριστός πληρώνοντας για τις δικές μου «αμαρτίες»... Ξεκρέμασα δυο-τρεις, όμως μάταιος ο κόπος, γιατί τις πολλές τις είχε πάρει ο άνεμος», σημειώνει ο Μίκης Θεοδωράκης στο χρονικό των σκληρών εκείνων ημερών της εξορίας, του μαρτυρίου αλλά και της δημιουργίας.

Μόλις οι σύντροφοί του είδαν να γράφει νότες, άρχισαν να του ζητούν να τους γράψει «το δικό τους τραγούδι» όπως είχε κάνει στην Ικαρία με το «Θάλασσες μας ζώνουν». «Δεν θυμάμαι τώρα λεπτομέρειες παρά μόνο τον εαυτό μου να τραγουδώ το «Χτύπα Χτύπα» από σκηνή σε σκηνή» αναφέρει ο συνθέτης.

«Πολλοί άρχισαν να το τραγουδούν μαζί μου και μια μέρα κατεβήκαμε στον A Κλωβό στη σκηνή των στρατηγών όπως τη λέγαμε κι εκεί η αυτοσχέδια χορωδία μας το τραγούδησε μπροστά στους τιμημένους στρατηγούς του ΕΛΑΣ, τον Σαράφη, τον Μάντακα και τον Αυγερόπουλο. Δεν θυμάμαι να είχα ποτέ ξανά στη ζωή μου τη συγκίνηση που ένοιωσα τότε...».

Είχαν «αναστηθεί» και οι νεκροί

Δεν είχαν αγαλλιάσει μονάχα οι ζωντανοί. Είχαν «αναστηθεί» και οι νεκροί, όπως είχε υποσχεθεί ο Μίκης Θεοδωράκης για τις συναυλίες που είχαν δοθεί στις 29, 30 και 31 Αυγούστου 2003 στη Μακρόνησο.

Η μνήμη και το τραγούδι του συνθέτη είχαν φέρει στις ψυχές των θεατών, μέσα από τη μνήμη και τη μέθεξη, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Μάνο Κατράκη, τον Τάσο Λειβαδίτη, τόσους και τόσους Μακρονησιώτες. Ηταν μια τεράστια δικαίωση που έλαβαν στο όνομα των δεκάδων χιλιάδων κρατουμένων της Μακρονήσου: το δικό τους έργο να απλώνεται στο νησί και στις καρδιές και τα «έργα» αυτών που τους είχαν στερήσει την ελευθερία να έχουν καταρρεύσει προ πολλού, τα ονόματά τους να έχουν βουλιάξει στο άγνωστο και η πράξη τους να έχει στιγματιστεί ως μία από τις πλέον επαίσχυντες του 20ού αιώνα.

Οι συναυλίες είχαν γίνει με την υποστήριξη του υπουργείου Αιγαίου και πρωτοβουλία του Νίκου Σηφουνάκη, με σκοπό να τιμήσουν όσους δοκιμάστηκαν στο κολαστήριο.