Γιάννης Κοντέας- Παπαδόπουλος: Ο Γκάρι Όλντμαν γίνεται Ηγέτης την «Πιο Σκοτεινή Ώρα» (ΦΩΤΟ-ΒΙΝΤΕΟ)

Στο ρόλο της ζωής του, που του χάρισε ήδη μία Χρυσή Σφαίρα, ο Γκάρι Όλντμαν μεταμορφώνεται στον συμπατριώτη του Ουίνστον Τσόρτσιλ. Πίσω από την κάμερα της «Πιο Σκοτεινής Ώρας», ο Τζο Ράιτ («Εξιλέωση») αναβιώνει τις δραματικές όσο και ιστορικές στιγμές που έζησε ο πολιτικός όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία το 1940 και με εντολή να αντιμετωπίσει τη ναζιστική απειλή.

Γράφει ο Γιάννης Κοντέας- Παπαδόπουλος στο Αθηνόραμα

Ένα ποτήρι ουίσκι με δύο παγάκια και μια εισπνοή καπνού από τα αγαπημένα του πούρα ξεκινούσαν την ημέρα του Ουίνστον Τσόρτσιλ σε όλη την πολιτική του καριέρα και μέχρι το τέλος της ζωής του σε ηλικία 90 ετών. Ο Βρετανός αριστοκράτης και απόλυτος τζέντλεμαν άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην παγκόσμια Ιστορία, καθώς επί πρωθυπουργίας του έδωσε τέλος στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πολιτικό magnum opus του όμως δεν ήρθε ως φυσική­ απόρροια μιας καριέρας επιτυχιών. Ο Τσόρτσιλ, την ημέρα που άνοιξε την πόρτα του Νο 10 της οδού Ντάουνινγκ ως πρωθυπουργός, ήταν αντιπαθής σε δεκάδες βουλευτές, ακόμη κι εντός του κόμματός του, την ώρα που πάσχιζε να κρατήσει ενωμένη την οικουμενική κυβέρνηση και να προετοιμάσει τη χώρα για ενδεχόμενη ναζιστική εισβολή.

Γνώριζε πως ήταν ανεπιθύμητος, καθώς τα «κατορθώματα» του παρελθόντος κάθε άλλο παρά ξεχασμένα ήταν από τους συναδέλφους του. Η καταστροφική εκστρατεία του στην Καλλίπολη το δεύτερο χρόνο του Μεγάλου Πολέμου, η οποία στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες Βρετανούς στρατιώτες, και η πρωτοβουλία του για επαναφορά του «χρυσού κανόνα» στην οικονομία, η οποία εκτόξευσε κατακόρυφα τον πληθωρισμό, ήταν οι βασικοί λόγοι που για σχεδόν μία δεκαετία είχε αποξενωθεί από την πολιτική ελίτ. Ήταν τότε, τη δεκαετία του ’30, που επισταμένα προειδοποιούσε για την επικίνδυνη δυναμική του Χίτλερ και την άμεση ανάγκη για ενίσχυση του βρετανικού στρατού, χωρίς κάποιος να τον λάβει σοβαρά υπόψη.

Ο Τσόρτσιλ ωστόσο, ως ασυναγώνιστος μετρ των πολιτικών ελιγμών και του χειρισμού της κοινής γνώμης, δεν θα επέτρεπε σε κάποια «αμελητέα» λάθη να σταθούν εμπόδιο στα σχέδιά του. Ανένδοτα αυτάρεσκος και με ακλόνητη αυτοπεποίθηση, έσπευδε παθιασμένα στο πεδίο της μάχης, είτε αυτό βρισκόταν στη Νότια Αφρική ενάντια στους Μπόερς είτε στους δρόμους του Λονδίνου ενάντια σε εξεγερμένους εργάτες με τους οποίους ερχόταν συχνά σε κόντρα. Η άμεση, δυναμική δράση με κάθε κόστος ήταν κίνηση σύμφυτη με τον χαρακτήρα του, επιβεβαιώνοντας στα μάτια του κόσμου την εικόνα ενός πολιτικού που ρίχνεται ψυχή τε και σώματι στις προκλήσεις ακόμη και με προσωπικό κόστος. Την εδραίωση αυτής της αίσθησης ενδυνάμωναν οι περιβόητες ομιλίες που σκαρφιζόταν ο ίδιος και είχαν την ικανότητα να εμψυχώνουν ολόκληρα έθνη χάρη στις λογοτεχνικές τους αρετές, τις οποίες αξιοποίησε μεταπολεμικά σε ένα πλούσιο συγγραφικό έργο που τιμήθηκε με Νόμπελ. Η πολιτική τέχνη τού σαρκαστικά ετοιμόλογου Τσόρτσιλ συνδύαζε βρετανικό φλέγμα, ρίσκο κι επιμονή με μια πυγμή που απουσιάζει εκκωφαντικά από την πολιτική αρένα σήμερα.

Ατελείωτο κενό εξουσίας 

Αν το 1940 κάποιος έλεγε στον Τσόρτσιλ ότι σε εβδομήντα χρόνια διάδοχος του φίλου του και τότε προέδρου των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούζβελτ θα ήταν ένας (τουλάχιστον) παρορμητικός επιχειρηματίας, πιθανότατα θα του έπεφτε το ποτό από τα γέλια. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία της Αμερικής είναι το επιστέγασμα της ολικής αναδιαμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού παγκοσμίως, όπου το κενό επαγγελματιών πολιτικών με ηγετικές ικανότητες έρχονται να καλύψουν πρόσωπα ανέγγιχτα από τα γρανάζια του συστήματος. Είτε πρόκειται για κάποιον τεχνοκράτη είτε για ένα πρόσωπο του θεάματος, όπως η Όπρα Γουίνφρεϊ, το όνομα της οποίας ακούστηκε πρόσφατα μετά τον πύρινο λόγο της στην απονομή των Χρυσών Σφαιρών, γεγονός παραμένει ότι οι κραταιοί ηγέτες βρίσκονται υπό εξαφάνιση. Σε μια Γηραιά Αλβιόνα που πασχίζει, υπό τη σκιά του Brexit, να επανεφεύρει την εθνική της υπερηφάνεια, η αίγλη τής πάλαι ποτέ πανίσχυρης αποικιακής αυτοκρατορίας συνδυάζεται με την επιστροφή στην επικαιρότητα ιστορικών προσωπικοτήτων, όπως εκείνη του Τσόρτσιλ.

Μονάχα τα τελευταία δύο χρόνια τον έχουν ενσαρκώσει στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη κορυφαίοι συμπατριώτες του, όπως ο Μάικλ Γκάμπον στην τηλεταινία «Churchill’s Secret» και πιο πρόσφατα ο Μπράιαν Κοξ στο «Churchill» του Τζόναθαν Τεπλίτζ­κι. Οι δημιουργοί της «Πιο Σκοτεινής Ώρας» όμως στήνουν μια σινε­-βιογραφία που ρίχνει φως στην ασφυκτική πίεση που δέχτηκε ο Τσόρτσιλ αμέσως μόλις ανακηρύχθηκε πρωθυπουργός.

Ο απλός βουλευτής τότε Ουίνστον Τσόρτσιλ παραλαμβάνει ως πρωθυπουργός εθνικής ενότητας, τον Μάιο του 1940, μια χώρα με κατασπαταλημένους πόρους και υποβαθμισμένο στρατιωτικό εξοπλισμό, ενώ μεγάλη μερίδα του βρετανικού στρατού βρίσκεται περικυκλωμένη από τον εχθρό στην αντίπερα όχθη της Μάγχης, στις ακτές της Δουνκέρκης, χωρίς έξοδο διαφυγής. Ταυτόχρονα πολλά μέλη της κυβέρνησης τον πιέζουν διαρκώς –και κάτω από το τραπέζι– να διαπραγματευτεί με τον εχθρό μια συνθήκη ειρήνης που θα αποτρέψει τη στρατιω­τική εισβολή. Όλα αυτά καλείται να αντιμετωπίσει ένας πρωθυπουργός λίγων εβδομάδων, ο οποίος στη «Σκοτεινή Ώρα» εμφανίζεται κάθε άλλο παρά ατρόμητος. «Στην ταινία μας ο Τσόρτσιλ απεικονίζεται με τελείως διαφορετικό τρόπο, πέρα από την προφανή σοφία κι εξυπνάδα του.

Επικεντρωθήκαμε στο ηγετικό όραμα και στην ικανότητά του να επιλέγει τη σωστή λύση την ώρα που τριγύρω του επικρατεί πανικός», λέει η παραγωγός Λίσα Μπρουκς. Και ο σκηνοθέτης Τζο Ράιτ προσθέτει: «Ήταν σημαντικό για εμάς οι θεατές να έχουν πλήρη εικόνα της κατάστασης στην οποία βρέθηκε και να ακούσουν καλά όλες τις πλευρές, όπως εξάλλου έκανε και ο ίδιος ο Τσόρτσιλ προτού λάβει μια τελεσίδικη απόφαση». Το θάρρος της γνώμης και η ανάληψη της ευθύνης για τις τυχόν συνέπειές της είναι, λοιπόν, που δια­χωρίζουν τους ηγέτες από τους απλούς αρχηγούς. «Χρειαζόμαστε κάποιον σήμερα να αναλάβει αποφασιστικά τα ηνία όπως έκανε ο Ουίνστον. Οι εμπειρίες όλης του της ζωής τον προετοίμαζαν για να ηγηθεί σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή», σχολιάζει η Μπρουκς.

Η κατασκευή του νέου Τσόρτσιλ 

Ο κατάλληλος άνθρωπος για τον ρόλο δεν άργησε να βρεθεί. Η τριαντάχρονη κινηματογραφική­ καριέρα του Γκάρι Όλντμαν, κατά τη διάρκεια της οποίας αρκετές φορές χρειάστηκε να «μεταμορφωθεί» για να ενσαρκώσει έναν χαρακτήρα –είτε τον μπασίστα των Sex Pistols Σιντ Βίσιους («Σιντ και Νάνσι») είτε τον απέθαντο Κόμη Δράκουλα στην ομότιτλη ταινία του Φράνσις Φορντ Κόπολα–, τον έχρισε αυτονόητη επιλογή. «Όταν φαντάστηκα τον Όλντμαν ως Τσόρτσιλ, ήμουν σίγουρος πως θα έδινε μια εκπληκτική ερμηνεία», ομολογεί ο Ράιτ, όμως ο ίδιος ο ηθοποιός ήταν αρχικά διστακτικός απέναντι σε έναν ρόλο που είχε αρνηθεί στο παρελθόν. «Ανέκαθεν θαύμαζα τον Τσόρτσιλ και ήθελα κάποια στιγμή να ερμηνεύσω τις σπουδαίες ομιλίες του.

Όμως είχα ενδοιασμούς κατά πόσο θα δείχνω όπως εκείνος. Δεν είμαστε και φτυστοί...» θα πει ο ηθοποιός, θέτοντας ταυτόχρονα ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή του την πρόσληψη του υποψήφιου για Όσκαρ ειδικών εφέ Καζουχίρο Τσούτζι. Ο Τσούτζι, ο οποίος είχε αποσυρθεί από το σινεμά εκείνη την περίοδο, δέχτηκε την πρόκληση και ύστερα από έξι μήνες δοκιμών βρήκε την τέλεια συνταγή για τη μεταμόρφωση του Όλντμαν σε Τσόρτσιλ. Στις 54 ημέρες που κράτησαν τα γυρίσματα της «Σκοτεινής Ώρας» ο ηθοποιός πέρασε πάνω από δια­κόσιες ώρες στο μακιγιάζ, ενώ βρισκόταν στο σετ για σχεδόν είκοσι ώρες καθημερινά.

Την άρτια οπτική αναπαράσταση του Τσόρτσιλ έπρεπε να συνοδεύει βαθιά γνώση του χαρακτήρα του. Ο Όλντμαν μελέτησε δεκάδες βιβλία και ιστορικό υλικό, ενώ μεγάλη προσοχή έδωσε στη σωστή απόδοση της φωνής του. «Έπρεπε να πειστώ ότι μπορώ να ακούγομαι σαν τον Τσόρτσιλ, έτσι πήρα ένα μαγνητόφωνο και ξεκίνησα να πειραματίζομαι. Τότε ανακάλυψα πως είχε ένα ελαφρύ ψεύδισμα και ανά στιγμές ήταν πολύ ένρινος και μονότονος. Έπρεπε να μάθω πώς να διαχειρίζομαι αυτές τις ιδιαιτερότητες στην εκφορά του λόγου».

Κάτι ακόμη που κλήθηκε να συνηθίσει ήταν η λατρεία του πολιτικού για τα κουβανέζικα πούρα, καθώς στα γυρίσματα κάπνισε τουλάχιστον 400 (συνολικής αξίας 130.000 ευρώ), με αποτέλεσμα να πάθει σοβαρή δηλητηρίαση από τη νικοτίνη. Αναμενόμενο κατά μία έννοια τίμημα για μια ερμηνεία που στοχεύει σε παραπάνω από ένα βραβεία. Πράγματι, στην πρόσφατη απονομή των 75ων Χρυσών Σφαιρών ο Όλντ­μαν βγήκε νικητής, επιβεβαιώνοντας τον αέρα φαβορί που έχει στην κατηγορία α΄ αντρικού ρόλου, με το δρόμο για το χρυσό αγαλματάκι να είναι πλέον διάπλατα ανοιχτός...

ΑΤΑΚΕΣ

«Αν η ζωή σου είναι κόλαση, συνέχισε να τη ζεις».

«Κυρία μου, μπορεί τώρα να είμαι μεθυσμένος, το πρωί όμως θα είμαι νηφάλιος κι εσείς ακόμη άσχημη».

«Το πιο θαυμαστό μου επίτευγμα είναι ότι έπεισα τη γυναίκα μου να με παντρευτεί».

«Βρίσκω συμπαθή τα γουρούνια. Τα σκυλιά μάς θαυμάζουν, οι γάτες μάς υποτιμούν, εκείνα όμως μας συμπεριφέρονται ισάξια».

«Η Ιστορία θα είναι επιεικής μαζί μου, διότι πρόκειται να τη γράψω».

«Η πολιτική είναι η τέχνη να προβλέπεις τι θα συμβεί αύριο, την επόμενη εβδομάδα, τον επόμενο μήνα, τον επόμενο χρόνο και να έχεις την ικανότητα να εξηγείς γιατί δεν συνέβη τελικά».

«Στον πόλεμο μπορείς να σκοτωθείς μόνο μία φορά, στην πολιτική  όμως δεκάδες». 

«Κοινή γνώμη δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο τυπωμένη γνώμη». 

«Το να μασάω τα λόγια μου δεν μου προκάλεσε ποτέ δυσπεψία».

«Πάντα βρίσκαμε λιγάκι παράξενους του Ιρλανδούς. Αρνούνται να γίνουν Αγγλοι». 

«Έχω πάρει περισσότερα από το αλκοόλ από ό,τι εκείνο από εμένα».

«Τα τελευταία 40 χρόνια προσπαθούσαμε να πάρουμε πρωινό με τη γυναίκα μου, αλλά ήταν τόσο δυσάρεστο που απλώς σταματήσαμε». 

«Παρότι είμαι ικανοποιημένος με τα εκρηκτικά που ήδη υπάρχουν, πιστεύω ότι δεν πρέπει να στεκόμαστε εμπόδιο στην πρόοδο».

ΟΙ ΕΜΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΟΥΙΝΣΤΟΝ ΤΣΟΡΤΣΙΛ

Καπέλα Lock & Co. Hatters 

Ο Τσόρτσιλ αγόραζε τα καπέλα του αποκλειστικά από την εν λόγω εταιρεία, που μετρά 342 χρόνια λειτουργίας, και φρόντιζε να ανανεώνει τακτικά τη –μεγάλη– συλλογή του.

Πούρα Cohiba Singlos 

Οι προσπάθειες της μητέρας του να κόψει το κάπνισμα, δωροδοκώντας τον με ένα πόνι κι ένα όπλο, απέβησαν άκαρπες, καθώς ο Ουίνστον δεν εγκατέλειψε ποτέ την αγάπη του για τα κουβανέζικα πούρα.

Κοστούμια Henry Poole & Co. Tailors of Savile Row 

Επί σαράντα χρόνια ήταν τόσο πιστός πελάτης των σχεδιαστών του λονδρέζικου οίκου, που το μαύρο ύφασμα με τη διακριτική λευκή ρίγα το οποίο προτιμούσε πήρε το όνομά του.

Ρολόγια Montres Breguet 

Ο Τσόρτσιλ ήταν κάτοχος ενός πολυτελούς ρολογιού τσέπης ελβετικής κατασκευής που του είχε δοθεί από τον θείο του. Το χρησιμοποίησε σε όλη του τη ζωή, ενώ βρίσκεται μέχρι σήμερα στην κατοχή της οικογένειάς του.

Ουίσκι Johnnie Walker Red Label 

Ένα ποτηράκι από το αγαπημένο του ουίσκι συντρόφευε τον Τσόρτσιλ στο πρωινό που έπαιρνε στο κρεβάτι, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ακόμη και σε αυτοσχέδια κοκτέιλ.

ΜΙΑ ΖΩΗ ΣΕ ΕΞΩΦΥΛΛΑ

29 Απριλίου 1940 

Ως «πολέμαρχος της Βρετανίας» λίγες ημέρες προτού ανακηρυχθεί πρωθυπουργός και κληθεί να αντιμετωπίσει μία από τις μεγαλύτερες εθνικές κρίσεις στην Ιστορία της χώρας.

21 Μαΐου 1945 

Εμβληματικό εξώφυλλο για ένα αφιέρωμα στον τυπικά νικητή Τσόρτσιλ, καθώς στην Ευρώπη μαίνονταν οι τελευταίες μάχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

5 Φεβρουαρίου 1966 

Η κηδεία του Τσόρτσιλ, εδώ σε «21 έγχρωμες σελίδες», ήταν η δεύτερη στην ιστορία της Βρετανίας, εκτός φυσικά της βασιλικής οικογένειας, που έγινε δημοσία δαπάνη.