Αθανάσιος Έλλις: Ελλάδα - Τουρκία χωρίς διαιτητή

Η Ευρωπαϊκή Ενωση διαθέτει δυνατότητες και μοχλούς πίεσης, αλλά δεν έχει την απήχηση της αμερικανικής ισχύος, ειδικά για έναν αυταρχικό ηγέτη όπως είναι ο Ταγίπ Ερντογάν. Οπως είχε πει στον γράφοντα ο διευθυντής της «Ζαμάν», της μεγαλύτερης τουρκικής εφημερίδας, λίγους μήνες πριν την κλείσει ο Ερντογάν, ο Τούρκος ηγέτης αναγνωρίζει ως «ισχυρούς του κόσμου» και σέβεται, για διαφορετικούς λόγους τον καθένα, μόνον τον εκάστοτε πρόεδρο της Αμερικής και τον Πούτιν. Κανέναν άλλο.

Του Αθανάσιου Έλλι στην Καθημερινή

Η έκφραση δυσφορίας, οι φραστικές συστάσεις, ακόμη και οι καταγγελίες από τον Γιούνκερ, τον Τουσκ, τη Μογκερίνι και άλλους Ευρωπαίους είναι προφανώς ευπρόσδεκτες, όσο και αναμενόμενες, αλλά δεν θα πετύχουν πολλά. Μόνον οι ΗΠΑ δύνανται, και έχουν έμπρακτα αποδείξει ότι μπορούν, να σταματήσουν την Τουρκία. Από την επιστολή Τζόνσον στον Ινονού το ’64, που απέτρεψε την εισβολή στην Κύπρο, μέχρι την παρέμβαση Χόλμπρουκ το ’96, που απέτρεψε σύρραξη στα Ιμια.

Ωστόσο, αυτό που επί δεκαετίες αποτελούσε στη διπλωματικοστρατιωτική σκακιέρα νομοτελειακή πραγματικότητα δεν ισχύει πλέον. Η Ουάσιγκτον δείχνει να νίπτει τας χείρας της. Η προχθεσινή επισήμανση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι Ελλάδα και Τουρκία έχουν καθιερωμένους διπλωματικούς διαύλους επικοινωνίας και μπορούν να «τα βρουν μεταξύ τους» επιβεβαιώνει ότι, σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, ο γίγαντας είναι είτε γυμνός είτε εντελώς απών.

Ζητεί γενικώς «αποκλιμάκωση», αλλά δείχνει να μην ενδιαφέρεται να παρέμβει ουσιαστικά. Ισως να μην μπορεί. Ο,τι και αν ισχύει, η στάση των ΗΠΑ δεν βοηθά τη διατήρηση της ομαλότητας και δεν αποτελεί καλή εξέλιξη για την ελληνική πλευρά.

Φυσικά, αν κάποιοι στη γείτονα –όπως ο σύμβουλος του Τούρκου προέδρου Γιγκίτ Μπουλούτ, που δήλωσε ότι μπροστά στην Τουρκία η Ελλάδα είναι «μία μύγα»– νομίζουν ότι η Αεροπορία και το Ναυτικό της Ελλάδας είναι αμελητέα ποσότητα, κάνουν μεγάλο λάθος. Ο συσχετισμός δυνάμεων Ελλάδας - Τουρκίας δεν είναι υπέρ της χώρας μας, και αυτή είναι μια υπαρκτή παράμετρος, αλλά το πλήγμα που θα δεχθεί και η Τουρκία σε περίπτωση σύρραξης είναι δεδομένο, και πρέπει αυτό να το γνωρίζει ο αλαζόνας Τούρκος πρόεδρος. Αλλά, προφανώς, δεν φθάνουμε εκεί. Η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δεν επιθυμεί όξυνση. Καταβάλλει προσπάθειες να την αποφύγει. Υπάρχουν, δυστυχώς, περιπτώσεις πολιτικών που διολισθαίνουν σε ατυχείς ρητορικές υπερβολές και ενέργειες που δεν βοηθούν καθόλου, αλλά πρόκειται για μεμονωμένες εξαιρέσεις.

Σχεδόν το σύνολο των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων επιθυμεί σχέσεις καλής γειτονίας. Δυστυχώς, με τη συμπεριφορά τους η κυβέρνηση αλλά και η αντιπολίτευση της Τουρκίας δείχνουν ότι δεν ισχύει το ίδιο και στη γειτονική χώρα. Το περιβάλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων παραμένει δύσκολο. Και το γεγονός ότι η Αμερική είναι απούσα και δεν υπάρχει διαιτητής καθιστά το παιχνίδι ακόμη πιο επικίνδυνο.