Αλέξανδρος Μαλλιάς: "Ο δεκάλογος ενός διπλωμάτη"

 Του Αλέξανδρου Π. Μαλλιά , πρέσβη επί τιμή

«Ο Δεκάλογος ενός Διπλωμάτη» 

1.Αλλαγή διεθνών ισορροπιών

Η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής είναι εμπόλεμη, εκρηκτική , απρόβλεπτη .

Δεν έχουν ημερομηνία λήξης οι πόλεμοι και οι πληθυσμιακές προς την Ευρώπη μετακινήσεις προσφύγων και οικονομικών μεταναστών. 

Σημειώνουμε  επίσης   την αναποτελεσματικότητα των διεθνών οργανισμών  και συμφωνιών και την αποδυνάμωση του  παγκοσμίου συστήματος συλλογικής ασφάλειας που ενσαρκώνει ο  ΟΗΕ. 

Η  αιτία είναι η σύγκρουση των «5» Μονίμων Μελών του  .

Το ΝΑΤΟ και η  Ευρωπαϊκή Ένωση, επί δεκαετίες σταθεροί πυλώνες του  εθνικού μας προσδιορισμού και  εθνικής ασφάλειας -με την γενικότερη δυνατή  του όρου έννοια-βρίσκονται σε μία παρατεταμένη κρίση ταυτότητας , έλλειψης και σταθερότητας στόχων .Κυρίως όμως κλονισμού της αίσθησης και της αντίληψης  του κοινού  συμφέροντος. 

 Στην δική μας Ευρώπη, προεξοφλώ  ότι οι Ευρωεκλογές του Μαϊου 2019 , με πρόσχημα το προσφυγικό-μεταναστευτικό , θα επιβεβαιώσουν την κυρίαρχη πλέον θέση των αντι-ευρωπαϊκών  αναθεωρητικών δυνάμεων σε μεγάλο αριθμό κρατών –μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης , της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας περιλαμβανομένης. 

2. Κύπρος :

 Δεν απαιτείται προσπάθεια για να αντιληφθούμε τις διαρκείς ιστορικές, πολιτικές και ηθικές μας ευθύνες απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Το στίγμα της προδοσίας της χούντας  έχει αφήσει   ανεξίτηλα σημάδια . Αν και έχουν περάσει 44 χρόνια, δεν έχουμε κάνει μέχρι στιγμής την σοβαρή  αυτοκριτική μας. Περιοριζόμαστε  στην μόνιμη προσπάθεια  επίρριψης  και αποποίησης ευθυνών . 

Ήδη από την δεκαετία του ΄50 , αναζητούμε και αποζητούμε το Δίκαιο, τη Δικαιοσύνη, τη Δικαίωση. Πολλοί προσπάθησαν στη διαδρομή αυτή να μας χωρίσουν σε στρατόπεδα. Από εδώ τοποθετούν τους  πατριώτες και εκεί τους άλλους τους ενδοτικούς .

3. Η Τουρκία:

 Η  Τουρκία είναι ένας  δύστροπος γείτονας.  Είμαστε αναγκασμένοι να συνυπάρχουμε. Είναι  μία  μεγάλη περιφερειακή δύναμη . Θεωρεί  ταυτόχρονα  ότι έχει παγκόσμια εμβέλεια και  ρόλο.

Τον  ρόλο αυτό  διεκδικεί διότι –παρά τα κρίσιμα  προβλήματα της στα οποία σήμερα κυριαρχεί η βαθιά οικονομική κρίση- οι δυνατότητες, η αποφασιστικότητα και η  τακτική προσφυγής στον πόλεμο  αφορούν στα ζητήματα που βρίσκονται ψηλά στην Ατζέντα των παγκοσμίων προτεραιοτήτων.  

Χώρα με ειδικό βάρος αποτελεί  πλέον και το βαρόμετρο για την βιωσιμότητα  της  ενότητας της Δύσης. Κυρίως του  ΝΑΤΟ. 

4. Συμμαχίες και Εθνική Ασφάλεια :

Ισχύει η δύναμη  του δικαίου ή το δίκαιο της ισχύος; Επιμένουμε στη δύναμη του Δικαίου. Ή  Τουρκία προκρίνει το δίκαιο της Ισχύος. 

Μάταια στην Ελλάδα διαχρονικά  αναζητούμε και αποζητούμε τον «από μηχανής θεό». Δεν υπάρχουν  διλήμματα: Στο τέλος του εμφυλίου πολέμου  το ΝΑΤΟ ήταν η μόνη  επιλογή  μας ως χώρα και ως έθνος. 

Όμως, τα πράγματα και τα συμφέροντα μεταβάλλονται.  Παρατηρούμε : 

- τον ισχυροποιημένο ρόλο της Ρωσικής  Ομοσπονδίας και την   επιστροφή  της στην Ευρω-Ανατολή , 

-την άνοδο προς την κορυφή  της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας  με το όχημα της « ήπιας δύναμης» , 

- την αβεβαιότητα  που επικρατεί σήμερα στις διατλαντικές σχέσεις και 

-την  σταθερή και μόνιμη απειλή που συνιστά  η Τουρκία  . 

Αν διαβάσουμε  σωστά   την πραγματικότητα  που διαμορφώνεται , το συμπέρασμα είναι ότι  το ΝΑΤΟ  μόνο του πλέον δεν μπορεί  να καλύψει  το θεμελιώδες πρόβλημα Εθνικής Ασφάλειας της Ελλάδος. 

5. Η Συμφωνία των Πρεσπών:

Στις 17 Ιουνίου υπογράψαμε με πανηγυρισμούς  την Συμφωνία των Πρεσπών με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τονίζοντας  ότι σταθερή επιδίωξή μας ήταν να μην υπάρχει  νικητής και ηττημένος. 

Γιατί όμως δεν φροντίσαμε  να ισχύσει ταυτόχρονα και στην Ελλάδα; Να μην χωρίζουμε δηλαδή σήμερα πολίτες και πολιτικούς  σε νικητές και ηττημένους. Σε εθνικιστές και προοδευτικούς. Σε φοβικούς και  δειλούς και σε  θαρραλέους από την άλλη.

6. Σύνεση, συνεννόηση και συναίνεση: 

Η ορθή προσέγγιση θα ήταν να προσέλθουμε στις διαπραγματεύσεις με τα Σκόπια έχοντας εξασφαλίσει  στο μέτρο του εφικτού την μεγαλύτερη δυνατή πολιτική στήριξη και συνοχή. Η κυβέρνηση επέλεξε το αντίθετο. Προσπάθησε συστηματικά μέσω του Μακεδονικού να  πλήξει  και να απαξιώσει την αξιωματική αντιπολίτευση  κυρίως αλλά όχι μόνο. Με την  τακτική  αυτή υπονόμευσε κυρίως τις δικές της επιλογές ,την δική της Συμφωνία. Δείχνει τώρα να εκπλήσσεται από την αντίδραση  της κοινής γνώμης την οποία  η ίδια προκάλεσε .

Αν είχε δρομολογήσει ένα πλαίσιο πραγματικής συνεννόησης  αναμφίβολα η κατάσταση σήμερα θα ήταν πλέον ευνοϊκή. 

Χωρίς  πολιτική συνεννόηση δεν μπορούμε να βρούμε βιώσιμες  λύσεις στα  εθνικά ζητήματα .Επιπλέον,  οι λύσεις που βρίσκονται  αν δεν στηριχθούν από την κοινωνία δεν  αντέχουν  στην δοκιμασία του χρόνου. 

7. Ελλάδα και Αλβανία: 

Ελλάδα και η Αλβανία ας  βρούμε  λύση στα  πραγματικά  προβλήματα  και να  συνεννοηθούμε   στην βάση του αμοιβαίου συμφέροντος με  μία Συμφωνία–πακέτο.  Βασική  προϋπόθεση  είναι  η πολιτική συνεννόηση στην Αθήνα. 

Η Ελληνική Εθνική Μειονότητα στην Αλβανία ειδικά δε στην Χειμάρρα είναι η μόνη εκτός συνόρων μας συμπαγής  Ελληνική Μειονότητα. 

Δεν είναι τυχαίες οι προσπάθειες  των Τιράνων να γκρεμίσουν μέσω  επιλεκτικών κατεδαφίσεων τις περιουσίες   της Ελληνικής  Μειονότητας στη Χειμάρρα.

8.Εθνικό Συμφέρον  – Ρωσική Ομοσπονδία:

Χάρις σε  άξιους  πολιτικούς  μας ηγέτες  έχουμε κάνει τις ορθές μας επιλογές  στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχουμε την δυνατότητα να κινούμαστε  σε  ένα πλαίσιο βελτιωμένης, αλλά κάθε άλλο παρά  απόλυτης πολιτικής, αμυντικής  και  οικονομικής ασφάλειας. 

Εύχομαι και  ελπίζω  ότι τα εθνικά μας συμφέροντα υπαγόρευσαν τις πρόσφατες κινήσεις μας έναντι της Ρωσίας. 

Η παρέμβαση στις εσωτερικές μας  υποθέσεις  οποιασδήποτε χώρας, της Ρωσίας συμπεριλαμβανομένης , δεν είναι ανεκτή.

Υπό μία  προϋπόθεση. Η  θέση αυτή πρέπει να ισχύει  έναντι όλων.

Ήλθε η στιγμή  η Αθήνα και η Μόσχα να  θέσουν ένα τέλος στην δυσάρεστη αυτή παρένθεση. Ας φροντίσουμε  να  αποκαταστήσουμε  λειτουργικές σχέσεις . Για πρώτη φορά μετά το 1974 ,ακυρώνεται   κάθε δυνατότητα προσφυγής μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχοντας εκ προοιμίου  εξασφαλίσει την αρνητική διάθεση ενός Μονίμου Μέλους.  

 9.Ελλάδα  και ΗΠΑ-Η Σούδα και Διμερή Ανταλλάγματα Ασφαλείας:

Η κατάσταση στις Αμερικανο-Τουρκικές σχέσεις και η εκρηκτική  ρευστότητα  στην μεγάλη περιοχή της Ευρω-Ανατολής  καθιστούν τον ελληνικό  γεωπολτικό και αμυντικό χώρο αναντικατάστατο . 

Η έλλειψη  βούλησης της Συμμαχίας  να εγγυηθεί  την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα  της Ελλάδος  μας  υποχρεώνει να αναζητήσουμε   εγγύηση ασφάλειας σε διμερές επίπεδο,πρωτίστως  από τις ΗΠΑ. Σήμερα είναι στον αστερισμό του εφικτού μέσω  μίας πενταετούς ή δεκαετούς  Συμφωνίας για την Σούδα.

10. Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας 

Συχνά ακούμε ότι λείπει μας λείπει η αποτελεσματικότητα.  Επιμένω  ότι λείπει κυρίως η συνέχεια. Όσο η  Εθνική Πολιτική Ασφάλειας δεν διέπεται από το αυστηρό θεσμικό πλαίσιο που προσδιορίζει το πως, πότε, ποιος και γιατί τόσο οι προσωπικές επιλογές και η «γνώμη» , με την τόσο κτυπητή απουσία «μέτρου» στις εκδηλώσεις μας, θα υποκαθιστούν την  αποτελεσματική δράση. Η  σύσταση ενός  Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας υπό τον Πρωθυπουργό είναι χρήσιμη και αναγκαία.

Έχω υπηρετήσει υπό 15 Υπουργούς Εξωτερικών και 11 διαφορετικές κυβερνήσεις. Πεποίθηση μου είναι ότι  

η πολιτική συνεννόηση, η συνέχεια , ο μακροχρόνιος σχεδιασμός, η γνώση  και η αξιοποίηση των αρίστων αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις . 

Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία – Η Αυτοψία της Δύσκολης Συμφωνίας των Πρεσπών

Ο πρέσβης επί τιμή Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι  κατ ΄ εξοχήν γνώστης των Βαλκανίων. Με το σύγχρονο Μακεδονικό ζήτημα ασχολείται συστηματικά και  συνεχώς από το 1991.Το 1995, ήταν ο πρώτος Διπλωματικός  Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στα Σκόπια μετά την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας .Σαν διπλωμάτης υπηρέτησε υπό 11 Κυβερνήσεις  και 15 Υπουργούς Εξωτερικών. 

Στο Δοκίμιο αυτό επισημαίνει ότι προϋπόθεση  αναζήτησης λύσης στα λεγόμενα εθνικά ζητήματα είναι η συνεννόηση . Κατακρίνει την έλλειψη ειλικρινούς προσπάθειας προς την κατεύθυνση αυτή.Τα αποτελέσματά της  ειδικά στο Μακεδονικό είναι ορατά. Στην  αυτοψία  της Συμφωνίας των Πρεσπών  αναδεικνύει την θετική σημασία της  erga omnes σύνθετης ονομασίας ‘’Βόρειος Μακεδονία” με συνταγματική  μάλιστα αναθεώρηση. Ταυτόχρονα όμως  εξηγεί γιατί  τα κεντρικά ζητήματα  της γλώσσας και της  εθνότητας/ιθαγένειας/υπηκοότητας  αποτελούν την «Αχίλλειο  πτέρνα» της  .

Η Συμφωνία δεν εξασφαλίζει την καθαρότητα και την  σαφήνεια τους.Θεμελιώδες   πρόβλημα  είναι η  διαφορετική ερμηνεία των  συστατικών της Μακεδονικής ταυτότητας όρων ( γλώσσα ,ιθαγένεια/ υπηκοότητα / εθνικότητα) μεταξύ της Ελλάδος και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.  Έτσι ενισχύονται  τα ερωτηματικά   για  την βιωσιμότητα της Συμφωνίας και αποδυναμώνει την εμβέλεια της. 
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος στον Πρόλογο τονίζει, ότι…

Who is Who

Ο  Αλέξανδρος Μαλλιάς  είναι πρέσβης επί τιμή. Κατάγεται από την ορεινή Γορτυνία (Στεμνίτσα).

Πτυχιούχος Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών .Πιστοποιητικό σπουδών από την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία. Μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης.

Ως  Διπλωμάτης υπηρέτησε υπό 11 κυβερνήσεις και 15 Υπουργούς Εξωτερικών: στο Συμβούλιο της Ευρώπης, Επιτετραμμένος στη Λιβύη, στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη, στην Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδος στον  ΟΗΕ, στην Ευρωπαϊκή Αποστολή Παρατηρητών στην Κροατία, στη Βουλγαρία και στην πΓΔΜ.Πρώτος Διπλωματικός Αντιπρόσωπος Ελλάδος στην πΓΔΜ, Πρέσβης στην Αλβανία,Διευθυντής Βαλκανικών Υποθέσεων. Με απόφαση του Υπουργού Εξωτερικών Πέτρου Μολυβιάτη τοποθετήθηκε  Πρέσβης της Ελλάδος  στην Ουάσιγκτον  (2005-2009). 

Τον Ιανουάριο του 2007 βραβεύτηκε στην Ουάσιγκτον με το Διεθνές Βραβείο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ για το έργο  του στα Βαλκάνια.

Συγγραφέας των βιβλίων :

- ‘’Ελλάδα και Αλβανία- Φυγή στο Μέλλον ή Επιστροφή στο παρελθόν;’’ (Επιμέλεια) Συλλογικός τόμος ,Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ , Νοέμβριος 2017 

--’’Στον Αστερισμό του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ- Η Νέα Τουρκία και Εμείς‘’Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ,Αυγουστος 2017, Απρίλιος  2018 )

--’’Οραματα και Χιμαιρες –Διαδρομες ενός Διπλωματη’’ Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ,Οκτώβριος 2016, Ιούλιος  2017.

- «Η Άλλη Κρίση- Η Μαρτυρία ενός πρέσβη» ,ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ, Μάιος 2013

Εισηγητής στο Μεταπτυχιακό «Δίπλωμα για τις Διαπραγματεύσεις» του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών,στο Μεταπτυχιακό  Σεμινάριο ‘’Ασφάλεια και Συνεργασία στην Μεσόγειο’’ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου  και στο New York College .