Αλέξης Παπαχελάς: «Πώς και γιατί εξανεμίσθηκαν τόσο μεγάλα ποσά για την ανέγερση του νέου ναού του Αγίου Νικολάου στο Ground Zero»

Οι επόμενες δύο ημέρες είναι κρίσιμες για το μέλλον του Ελληνισμού στις ΗΠΑ. Στην Κωνσταντινούπολη θα ληφθεί η απόφαση για το αν θα αποχωρήσει ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος και αν ναι, από ποιον θα αντικατασταθεί. Σε άλλες εποχές θα μπορούσε να ήταν μία απόφαση ρουτίνας, που δεν θα έπρεπε να απασχολεί την Αθήνα. Σήμερα όχι.

Η Εκκλησία της Αμερικής περνάει μία πρωτοφανή κρίση, που επιβάλλει άμεσες και ριζικές λύσεις. Η τεράστια υπόθεση της διαχείρισης των οικονομικών για την ανέγερση του νέου ναού του Αγίου Νικολάου στο Ground Zero έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη των κορυφαίων Ελληνοαμερικανών στην ηγεσία της. Κανείς δεν καταλαβαίνει πώς και γιατί εξανεμίσθηκαν τόσο μεγάλα ποσά.

Την ίδια όμως στιγμή, και αυτό είναι πιο σημαντικό, οι Ελληνοαμερικανοί συνεχίζουν να χάνουν με ραγδαίο ρυθμό την οργανική τους σχέση με την Εκκλησία και τον Ελληνισμό. Οι μεικτοί γάμοι και η πάροδος του χρόνου εξηγούν σε μεγάλο βαθμό το φαινόμενο. Εχει όμως γεράσει και ως οργανισμός η Εκκλησία. Ο τελευταίος δυναμικός και χαρισματικός ηγέτης της ήταν ο Ιάκωβος, ο οποίος μπορεί να έπαιζε δικά του παιχνίδια εξουσίας, αλλά μπορούσε να κινητοποιήσει άπαντες. Είχε πρόσβαση παντού και μετέδιδε σε κορυφαίους Ελληνοαμερικανούς την όρεξη και το όραμα να κάνουν πράγματα ως κοινότητα. Το Φανάρι δεν θέλησε ποτέ να τον αντικαταστήσει με κάποιον εξίσου δυναμικό, ίσως από ανασφάλεια, ίσως γιατί μειώθηκε το απόθεμα του «ταλέντου» που διαθέτει. Φανάρι χωρίς Αμερική δεν μπορεί να σταθεί όμως, από κάθε άποψη.

Η απόφαση του Πατριάρχη έχει καθυστερήσει πάρα πολύ. Η ομογένεια βράζει και οι φωνές για αυτοκεφαλία πληθαίνουν. Αν δεν ληφθεί καμία απόφαση στη Σύνοδο τις επόμενες ημέρες ή αν βρεθεί κάποια μεσοβέζικη λύση, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές. Ο Πατριάρχης έχει συναίσθηση του ιστορικού του φορτίου και διαθέτει την κρίση και τη γενναιότητα να πάρει αποφάσεις που θα βάλουν τέλος σε ένα πολύ δυσάρεστο επεισόδιο. Σημασία, βέβαια, έχει και ποιον θα τοποθετήσει στη θέση του Δημητρίου, αν τελικά τον απομακρύνει. Η ιστορική συγκυρία επιβάλλει την επιλογή ιεράρχη που θα είναι ηγετική φυσιογνωμία, επικοινωνιακός ως άνθρωπος και συμβατός με τις ανάγκες της κοινότητας. Ο Ελληνισμός της Αμερικής δεν αντέχει άλλο λάθος, ούτε μία ακόμη επιλογή-προϊόν νεοβυζαντινών ισορροπιών και εγωιστικών συγκρούσεων.