Το ευρώ έγινε 20 χρονών: Ακόμη και οι Γερμανοί δύσπιστοι για το ενιαίο νόμισμα

Κλείνοντας σήμερα τα 20 του χρόνια, το ευρώ έχει επιβληθεί στις αγορές και στα πορτοφόλια και έχει επιβιώσει μίας μεγάλης κρίσης. Αλλά είναι καταδικασμένο να παραμείνει ένας ευάλωτος γίγαντας, εάν δεν υπάρξει ενισχυμένη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Από εικονικό νομισματικό εργαλείο, το ευρώ πήρε σάρκα και οστά την 1η Ιανουαρίου 2002 για να γίνει το νόμισμα 340 εκατομμυρίων πολιτών που μοιράζονται το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα σε 19 χώρες.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που ανέλαβε τα ηνία της νομισματικής πολιτικής το 1999, επαίρεται ότι εμπόδισε την κλιμάκωση των τιμών, ακόμη και αν η εικόνα ενός πληθωριστικού ευρώ συνοδεύει την πορεία του.

Στην πράξη, η δημοφιλία του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος είναι στο υψηλότερό της επίπεδο. Κατά μέσον όρο, το 74% των πολιτών της ευρωζώνης θεωρούν ότι το ευρώ ήταν θετικό για την Ευρωπαϊκή Ενωση και το 64% θεωρούν το ίδιο για την χώρα τους, σύμφωνα με το βαρόμετρο που έδωσε στην δημοσιότητα τον Νοέμβριο η ΕΚΤ. Και όλα αυτά, παρά το κύμα των λαϊκιστικών αντιευρωπαϊκών κινημάτων.

«Το ευρώ είναι ριζωμένο στον πληθυσμό, ακόμη και αν τα αντισυστημικά κόμματα χρειάσθηκε να προσαρμοσθούν», λέει ο Nicolas Veron των ινστιτούτων Bruegel στις Βρυξέλλες και Peterson στις ΗΠΑ.

Το ευρώ έχει επίσης προωθήσει το ενδοευρωπαϊκό εμπόριο και είναι το δεύτερο πλέον χρησιμοποιούμενο νόμισμα, έστω κι αν ακολουθεί με μεγάλη απόσταση το αμερικανικό δολάριο.

Αδυναμίες και διαιρέσεις

Ομως, το καλοκαίρι του 2012, μετά την χρηματοπιστωτική κρίση, το ενιαίο νόμισμα κινδύνευσε από την κρίση χρέους που απειλούσε το τραπεζικό σύστημα.

Τα γεγονότα έστρεψαν τους προβολείς στις θεμελιώδεις αδυναμίες του: απουσία ευρωπαϊκής δημοσιονομικής αλληλεγγύης μέσω της αμοιβαιοποίησης του χρέους, των επενδύσεων και άρα του ρίσκου, ανισότητα των οικονομιών, απουσία δανειστή ύστατης ανάγκης για τα κράτη κλπ...

Εν μέσω της ελληνικής κρίσης χρέους, «το ευρώ προκάλεσε εκατέρωθεν επιθέσεις των χωρών του ευρωπαϊκού νότου προς τις χώρες του βορρά για τον ορθολογικό φιλελευθερισμό τους , και των βόρειων χωρών κατά του νότου για χαλαρότητα, λέει ο Eric Dor, διευθυντής οικονομικών μελετών του IESEG.

Ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της ΕΚΤ, θα σβήσει την φωτιά το καλοκαίρι του 2012 δίνοντας την διαβεβαίωση ότι ο θεσμός του οποίου προΐσταται «θα κάνει τα πάντα για να σώσει το ευρώ». Η ΕΚΤ εισάγει ένα πρόγραμμα υπό όρους αγοράς ομολόγων χωρών που αντιμετωπίζουν την επίθεση των αγορών. Το όπλο αυτό δεν χρειάσθηκε να χρησιμοποιηθεί, αλλά αρκούσε για να επαναφέρει την ηρεμία.

Στην συνέχεια, για να τιθασσεύσει το φάσμα του πληθωρισμού, μείωσε στο χαμηλότερο επίπεδο τα επιτόκια και αγόρασε χρέος ύψους 2.600 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Σε πολιτικό επίπεδο αντίθετα, πολύ λίγα έγιναν για την διόρθωση των αδυναμιών του ευρώ, Οι 19 χώρες εξακολουθούν να μην έχουν στην διάθεση τους εργαλεία για μία σύγκλιση των οικονομιών ή για την πραγματοποίηση επενδύσεων ως απάντηση στα οικονομικά προβλήματα.

Η γερμανική αλαζονεία έχει μετατραπεί σε πρόβλημα της ευρωζώνης

Στην δεκαετία του '90, «το σημαντικότερο στην Ευρώπη ήταν, σε οικονομικό επίπεδο, να δοθεί στην ενιαία αγορά ένα ενιαίο νόμισμα για να δοθεί ένα τέλος στις διακυμάνσεις των νομισματικών ισοτιμιών μεταξύ των χωρών, και, σε πολιτικό επίπεδο, η ένταξη της ενοποιημένης Γερμανίας στην δυτική Ευρώπη», εξηγεί ο Gilles Moec, οικονομολόγος της Bank of America Merrill Lynch.

Σύμφωνα με την μεταρρύθμιση, a minima, της ευρωζώνης, που αναγγέλθηκε τον Δεκέμβριο του 2018, οι 19 χώρες δεν συμφώνησαν παρά επί ενός ελάχιστα φιλόδοξου δημοσιονομικού εργαλείου, που απέχει πολύ από τις τολμηρές ιδέες του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, καθώς η Γερμανία αρνήθηκε κάθε έννοια αμοιβαιοποίησης των χρεών.

Αφού τίποτε δεν μπορεί να γίνει χωρίς το Βερολίνο, «η γερμανική αλαζονεία έχει μετατραπεί σε πρόβλημα της ευρωζώνης», σύμφωνα με τον Jean Quatremer, ανταποκριτή της Liberation στις Βρυξέλλες στο τελευταίο του βιβλίο «Il faut achever le euro».

«Ολες οι λύσεις που έχει μηχανευθεί η Κομισιόν, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Γαλλία και οι περισσότεροι οικονομολόγοι για την σταθεροποίηση της ευρωζώνης και τον εκδημοκρατισμό της προσκρούουν σε ένα ισχυρό "nein"», σχολιάζει.

Από την πλευρά της, η ΕΚΤ είναι κάπως εξαντλημένη αφού σταθεροποίησε νόμισμα και τραπεζικό σύστημα, προειδοποιεί ο Gilles Moec.

Ο οικονομολόγος Nikolas Veron είναι κάπως πιο αισιόδοξος: με την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, των δημόσιων χρεών και τις ενέργειες της ΕΚΤ, το ευρώ μετατράπηκε «από γίγαντα με πήλινα πόδια, σε γίγαντα με πλίνθινα πόδια».