"Η αναβίωση μιας δεύτερης ελληνικής γλώσσας": Ύμνος του BBC στον ποντιακό πολιτισμό & την ποντιακή ιστορία & διάλεκτο (φώτο)

Ένα ζεστό απόγευμα του Ιουνίου έκανα τη βόλτα μου στο πάρκο στο Αλσος του Παπάγου . Ο υγρός αέρας  σκορπούσε στην ατμόσφαιρα τη μυρωδιά των πεύκων ενώ οικογένειες και έφηβοι που γελούσαν έκαναν βόλτα στο γρασίδι ή έπιναν καφέ  στην καφετέρια δίπλα στη λίμνη.

Μπροστά από εμένα περπατούσε  μια ομάδα γυναικών ντυμένες με  περίτεχνα  στολισμένες μακριές φούστες με χρυσές και πορφυρές πέτρες γύρω από τη μέση τους. Στα κεφάλια τους φορούσαν μικρά καπέλα καλυμμένα με χρυσά νομίσματα.

Τους ακολούθησα στο κηποθέατρο Παπάγου  ένα απομονωμένο αμφιθέατρο που βρίσκεται στο βόρειο άκρο του πάρκου. Άλλες γυναίκες με παρόμοια ρούχα τους υποδέχτηκαν, μαζί με άντρες που φορούσαν μαύρες μαντίλες και σπαθιά γύρω από τη μέση τους.  Έμεινα εκεί για να παρακολουθήσω το χορό τη μουσική και την ποίηση που εκτελούσαν οι Πόντιοι , Έλληνες που εγκαταστάθηκαν και στην ακτή του Εύξεινου Πόντου.

Έτσι αρχίζει στο BBC, το άρθρο - ύμνος στην ποντιακή γλώσσα και τον ποντιακό πολιτισμό . Το άρθρο που υπογράφει η Τζέσικα Μπέιτμαν, έχει τίτλο «Η αναβίωση μιας δεύτερης ελληνικής γλώσσας». 

 Μία από τις γυναίκες, η Γαλάτεια Σιταρίδη, η οποία γεννήθηκε στην Αθήνα από Πόντιους στην καταγωγή γονείς, μου είπε ότι χορεύει ποντιακά από τα οκτώ της χρόνια. Επίσης μου είπε ότι παρουσιάζει παραστάσεις στην ποντιακή γλώσσα.

«Μεγάλωσα με τη γιαγιά μου στο σπίτι να μιλά ποντιακά. Κάθε φορά που συμμετέχω σε μια παράσταση, είναι σαν να τη νιώθω μαζί μου», μου είπε η Γαλάτεια Σιταρίδη, συνεχίζει η Τζέσικα Μπέιτμαν στο άρθρο της.

Σε μια αναφορά στην ιστορία των Ποντίων στο άρθρο αναφέρεται  ότι οι πρόγονοί της Σιταρίδη, ξεκίνησαν τα ταξίδια από την Ελλάδα προς την περιοχή του Εύξεινου Πόντου γύρω στον 7ο αιώνα π.Χ. Εγκαταστάθηκαν εκεί χτίζοντας ελληνικές αποικίες, όπως η Τραπεζούντα και ήταν οι πρώτοι που ασπάστηκαν την Ορθοδοξία κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Μέχρι σήμερα παραμένουν μια βαθιά αφοσιωμένη θρησκευτική κοινότητα.

Στη διάρκεια των αιώνων  τα αρχαία ελληνικά που μιλούσαν εξελίχθηκαν στην ποντιακή γλώσσα που μιλάνε σήμερα που παρότι είναι μια ελληνική διάλεκτος , ακούγεται σαν μία εντελώς διαφορετική γλώσσα.  

Στη συνέχεια του άρθρου γίνεται αναφορά στους χορούς –που συνοδεύονται μουσικά από τη λύρα, ένα είδος άρπας με τις ρίζες στην αρχαία Ελλάδα, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά–, και στη φορεσιά που υιοθέτησαν οι Πόντιοι, με τη γνωστή ζίπκα.

Η γενοκτονία και η συστηματική θανάτωση

«Ωστόσο, ο λόγος που η Σιταρίδη, και πολλοί άλλοι Πόντιοι όπως εκείνη, ζουν στην Ελλάδα σήμερα, εμπεριέχει μια τραγική ιστορία. Καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να καταρρέει κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Τούρκοι ξεκίνησαν τη συστηματική θανάτωση της ορθόδοξης κοινότητας.

Ανάμεσα στο 1914 και το 1922, περίπου 350.000 Έλληνες του Πόντου, από έναν πληθυσμό περίπου 700.000, σκοτώθηκαν. Σχεδόν 250.000 κατέφυγαν στην Ελλάδα, ενώ άλλοι αναζήτησαν καταφύγιο στην πρώην ΕΣΣΔ.

Αν και η διάλεκτός τους έχει τις ίδιες ρίζες με τη γλώσσα που ομιλείται στη σύγχρονη Ελλάδα, οι Έλληνες δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τους πρόσφυγες που έφθασαν. Μικρός αριθμός Ποντίων που ασπάστηκαν το Ισλάμ εξακολουθούν να παραμένουν στην Τουρκία και μιλούν τη διάλεκτο, αλλά η γλώσσα χαρακτηρίζεται από την UNESCO ως απειλούμενη», επισημαίνεται στο αφιέρωμα.

Για τη Γαλάτεια Σιταρίδη η διατήρηση της γλώσσας και του πολιτισμού των προγόνων της έχει ιδιαίτερη σημασία. «Οι παππούδες μας υπέφεραν πολύ, γι' αυτό πρέπει να κρατήσω αυτές τις παραδόσεις, η μνήμη τους να μείνει ζωντανή», είπε, και πρόσθεσε: «Οι άνθρωποι πεθαίνουν επειδή τους ξεχνάμε. Αν δεν τους ξεχάσουμε, θα ζήσουν μαζί μας».

Η συντάκτρια του BBC συνέχισε το ρεπορτάζ της κάνοντας επίσκεψη στα γραφεία του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται-Κομνηνοί» στην Καλλιθέα. «Θεωρούμε τους εαυτούς μας απογόνους των Αργοναυτών, οι οποίοι άφησαν την Ελλάδα ψάχνοντας για χρυσό και ασήμι», δήλωσε ο πρόεδρος του σωματείου Θεόφιλος Καστανίδης. Εξήγησε ότι το συντακτικό της ποντιακής διαλέκτου δεν διαφέρει με τα αρχαία ελληνικά, αν και πολλές από τις λέξεις είναι διαφορετικές.

«Μια τέτοια διάλεκτο είναι πολύ σημαντικό να τη διατηρήσουμε», σημείωσε, τονίζοντας ότι μόνο ο παππούς του και η μεγάλη θεία του επέζησαν στο ταξίδι της προσφυγιάς. «Εξακολουθούμε να αισθανόμαστε ότι είμαστε πρόσφυγες σε αυτή τη χώρα. Το σπίτι μας είναι κάπου αλλού», υποστήριξε ο Θεόφιλος Καστανίδης.

Σμύρνη: Το σημερινό  Izmir- Πολλοί Πόντιοι έφτασαν στην Ελλάδα από τη Σμύρνη - Getty Images

Στη συνέχεια του άρθρου γίνεται αναφορά στις παραδόσεις που διατηρούνται με σεβασμό από τους «Αργοναύτες-Κομνηνούς», στα μαθήματα ποντιακής διαλέκτου, τους παραδοσιακούς χορούς και στις εκδηλώσεις που γίνονται κάθε χρόνο.

Φυσικά, το αφιέρωμα περιλαμβάνει και ιστορικά στοιχεία για την Παναγία Σουμελά στην Τραπεζούντα, ιερό σύμβολο επί 16 αιώνες του ποντιακού ελληνισμού, καθώς και για το ιερό προσκύνημα στο Βέρμιο όπου χτίστηκε η σύγχρονη μονή.