Αλέξης Παπαχελάς: Ο Τραμπ τα έχει κάνει όλα - πολλοί φοβούνται έναν εμφύλιο – Συμπεριφέρεται στους θεσμούς σαν να είναι ο «ζουρλομανδύας» που δεν τον αφήνει να κάνει ό,τι θέλει

Γράφει ο Αλέξης Παπαχελάς στην Καθημερινή

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έλεγε συχνά την περίφημη φράση πως λίγοι και αποφασισμένοι άνθρωποι μπορούν να φτιάξουν τον τόπο. Μιλούσε για την Ελλάδα. Αναρωτιέμαι αν ζούσε και παρακολουθούσε τα όσα συμβαίνουν στην Αμερική αυτή την περίοδο τι θα σκεπτόταν.

Το πιθανότερο; Οτι ένας αποφασισμένος άνθρωπος μπορεί να βάλει μια χώρα σε μεγάλες περιπέτειες.

Τρομάζει το γεγονός πως ισχυρά κράτη με μακρά παράδοση και στέρεους θεσμούς έχουν μπει σε μια περίοδο κλυδωνισμών, ανορθολογισμού και καταρράκωσης των θεσμών. Το είδαμε στη Μ. Βρετανία και το διαπιστώνουμε κάθε μέρα στις ΗΠΑ. Προφανώς υπήρχαν βαθύτερα αίτια που έφτασαν εδώ που βρίσκονται. Χρειάστηκε, όμως, το πείσμα και η καταστροφική μανία των ηγετών τους για να μπουν σε μια δοκιμασία χωρίς τέλος.

Υποθέτω επίσης ότι ο Μητσοτάκης καθώς και οι άλλοι ηγέτες της γενιάς του θα δυσκολεύονταν να δεχθούν την ευκολία με την οποία ο Τραμπ αμφισβητεί ένα διεθνές σύστημα που στήθηκε μετά τον πόλεμο δια-σφαλίζοντας τη μακρότερη περίοδο ειρήνης και ευημερίας για τη Δύση.

Ανήκε στη γενιά που είχε ζήσει τον πόλεμο και καταλάβαινε πολύ καλά τους κινδύνους που εμφανίζονται όταν βαθύτερες δυνάμεις της Ιστορίας συνδυάζονται με την καταστροφική ή και παρανοϊκή μανία ηγετών και σαρώνουν τα πάντα.

Ο Τραμπ τα έχει κάνει όλα. Εχει διχάσει την αμερικανική κοινωνία σε σημείο τόσο επικίνδυνο, που κάνει πολλούς να φοβούνται έναν εμφύλιο αν το εκλογικό αποτέλεσμα του Νοεμβρίου είναι αμφίρροπο. Συμπεριφέρεται απέναντι στους θεσμούς με αλαζονεία και εκδικητικότητα, σαν να είναι ο «ζουρλομανδύας» που δεν τον αφήνει να κάνει ό,τι θέλει.

Η σκηνή όπου εμφανίζεται με υπουργούς και –κυρίως– τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ σε μια εκκλησία για να βγει μια φωτογραφία με τη Βίβλο είναι συγκλονιστική για τα αμερικανικά δεδομένα. Οι επιθέσεις στα μέσα ενημέρωσης κάνουν μερικά από τα εγχώρια «ντόπερμαν τρολ» να νιώθουν «γατάκια». Δεν υπάρχει όριο σε τίποτα. Προς τα κάτω, στον κατήφορο.

Τις τελευταίες ημέρες το εκκρεμές δείχνει να πηγαίνει κόντρα σε όσα πρεσβεύει ο Τραμπ. Οι μετριοπαθείς Ρεπουμπλικανοί αρχίζουν και εκφράζονται ανοικτά εναντίον του. Η μεσαία τάξη έχει τρομάξει με το χάος και, παρά την προσήλωσή της «στον νόμο και στην τάξη», νιώθει ότι ο Τραμπ είναι απρόβλεπτα επικίνδυνος.

Είναι νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα. Αυτή τη στιγμή, όμως, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι η... άλλη Αμερική δεν έχει παραιτηθεί. Απομένει βεβαίως να δούμε, εφόσον χάσει τελικά ο Τραμπ την εκλογική αναμέτρηση του Νοεμβρίου, αν θα ισχύσει το ρηθέν από τον Μητσοτάκη.

Αν, δηλαδή, θα μπορέσει ο Μπάιντεν –με όποιους κυβερνήσει– να περιορίσει τη ζημιά, να ξαναφέρει μια ισορροπία στις ΗΠΑ και να ενώσει την αμερικανική κοινωνία. Δεν θα είναι εύκολο ούτε το να κερδίσει ούτε το να επιτύχει όλα αυτά κατόπιν.