Μαργαρίτης Σχοινάς στην «Καθημερινή»: Έχασε 8 κιλά όταν κόλλησε κορωνοϊό - ''Ξαφνικά, την έβδομη μέρα, ήλθε η επιδείνωση, λίγη ώρα αργότερα, ήμουν στο ασθενοφόρο''

Γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος στην ''Καθημερινή''

Από την απόσταση των περίπου τριών μέτρων που μας χώριζαν λόγω των επιταγών του social distancing, δεν φαινόταν κάτι που να δείχνει την ταλαιπωρία που πέρασε πριν από λίγες εβδομάδες. Κι όμως, ο Μαργαρίτης Σχοινάς, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υγιέστατος κατά τα άλλα και ακόμη όχι ηλικιωμένος, νοσηλεύθηκε στις αρχές Νοεμβρίου στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Saint Luc, προσβεβλημένος και αυτός από την COVID-19.

Εκεί, χάρη στην «εξαιρετική φροντίδα» που έλαβε και στην αγωγή με κορτικοστεροειδή, όπλο που δεν (γνώριζαν ότι) διέθεταν οι γιατροί κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος, ανέρρωσε, με αποτέλεσμα την περασμένη εβδομάδα να επιστρέψει στη δουλειά.

Εχει ήδη ανακτήσει τα μισά από τα οκτώ κιλά που έχασε, αλλά παραδέχεται ότι δεν νιώθει πως έχει αναλάβει πλήρως τις δυνάμεις του. «Ο Μισέλ Μπαρνιέ [σ.σ.: που είχε νοσήσει τον Μάρτιο] με είχε προειδοποιήσει: πρόσεξε την έβδομη, όγδοη μέρα. Πράγματι, μέχρι τότε ένιωθα καταβεβλημένος, αλλά δεν είχα πυρετό και το οξυγόνο μου ήταν σε καλά επίπεδα. Ξαφνικά, την έβδομη μέρα, ήλθε η επιδείνωση. Λίγη ώρα αργότερα, ήμουν στο ασθενοφόρο». «Βλέπεις από τη μια στιγμή στην άλλη πώς αυτό το πράγμα μπορεί να τινάξει τα πάντα στον αέρα», λέει ο κ. Σχοινάς. 

Οι αρνητές

«Εγώ δεν είχα νοσηλευθεί ποτέ στη ζωή μου, οπότε το βίωμα αυτό ήταν ακόμα πιο έντονο. Το άλλο μάθημα που κρατάω είναι ότι πρόκειται για μια τόσο βαθιά απειλή, που είναι πραγματικά εξωφρενική η άρνηση πολλών συμπολιτών μας να την κατανοήσουν. Γι’ αυτό είπα στη συνέντευξη Τύπου χθες [σ.σ.: την Τρίτη] “στείλτε τους σε μένα”».

Τον ανησυχεί ο φαινομενικά μεγάλος αριθμός των αρνητών αυτών, αλλά και ανθρώπων που βλέπουν με σκεπτικισμό τα εμβόλια, ενόψει της μαζικής εκστρατείας εμβολιασμού κατά της COVID-19 στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που αναμένεται να ξεκινήσει ακόμα και εντός του τρέχοντος έτους;

«Η διάθεση της κοινής γνώμης απέναντι στο εμβόλιο είναι ένα μεγάλο ζητούμενο. Αρα θα πρέπει να γίνει μια μεγάλη προσπάθεια για να πειστεί ο κόσμος ότι αυτή είναι η λύση. Πώς θα γίνει αυτό; Πρώτον, θα γίνουν μεγάλες εκστρατείες ενημέρωσης, ευρωπαϊκές και εθνικές. Δεύτερον, θα χορηγήσουμε διαβεβαιώσεις ότι τα εμβόλια θα βγουν στην αγορά μόνο αν είναι απολύτως ασφαλή. Και, τρίτον, θα πρέπει οι δημόσιοι φορείς να ενθαρρύνουν τον εμβολιασμό· δεν λέμε να γίνει αναγκαστικά υποχρεωτικός, αλλά μπορεί να γίνει προαπαιτούμενο για πρόσβαση σε συγκεκριμένες δραστηριότητες ή υπηρεσίες. Για παράδειγμα, στις αερομεταφορές – και όχι μόνον».

Ο κ. Σχοινάς θεωρεί σημαντικό να υπενθυμίσει ποιο ήταν το σημείο-αφετηρία όλης αυτής της προσπάθειας. «Κάποτε πρέπει να γραφτεί με λεπτομέρειες πώς μπόρεσε η Ευρωπαϊκή Ενωση, σε έναν τομέα όπου έχει ουσιαστικά μηδενικές αρμοδιότητες, όπως είναι η υγεία, να διαπραγματευθεί και να προαγοράσει εμβόλια για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες.

Στην αρχή, κάποια από τα μεγάλα κράτη-μέλη επιχείρησαν να κινηθούν μόνα τους, αλλά πολύ γρήγορα υποχώρησαν μπροστά στην επιμονή της Επιτροπής να αναλάβει τη διαπραγμάτευση εξ ονόματος όλων. Αυτό έγινε εν μέρει για πρακτικούς λόγους – κάποιος που μιλάει για όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση έχει μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη από μεμονωμένες χώρες, ακόμα και τις πιο μεγάλες, άρα μπορεί να ρίξει τις τιμές χαμηλότερα. Επιπλέον, ήταν μια μοναδική ευκαιρία, μετά την κακοφωνία των πρώτων εβδομάδων, να δείξουμε ότι πάμε όλοι μαζί».

Το κράτος δικαίου

Προς έκπληξίν μου, ενώ επιχειρώ να στρέψω τη συζήτηση στην οικονομική πτυχή της υγειονομικής κρίσης και στην εμπλοκή που έχει προκύψει με το βέτο της Ουγγαρίας και της Πολωνίας στο Ταμείο Ανάκαμψης, φτάνει δεύτερο πιάτο. Ανασκουμπώνομαι, δείχνω όμως απροσδόκητο θάρρος και συνεχίζω να τρώω. Ο αντιπρόεδρος δείχνει κατανόηση, με παροτρύνει να πιω ένα δεύτερο ποτήρι κρασί (ύποπτο αυτό) και εκφράζει την αισιοδοξία του για θετική έκβαση του έπους των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό.
«Δεν πιστεύω ότι αυτό το βέτο θα εκτροχιάσει τη συμφωνία. Πιστεύω στις ικανότητες της καγκελαρίου να το διευθετήσει τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Το κράτος δικαίου είναι το διαμάντι στην κορώνα του ευρωπαϊκού στέμματος. Υπάρχουν ορισμένες πολιτικές δυνάμεις που θέλουν να πείσουν ότι οι Βρυξέλλες είναι μια νέα Μόσχα, αλλά η οπτική αυτή δείχνει να αποδυναμώνεται στην κοινή γνώμη των χωρών αυτών – εξέλιξη ελπιδοφόρος, τόσο για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς όσο για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη. Αρα βλέπω το βέτο αυτό περισσότερο ως μια διακηρυκτική κίνηση που δεν θα αποτρέψει τελικά τη λύση».

Χαρακτηρίζει τη στιγμή που το Κολέγιο των Επιτρόπων υιοθέτησε το Ταμείο Ανάκαμψης στα τέλη Μαΐου «την πιο συγκινητική, ιστορική στιγμή που έχω ζήσει σε 30 χρόνια στην ευρωπαϊκή πολιτική». 

«Δεν μου αρέσει ο όρος “Hamiltonian”, που χρησιμοποιήθηκε πολύ. Προτιμώ να λέω ότι διαβήκαμε τον Ρουβίκωνα». Αυτό, σημειώνω ενοχλητικά, οδήγησε σε δικτατορία. «Εννοώ ότι ήταν μια επιλογή χωρίς δυνατότητα επιστροφής», απαντά γελώντας. «Το μέγεθος και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πακέτου είναι τέτοια, που θα σφραγίσουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση για πολλά χρόνια. Αν με πιέζατε, θα σας έλεγα ότι κάποιες πτυχές του 
θα μονιμοποιηθούν».

Οι περισσότεροι κατανοούν ότι το θέμα της Τουρκίας είναι συστημικό

Καθώς πλησιάζει η κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής (10-11 Δεκεμβρίου), πιάνουμε το ζήτημα της Τουρκίας. Eχει επιδείξει η Eνωση την αναγκαία ενότητα απέναντι στην Aγκυρα; «Για πρώτη φορά, έπειτα από πολλά χρόνια, υπάρχει ομοφωνία στις Βρυξέλλες και στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι το θέμα της Τουρκίας είναι συστημικό – ότι πρέπει να έλθουμε σε μια συνολική διευθέτηση. Αυτό είναι πηγή εξασφάλισης για την Αθήνα και τη Λευκωσία. Το ερώτημα είναι: Πρέπει να γίνει αυτή η αναθεώρηση στις επόμενες δύο εβδομάδες ή πρέπει να δοθεί χρόνος στη νέα αμερικανική διοίκηση να συμβάλει σε αυτήν; Δεν ξέρω, αλλά είμαι σίγουρος ότι πλησιάζει η στιγμή όπου η Τουρκία και η Δύση θα πρέπει να πατήσουν ένα συνολικό reset».

Δεν επείγει όμως αυτή η διευθέτηση; Στο τέλος του χρόνου, άλλωστε, λήγει η γερμανική προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ενώ λίγο αργότερα τελειώνει και η θητεία της Μέρκελ, της μόνης Ευρωπαίας ηγέτιδος την οποία υπολογίζει ο Τούρκος πρόεδρος. «Ισχύει ότι δεν έχουμε άπλετο χρόνο, αλλά πρέπει να κινηθούμε βάσει ξεκάθαρων σταθερών, όχι δονκιχωτικών επιδιώξεων». Το ζήτημα περιπλέκεται, λέει, από την «εξαιρετικά πλημμελή ανάγνωση της Ευρώπης από την πλευρά της Aγκυρας. Δεν έχει καταλάβει ακόμα ότι η Ευρώπη είναι πλέον μια ζώνη de facto φεντεραλιστική, ότι η αλληλεγγύη στην Ελλάδα και στην Κύπρο δεν είναι απλά συμβολική αλλά ότι οι δύο χώρες αυτές ανήκουν στην Ευρωζώνη, ότι το χρέος της Ελλάδας βρίσκεται στα χέρια της Ευρωζώνης… Είμαστε όλοι μαζί».

Ως υπεύθυνο για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, τον ρωτώ για την πρόσφατη σύγκρουση Γαλλίας – Τουρκίας σχετικά με την πολιτική Μακρόν απέναντι στον ακραίο ισλαμισμό, αλλά και για τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις από τις ελληνικές αρχές, με τη συνδρομή του Frontex.

Σχετικά με το πρώτο, λέει ότι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες προκύπτει όταν αποτυγχάνουν οι μηχανισμοί ενσωμάτωσης, όχι μόνο μεταναστών αλλά και άλλων ευάλωτων ομάδων. Εκεί ψαρεύουν οι εξτρεμιστές – ισλαμιστές, αλλά και ακροδεξιοί και λοιποί φανατικοί. Αντί λοιπόν να ανοίξουμε μια θεολογική συζήτηση, πρέπει να φανούμε πρακτικοί και να διασφαλίσουμε ότι τα συστήματα υγείας, παιδείας, στέγασης είναι επαρκή για να αποτρέψουν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Και φυσικά πρέπει να ανταποκριθούν οι μετανάστες – να υιοθετήσουν τις βασικές αρχές και υποχρεώσεις των ευρωπαϊκών κοινωνιών».

Σχετικά με τον Frontex, τονίζει ότι «θα πρέπει να έχει την επιχειρησιακή αυτονομία για να μπορέσει να φυλάξει τα εξωτερικά σύνορα της Eνωσης. Oποιος επιθυμεί να αιτηθεί διεθνούς προστασίας σε κράτος-μέλος της Ε.Ε. πρέπει να μπορεί να το κάνει. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα σύνορά μας δεν πρέπει να φυλάσσονται – ή ότι οι δύο αυτές επιδιώξεις είναι αντιφατικές».

Ρεαλισμός

Η δική του θητεία ως αντιπροέδρου θα σφραγιστεί σε σημαντικό βαθμό από το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο. Πώς εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις επί της πρότασης της Κομισιόν; Πώς απαντά σε όσους την επικρίνουν ότι κινήθηκε υπερβολικά προς τις θέσεις των χωρών του Βίσεγκραντ; «Δεν κινηθήκαμε προς την κατεύθυνση του Βίσεγκραντ, κινηθήκαμε προς την κατεύθυνση μιας συμφωνίας. Η πρότασή μας είναι η μόνη που έχει ρεαλιστική προοπτική συμφωνίας, η οποία θα καλύπτει τις ανάγκες των χωρών πρώτης γραμμής ότι θα λάβουν την αλληλεγγύη που ζητούν. Οι πρώτες συζητήσεις επιτρέπουν έναν βαθμό αισιοδοξίας. Η μεγάλη δυσκολία αφορά την αδυναμία συναντήσεων με φυσική παρουσία, που χρειάζεται κατ’ εξοχήν για αυτόν τον φάκελο. Τέτοια θέματα δεν μπορούν να συμφωνηθούν ψηφιακά, απαιτούν διαβουλεύσεις στους διαδρόμους, γεύματα σε μικρά εστιατόρια των Βρυξελλών κ.ο.κ.».

Η συνάντηση

Βρεθήκαμε για μεσημεριανό στο γραφείο του αντιπροέδρου, στον 11ο όροφο του Berlaymont. Φάγαμε (delivery από το ελληνικό εστιατόριο Atlantide) ένα ορεκτικό με σπανακοπιτάκια, τυροκροκέτες και σίγουρα έναν κεφτέ, που εξέλαβα ως κύριο πιάτο. Μετά ήλθε το κυρίως πιάτο –μπιφτέκι με πατάτες– και υπήρξε και επιδόρπιο, κανταΐφι κυλινδρικό και σιροπιαστό (από το οποίο εγώ τουλάχιστον απείχα). Ολα αυτά μαζί με ένα εξαιρετικό μπουκάλι «Βιβλία Χώρα» από το όρος Παγγαίο – «μακεδονικό, φυσικά», όπως σχολίασε ο αθεράπευτα τοπικιστής κοσμοπολίτης συνδαιτυμόνας μου. Στο τέλος, με έψεξε που δεν του έκανα ερωτήσεις για τον «Αρη Θεσσαλονίκης».