Αυτοί είναι οι 10 λόγοι που ο κινηματογράφος έκανε τις γυναίκες να πανηγυρίζουν το 2013

Κάθε μέρα μέχρι το τέλος του 2013, το Flix θα ανατρέχει σε πρόσωπα, γεγονότα, φαινόμενα, εκπλήξεις, επιρροές, τάσεις της κινηματογραφικής χρονιάς που τελειώνει. Σήμερα κοιτάμε την μεγάλη οθόνη και τον αντικατοπτρισμό της γυναίκας σ' αυτή και καταλήγουμε: το 2013 έγιναν βήματα που οφείλουμε να πανηγυρίσουμε.



Ναι, πάντα ο Ταραντίνο θα ζουμάρει στα γυναικεία πέλματα. Ο Ροντρίγκεζ θα χρησιμοποιεί ως όπλο τις καμπύλες της Σοφία Βεργκάρα. Ο Γούντι Αλεν θα αποτυπώνει ωμή και ατόφια τη γυναικεία νεύρωση. Ανεγκέφαλα blockbuster θα παρουσιάζουν τις γυναίκες ηρωίδες ημίγυμνες και ζαχαρωμένες ρομαντικές κομεντί, ανεγκέφαλες. Κανείς δεν ανακαλύπτει τον τροχό διαπιστώνοντας, για ακόμα μία φορά, ότι η γυναικεία εικόνα σε μικρή και μεγάλη οθόνη προσφέρεται ως eye candy σε έφηβα (ή αμετανόητα έφηβα) αγόρια. Ομως, μη φοβάστε, δεν είμαστε εδώ ούτε για να σηκώσουμε λάβαρα, ούτε για να γκρινιάξουμε. Πρώτα από όλους, εμείς οι γυναίκες οφείλουμε να έχουμε χιούμορ απέναντι σ' αυτό. Αν επιλέξεις να ταυτιστείς με αυτή την μαρκετίστικη προσέγγιση, πέφτεις στην παγίδα. Αλλωστε η λατρεία των αντρών σκηνοθετών στη γυναίκα φαίνεται κι από άλλα σοβαρότερα πράγματα. Ναι, πάντα ο Ταραντίνο θα ζουμάρει στα γυναικεία πέλματα: ακόμα κι όταν αυτά πατάνε με αυτοπεποίθηση στη γη ή κλωτσάνε μερικούς αντρικούς κώλους.

Οχι το σινεμά δεν είναι «ανδρική» ή «γυναικεία» υπόθεση. Μακριά από εμάς όσοι κοιτούν και βλέπουν «ανδρικές» ή «γυναικείες» ταινίες. Το σινεμά είναι ανθρώπινο ή μη, καρικατουρίστικο ή αληθινό, χειραγωγεί ή εμπνέει.

Αυτό όμως δεν απαλλάσσει τα media από την ουσιαστική και βαθιά τους υποχρέωση να μεταχειρίζονται τις γυναίκες ισότιμα, με σοβαρότητα και σεβασμό. Η καρδιά του προβλήματος βρίσκεται στο αν πέρα από την μακιγιαρισμένη μας επιδερμίδα, το σινεμά (και η τηλεόραση) και οι εκπρόσωποί τους (εντός κι εκτός οθόνης) δίνουν ένα φρέσκο, δυναμικό παράδειγμα, ανοίγουν νέους δρόμους, κάνουν άλματα ή έστω βήματα μπροστά, ώστε να ανοίξει το μυαλό του μέσου θεατή, να μην σκοντάφτει συνεχώς σε στερεότυπα και αντιλήψεις που μας κρατούν πίσω. Ο πραγματικός θρίαμβος κρύβεται στο να μπορεί ένα έφηβο κορίτσι να κοιτά τον αντικατοπτρισμό του σε οθόνες και να βλέπει γυναίκες με σάρκα (φυσικά!), αλλά και υπέροχο μυαλό, ικανότητα, ατόφιο ταλέντο, στόχους, γενναία φωνή, άποψη. Οι Κιμ Καρντάσιαν αυτού του κόσμου δε θα εκλείψουν ποτέ. Πόσες όμως Κέιτ Μπλάνσετ έχουν πάρει προβάδισμα και λούζονται με προνομιακό φως;

Πάμε να δούμε τι συνέβη το 2013, μια χρονιά που, επιμένουμε να το βλέπουμε θετικά, έγιναν μεγάλα και σημαντικά βήματα.



Μία γυναίκα ψηφίζεται Πρόεδρος της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου

Στις εκλογές της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου τον Ιούλιο για την ανάδειξη νέου Προέδρου, πρώτη σε ψήφους βγήκε η Σέριλ Μπουν Αϊζαακς, καταρρίπτοντας το φράγμα (και τις κατηγορίες) που ήθελαν τον Οργανισμό να διοικείται αποκλειστικά από λευκούς άνδρες. Το συνειδητοποιείτε ότι μιλάμε για τα αυτονόητα έτσι; Κι όμως, η 61χρονη Αϊζαακς είναι μόλις η 3η γυναίκα που ψηφίζεται στο αξίωμα στα 86 χρόνια της Ακαδημίας και η πρώτη αφροαμερικανίδα στην ιστορία. Η πρώτη γυναίκα που έγινε Πρόεδρος ήταν η Μπέτι Ντέιβις, η οποία κράτησε τη θέση μόνο 2 μήνες το 1941 και παραιτήθηκε καθώς διαφωνούσε για το πώς θα έπρεπε να λάβουν χώρα τα Οσκαρ κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η δεύτερη, και η μόνη που έβγαλε όλη την τετραετία της, ήταν η σεναριογράφος Φέι Κάνιν στις αρχές της δεκαετίας του 80.



Η Σουηδία περνάει τις ταινίες από το Bechdel Τest

Με την στήριξη του Σουηδικού Υπουργείου Πολιτισμού και του Κέντρου Κινηματογράφου της χώρας ψηφίζεται ο νόμος, όπου όλες οι ταινίες που παίρνουν διανομή θα αναγράφουν ένδειξη καταλληλότητας σε σχέση με το χειρισμό των γυναικών σ' αυτές. Το Bechdel Τest, το τεστ με το οποίο κρίνονται οι ταινίες, έχει πάρει το όνομά του από τηn graphic novelist Αλισον Μπέχντελ κι έχει έναν μοναδικό κανόνα: υπάρχουν στην ταινία δύο ηρωίδες που συζητούν και πράττουν για κάτι που δεν αφορά έναν άντρα; Τόσο απλό. Ή μήπως όχι; Θα εκπλαγείτε...



«Gravity»: το box office δεν είναι μόνο ανδρική υπόθεση πια

Κανένα μεγάλο στούντιο δεν εμπιστεύεται ότι μία γυναίκα πρωταγωνίστρια μπορεί να προσελκύσει τις πολυπόθητες μάζες στο box office. Κανένας χρηματοδότης δεν πιστεύει ότι θα βγάλει χρήματα ποντάροντας σε blockbuster που η γυναίκα δεν είναι απλώς το side kick. Μέχρι που οι «Αγώνες Πείνας» με την Τζένιφερ Λόρενς (ακόμα και πριν από το Οσκαρ της) άλλαξαν το τοπίο, το οποίο απογείωσε στην έξω στρατόσφαιρα η Σάντρα Μπούλοκ με το «Gravity». Θα μπορούσε η ίδια ιστορία να έχει άντρα πρωταγωνιστή. Ο Αλφόνσο Κουαρόν, σ' ένα δύσκολο κι απαιτητικό έτσι κι αλλιώς κινηματογραφικό πείραμα, επέλεξε γυναίκα. Και μία γυναίκα (τόσο ως ηρωίδα, όσο ως πρωταγωνίστρια) πάνω από τα 40. Και κέρδισε όλα τα στοιχήματα. Ποιος το τολμούσε αυτό 10 χρόνια πριν; Διαβάστε τα πάντα για το «Gravity».



Το φαινόμενο Αντέλ

Εχουν γραφτεί κι ειπωθεί πολλά για τη «Ζωή της Αντέλ». Ακόμα περισσότερα, κι όχι όλα ώριμα, ακούγονται στις προβολές της στις αίθουσες. Είναι όμως γεγονός: μια ταινία τόσο απλή και μαζί τόσο πολυεπίπεδη, μας ώθησε να βιώσουμε όχι μόνο μια από τις πιο όμορφες και συγκινητικές ερωτικές ιστορίες που είδαμε εδώ και χρόνια στο σινεμά, αλλά να και νιώσουμε ολοκληρωμένα ένα κομμάτι ζωής με καθαρότητα και ακρίβεια. Παρόλο που φεμινίστριες, λεσβίες και κάποιοι (ελάχιστοι είναι η αλήθεια) κριτικοί κατηγόρησαν τον Αμπντελατίφ Κεσίς για ηδονοβλεπτικό σινεμά, όλοι οι υπόλοιποι νιώσαμε τη σκληρότητα της ενηλικίωσης ενός κοριτσιού - πώς πραγματικά κάποια (άντρας ή γυναίκα, μέσα κι έξω από οθόνες), καταβροχθίζει με βουλιμία γεύσεις, ευτυχία, έρωτα, ηδονή, αλλά τελικά γνωρίζει τον εαυτό της και μεγαλώνει μέσα από αποχαιρετισμούς: εραστών και κομματιών του εαυτού της. Υπόκλιση στον άντρα σκηνοθέτη που κατάφερε να βγάλει κάτι τέτοιο. Υπόκλιση στον Στίβεν Σπίλμπεργκ που αναγνώρισε τη Λέα Σεϊντού και την Αντέλ Εξαρχόπουλος ισάξιες δημιουργούς και παρέδωσε 3 Χρυσούς Φοίνικες. Σ' αυτό το σημείο, κι ας φαίνεται αταίριαστο (δεν είναι στην πραγματικότητα καθόλου) μία τρίτη υπόκλιση σε έναν άλλο σκηνοθέτη που αποκαλύπτει «Πίσω Από τους Λόφους» ένα άλλο στιβαρό γυναικείο δίδυμο και δίνει δυναμική κοριστίστικη φωνή στην βαθιά ριζωμένη καταπίεση της χώρας του. Κριστιάν Μουντζίου, Κοσμίνα Στρατάν και Κριστίνα Φλουτούρ, υποκλινόμαστε.



Οι ριζοσπαστικές ορθοπεταλιές της Χάιφα Αλ Μανσούρ

«Το Απαγορευμένο Ποδήλατο» έγραψε φέτος ιστορία. Πρώτη ταινία που γυρίζεται στη Σαουδική Αραβία - μία χώρα που εδώ και 30 χρόνια έχει απαγορευθεί η λειτουργία κινηματογράφων. Πρώτη ταινία με σκηνοθέτη γυναίκα σε μία κοινωνία που, όπως λέει και η διευθύντρια του σχολείου της μικρής ηρωίδας, «η φωνή της γυναίκας δεν πρέπει να ακούγεται γιατί είναι αυτό που την εξευτελίζει». Η μεταλύτερη επιτυχία όμως ης Αλ-Μανσούρ είναι ότι αποφασίζει να μη γυρίσει μία στρατευμένη ταινία: πλημμυρίζει την ιστορία με χαρά, όνειρο, πίστη ότι όλα θα πάνε καλά. Με λαμπερό κοριτσίστικο χαμόγελο και όχι μεγαλίστικη προπαγάνδα. Με ένστικτο, αυτοπεποίθηση στην προσωπικότητά της και ατόφιο, γυναικείο κουράγιο. Θάρρος, άποψη και κριτική σκέψη απέναντι στα τριγύρω της τρομαγμένα μυαλά που κρύβονται κάτω από σκεπασμένα μαλλιά.



Πώς λέμε τη γυναίκα παλικάρι; Αντζελίνα Τζολί

Η απόφαση της Αντζελίνα Τζολί να αντιμετωπίσει προληπτικά, επιθετικά, κατά μέτωπο, χωρίς υπεκφυγές και με μεγάλο προσωπικό κόστος τον ενδεχόμενο καρκίνο (που υπάρχει στο DNA της) σόκαρε άντρες και γυναίκες όταν η ίδια αποκάλυψε την διπλή της μαστεκτομή τον περασμένο Μάιο. «Τα ποσοστά μου να αφήσω ορφανά τα παιδιά μου μειώθηκαν στο 5%. Αυτό μετράει για μένα. Ο μόνος λόγος που δημοσιοποιώ την περίπτωσή μου είναι για να βοηθήσω κι άλλες γυναίκες: πλέον υπάρχουν λύσεις. Δεν νιώθω λιγότερο γυναίκα. Αντιθέτως νιώθω δυνατή». Η Αντζελίνα είναι παλικάρι. Ή, μάλλον διόρθωση: μερικά παλικάρια ίσως μάθουν δυο πράγματα από το θάρρος της Αντζελίνας.



«Gloria» ή γιατί μία 65χρονη γυναίκα είναι επιτέλους κινηματογραφικά φωτογενής

Το επιχείρημα το ξέρετε, το έχετε ακούσει πολλές φορές και χιλιοδιαβάσει: όλες οι σταρ της χολιγουντιανής βιομηχανίας, αλλά κι όλες οι σοβαρές βραβευμένες ηθοποιοί με καριέρα δεκαετιών τρέμουν το χρόνο. Αλλες, γιατί πουλούσαν τη φρεσκάδα και τη λάμψη των νιάτων τους κι αυτό έχει ημερομηνία λήξης, κι άλλες γιατί απλά δεν υπήρχαν πρωταγωνιστικοί ρόλοι για τις γυναίκες άνω των 45 ετών. Κι αυτό το δεύτερο ήταν σοβαρότερο και μοιραίο - κανέναν botox δεν μπορούσε να το λύσει. Κι όμως, ρίξτε μια ματιά στο 2013: εκτός από την στιβαρή, συνεχή παρουσία της Μέριλ Στρίπ («Αύγουστος»), η Εμα Τόμπσον επιστρέφει με το «Saving Mr. Banks», η Τζούντι Ντεντς μπαίνει επάξια και δυναμικά στην οσκαρική κούρσα με το «Philomena», η Ελεν Χαντ τολμά να ξεγυμνώσει το 50χρονο κορμί της στο «The Sessions» και να το κάνει να φαίνεται φυσικό. Καμία όμως δεν προσωποποιεί καλύτερα το γεγονός ότι μία μεγάλη γυναίκα, μία κινηματογραφική ηρωίδα με τσαλακωμένη επιδερμίδα μπορεί να είναι ερωτεύσιμη και τόσο μα τόσο φωτογενής, όσο η «Gloria» του Σεμπαστιάν Λέλιο. Δικό σου είναι το πρόβλημα. Πρέπει να της γράψεις ένα ταλαντούχο σενάριο και και να τη φωτίσεις με ανθρώπινο βλέμμα. Εκείνη είναι εκεί και χορεύει σαν να μην υπάρχει αύριο...



Περηφάνεια χωρίς προκατάληψη, μόνο συγκίνηση: το outing της Τζόντι Φόστερ

Παραλαμβάνοντας το τιμητικό βραβείο Σεσίλ Μπι Ντε Μιλ, στην απονομή των Χρυσών Σφαιρών 2013, η Τζόντι Φόστερ σπάει τη σιωπή των αμνών και βρίσκει το θάρρος να μιλήσει στην υφήλιο για τη σεξουαλικότητά της, σε ένα λόγο που δεν άφησε μάτι στεγνό. «Μαμά, υπάρχουν τόσα πράγματα που δε θα καταλάβεις απόψε, αλλά αυτό είναι το μόνο σημαντικό που πρέπει να κρατήσεις: «σ’ αγαπώ σ’ αγαπώ σ’ αγαπώ». Κι ελπίζω ότι αν το πω αυτό τρεις φορές, με τρόπο μαγικό και τέλειο θα μπει στην ψυχή σου και θα σε γεμίσει με χάρη και με τη χαρά της γνώσης ότι έκανες καλό σ’ αυτή τη ζωή, είσαι καλή μητέρα. Αυτό να το πάρεις μαζί σου όταν πια θα είσαι έτοιμη να φύγεις...»



Eκεί που δεν το Περιμένεις, περίπου Πριν τα Μεσάνυχτα η γυναικεία νεύρωση δεν είναι μόνο για γέλια

Ναι, ο Πέδρο Αλμοδόβαρ ή ο Γούντι Αλεν, ή ο Ρομπ Ράινερ μας κάνουν και γελάμε με τη γυναικεία νεύρωση. Μας αγαπούν, τους αγαπάμε. Ποιος όμως μπορεί να βυθιστεί λίγο περισσότερο στην ουσία; Ποιος μπορεί να μην σταθεί στην καρικατούρα αλλά να βρει την παλλόμενη καρδιά της σύγχρονης γυναίκας; Γιατί είναι χαμένη; Γιατί έχει γίνει χίλια κομμάτια; Τι περιμένει; Τι θα την κάνει να πιστέψει ότι χάνει τον εαυτό της; Γιατί είναι μόνη και πόσο την τρομοκρατεί αυτό; Μια γυναίκα. Οχι μια οποιαδήποτε γυναίκα. Ενα κορίτσι σαν την Γκρέτα Γκέργουικ που θα γράψει το πορτραίτο της «Frances Ha» με την ειλικρίνεια της εποχής της, μία ιέρεια του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά όπως η Νικόλ Χολοφσένερ που θα πλάσει μία 45άρα ηρωίδα με οικείες αδυναμίες στο «Enough Said», μία γλωσσού Zιλί Ντελπί που στριμώχνει «Πριν τα Μεσάνυχτα» άντρες και γυναίκες σε μία κουβέντα που τρομάζουν να κάνουν, μία ομάδα υπέροχων γυναικών μπροστά και πίσω από τις κάμερες του «September».



Ηθοποιΐα: γένος θηλυκού

Την χαζεύουμε από την αρχή της καριέρας της. Την καμαρώνουμε. Την ξεχωρίζουμε λοιπόν φέτος. Δεν είναι η μόνη σπουδαία ηθοποιός της χρονιάς, αλλά σαν φέτος να το επισφράγισε. Η υπέροχη Κέιτ Μπλάνσετ δίνει ρεσιτάλ στη «Θλιμμένη Τζάσμιν» του Γούντι Αλεν. Ρεσιτάλ. Με μία ερμηνεία έντονη, δοτική, εξωστρεφή, αλλά καθόλου φλύαρη. Μετρημένη με χειρουργική ακρίβεια, ώστε να μη γίνει εύκολη. Να μην την ξεπετάξει ως καρικατούρα. Στην Μπλάνσετ χρωστά ο Αλεν ότι η ταινία του έγινε από μέτρια, πολύ καλή. Οποιαδήποτε άλλη ηθοποιός θα την είχε απλά διεκπεραιώσει. Η 5 φορές υποψήφια Αυστραλέζα πρωταγωνίστρια όμως (και κάτοχος Οσκαρ Β' Γυναικείου για το «Aviator» του Μάρτιν Σκορσέζε το 2005) έβαλε πλάτες - βλέμματα, κινήσεις, σοβαρότητα, ταραχή, μοναξιά. Κι έπλασε μία Τζάσμιν που ανήκει στο πάνθεον των ηρωίδων του Αλεν. Δίπλα της σ' αυτό το παγκάκι, πήγαν και κάθισαν ήδη η Χάνα, η Ανι κι όλα τα σπουδαία κορίτσια του. Σε μια γωνίτσα του καθόμαστε κι εμείς. Κι ευχόμαστε για το μέλλον του σινεμά και για το μέλλον των κοριτσιών που το βλέπουν, αυτό που είπε ο Ααρον Σόρκιν όταν παρέλαβε τη Χρυσή Σφαίρα, απευθυνόμενος στην κόρη του: «Κοίτα αυτές τις γυναίκες. Αποδεικνύουν ότι η προσωπικότητα και η υπεροχή δεν είναι βρώμικες λέξεις. Μην φοβάσαι να αποδεικνύεις κάθε μέρα ότι είσαι έξυπνη...» Αυτό.

Κι αν ακόμα πιστεύετε ότι υπερβάλουμε δείτε αυτό το βίντεο. Και θυμηθείτε: μιλάμε για τα αυτονόητα το 2013.