Topwoman η Δρ.Ζάνια Σταματάκη - Η Ελληνίδα που λύνει όλες τις απορίες Για την πρόκληση του Covid -19 (φωτό)

«Κάτι που μας διδάσκει αυτή η πανδημία είναι πως όταν η ανθρωπότητα ενώνει τις δυνάμεις μπορεί να αναπτύξει υγειονομικά προγράμματα εμβολιασμού και θεραπείας με ταχύτητα ρεκόρ» δηλώνει η Χανιώτισσα αναπληρώτρια καθηγήτρια ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ της Μ. Βρετανίας κα Ζάνια Σταματάκη.

Η κα Σταματάκη που πρόσφατα η Guardian, μια από τις πιο έγκυρες εφημερίδες του κόσμου φιλοξένησε άρθρο, μας λύνει απορίες για την επιστήμη της και τη μεγάλη πρόκληση του Covid 19

• Πάνω σε ποιο αντικείμενο εργάζεστε εσείς αυτήν την εποχή ;
Το εργαστήριό μου μελετάει την άμυνα του ανθρωπίνου σώματος ενάντια στους ιούς. Ειδικευόμαστε στα Β και τα Τ λεμφοκύτταρα: Τα πρώτα διαφοροποιούνται σε εργοστάσια παραγωγής αντισωμάτων που αναγνωρίζουν παθογόνους οργανισμούς. Τα δεύτερα περιλαμβάνουν ομάδες κυττάρων με κυτταροτοξική δράση, με την ικανότητα να καταστρέψουν κύτταρα που έχουν προσβληθεί από ιούς.

Τα Β και τα Τ λεμφοκύτταρα αργούν λίγες μέρες μέχρι να πολλαπλασιαστούν σε αντιμικροβιακό στρατό, όμως έχουν την ιδιότητα να αναπτύξουν ανοσοποιητική μνήμη: την επόμενη φορά που θα προσβληθούμε με το ίδιο μικρόβιο, ο στρατός μας ενεργοποιείται αμέσως.

Η μνήμη είναι η θεμελιώδης αρχή του ανοσοποιητικού πάνω στην οποία βασίζεται η παρασκευή εμβολίων: τα εμβόλια χρησιμοποιούν απενεργοποιημένα τμήματα ή ακέραιους αποδυναμωμένους μικροοργανισμούς για να προετοιμάσουν τις άμυνες μας έτσι ώστε να ανταπεξέλθουμε ταχύτερα στις μολύνσεις.

Η ομάδα μου δημοσίευσε μελέτες για εμβόλια και ανοσοθεραπείες για τους ιούς που προκαλούν ηπατίτιδα B και C(). Πριν από την πανδημία, δημοσιεύσαμε την καινούργια μας ανακάλυψη για ένα νέο βιολογικό φαινόμενο που ονομάσαμε “enclysis” (από τη λέξη «εγκλείω»), περιγράφοντας για πρώτη φορά πώς το συκώτι ελέγχει τον αριθμό των Τ-λεμφοκυττάρων ώστε να μπορέσει να αμυνθεί από ιούς ηπατίτιδας: . Εργαζόμαστε σε εργαστήρια εξοπλισμένα με θάλαμο αρνητικής πίεσης, που διασφαλίζει αποτελεσματικό έλεγχο έναντι λοιμογόνων φορέων. Η έρευνά μας τώρα έχει στραφεί προς την καινούργια παγκόσμια απειλή, τον κορωνοϊό.

•Στο άρθρο σας στην εφημερίδα Guardian αναφέρεστε μεταξύ άλλων στα T-cells, στα κύτταρα που λειτουργούν ως “μαχητές” απέναντι στους ιούς. Τα κύτταρα αυτά θα μπορούσαν να αναπτυχθούν μέσω κάποιου εμβολίου όπως αναφέρετε στο κείμενο σας, μπορούν να αναπτυχθούν φυσικά από τον ίδιο τον άνθρωπο ακολουθώντας κάποιο διαφορετικό μοντέλο διατροφής κτλπ. ;
Έχουμε να κάνουμε με έναν καινούργιο ιό που για πρώτη φορά κατάφερε να προκαλέσει λοίμωξη σε ανθρώπους πριν από πέντε περίπου μήνες. Τα ενθαρρυντικά νέα είναι ότι ο κορωνοϊός προκαλεί οξεία και όχι χρόνια μόλυνση, που σημαίνει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών καταφέρνει να κερδίσει τη μάχη ενάντια στον ιό με το ανοσοποιητικό τους σύστημα.

Οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι ο οργανισμός μας παράγει αντισώματα και κυτταροτοξικά Τ λεμφοκύτταρα κατά του κορωνοϊού, δεν γνωρίζουμε όμως ακόμα ποια από τις δυο άμυνες είναι πιο αποτελεσματική. Αυτή η πληροφορία είναι σημαντική, γιατί άλλα εμβόλια προκαλούν εξουδετερωτικά αντισώματα και άλλα εμβόλια προκαλούν ισχυρά Τ-λεμφοκύτταρα. .

Παρόλο που ο οργανισμός μας παράγει αντισώματα κατά του ιού, δεν γνωρίζουμε ακόμα τη διάρκεια αυτών των αντισωμάτων, ούτε αν μπορούν να μας προστατεύσουν από την επίθεση του ίδιου ιού στο μέλλον. Αυτά είναι τα ερωτήματα που μας απασχολούν σε παγκόσμιο επίπεδο, και οι απαντήσεις τους θα μας βοηθήσουν να σχεδιάσουμε τα σωστά εμβόλια και να σταματήσουμε την καραντίνα. Δεν υπάρχει κάποιο μοντέλο διατροφής που να μας προστατεύει από τον κορωνοϊό, η καλή διατροφή και η άσκηση όμως μας βοηθάει σωματικά και ψυχολογικά σε πιο γενικό επίπεδο.

stamatakilab

• Ακούμε από Κίνα, Ρωσία, Γαλλία, ΗΠΑ, για προσπάθειες επιστημόνων να φτάσουν γρήγορα σε ένα εμβόλιο αντιμετώπισης του κορωνοιού, πόσο κοντά εκτιμάτε ότι είμαστε σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα; Πόσο αξιόπιστο θα μπορούσε να είναι ένα εμβόλιο που θα μπορεί να δοθεί προς χρήση το Φθινόπωρο όταν διαβάζουμε ότι οι κλινικές δοκιμές απαιτούν την πάροδο 1,5-2 ετών;
Κλινικές μελέτες έχουν ξεκινήσει ήδη για υποψήφια εμβόλια, με πρώτο στόχο να βεβαιωθούμε ότι είναι ασφαλή και ότι προκαλούν την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού. Αυτό μπορούμε να το απαντήσουμε μέσα σε λίγες εβδομάδες, με μικρό αριθμό εθελοντών. Αυτά τα εμβόλια μετά θα χορηγηθούν σε περισσοτέρους ανθρώπους, πιθανώς πρώτα σε υγειονομικό προσωπικό που θέτονται σε κίνδυνο μόλυνσης καθημερινά. Θα μελετήσουμε τις άμυνες των εμβολιασμένων για μήνες και για χρόνια μετά τον εμβολιασμό, για να απαντήσουμε πόσο διαρκεί η προστασία από το εμβόλιο.

Επίσης θα μελετήσουμε τις άμυνες που προκαλεί το εμβόλιο σε άτομα με διάφορες ηλικίες και σε ευπαθείς ομάδες. Ο κορωνοϊός έχει παραλύσει την οικονομία σε όλον τον κόσμο, και είναι σημαντικό να επιστρέψουμε με ασφάλεια στην καθημερινότητα μας το συντομότερο. Προγράμματα εμβολιασμού πιθανότατα θα αποφασιστούν και θα εφαρμοστούν σε κρατικό επίπεδο, πριν απαντήσουμε όλες τις ερωτήσεις για την διάρκεια της προστασίας που μπορεί να προσφέρει το εμβόλιο.

• Μέχρι να γίνει κάποιο εμβόλιο συνιστάτε μέτρα προφύλαξης και περιορισμό μετακινήσεων;
Ο κορωνοϊός αποτελείται από ένα μικρό κομματάκι από γενετικό υλικό (RNA), με λιπώδες περίβλημα που έχει ακτίνες από πρωτεΐνες, μοιάζοντας σαν να φοράει στέμμα (κορώνα). Το περίβλημα του κορωνοϊού χρησιμοποιείται για να προσκολληθεί στα κύτταρα μας, ώστε να ελευθερώσει το γενετικό του υλικό και να εκτρέψει τους κυτταρικούς μηχανισμούς και να παράγει περισσοτέρους ιούς.

Για να μεταφερθεί σε νέο άτομο, ο κορωνοϊός στηρίζεται στο βήχα, ο οποίος τον μεταδίδει σε ανθρώπους άμεσα με εισπνοή και έμμεσα χρησιμοποιώντας επιφάνειες όπου επιζεί για ώρες.

Ο κορωνοϊός δεν μπορεί να εισέλθει από μόνος του στο σπίτι μας, ούτε στο σώμα μας χωρίς να τον βοηθήσουμε εμείς. Αν κρατήσουμε τις αποστάσεις μας και πλένουμε τα χέρια μας πριν αγγίξουμε το πρόσωπο μας, μπορούμε να ελέγξουμε την μετάδοση του ιού. Μας τελείωσε το οινόπνευμα και τα αντιβακτηριδιακά μαντηλάκια; Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας γιατί ο ιός διαφέρει από τα βακτηρίδια. Χάρη στο ευαίσθητο περίβλημα του, μπορούμε να εξουδετερώσουμε τον κορωνοϊό με απλό σαπούνι και σωστό πλύσιμο για περίπου 20 δευτερόλεπτα.

• Πώς κρίνετε τον τρόπο αντιμετώπισης της πανδημίας από μεριάς της κυβέρνησης της Μ. Βρετανίας, στην αρχή φαίνεται να ακολούθησε τη λογική της “Αγέλης” την οποία και τελικά απέσυρε παίρνοντας περιοριστικά μέτρα όπως οι άλλες χώρες. Θεωρείτε ενδεδειγμένες αυτές τις αποφάσεις ;
Ο κόσμος έχει τα μάτια του στραμμένα προς χώρες όπως η Νότια Κορέα, που έλαβαν σοβαρά μέτρα νωρίς, ενώ επικεντρωθήκαν στα συχνά τεστ για τον κορωνοϊό και την γρήγορη απομόνωση ασθενών. Η κουλτούρα της Μ. Βρετανίας είναι βέβαια πολύ διαφορετική από τη Νότια Κορέα και πολλοί πολίτες αμφισβητούν ότι θα μπορούσαν να ανταποκριθούν με τον ίδιο τρόπο.

Σαν Ελληνίδα, διάβασα με υπερηφάνεια στην Bloomberg ότι η Ελλάδα παραδίδει μαθήματα επιτυχούς αντιμετώπισης της πανδημίας για την υπόλοιπη Ευρώπη. Αν εξακολουθήσουμε τα σοβαρά μέτρα με σύνεση, πολλές ζωές θα σωθούν μέχρι να κυκλοφορήσει το εμβόλιο.

•Τα συστήματα Υγείας στην Ευρώπη αποδείχθηκαν πολύ ευάλωτα στη συγκεκριμένη πανδημία. Επειδή όλοι μιλούν για έξαρση των ιογενών παθήσεων τα επόμενο χρόνια λόγω κλιματικής αλλαγής τι πρέπει να γίνει κατά την άποψη σας προκειμένου να μην έχουμε καταστάσεις όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα;
Δεν πρόκειται να επιστρέψουμε ποτέ στον ανέμελο τρόπο ζωής μας πριν από την πανδημία, χωρίς να λάβουμε να μέτρα μας για την προστασία μας από μελλοντικές μολυσματικές ασθένειες, τόσο σαν χώρες όσο και σαν άτομα αναφέρει το haniotika-nea.gr.

Στηριζόμαστε στην επένδυση πάνω στην έρευνα και στην υγειονομική προετοιμασία δημόσιων χώρων, επίσης σε καλές προσωπικές συνήθειες όπως το σωστό πλύσιμο των χεριών μας και την αποφυγή του αγγίγματος προσώπου.

Αυτή η πανδημία μας διδάσκει με τον πιο απότομο τρόπο ότι μπορούμε να αναπτύξουμε υγειονομικά προγράμματα εμβολιασμού και θεραπείας με ταχύτητα ρεκόρ, όταν η ανθρωπότητα ενώνει τις δυνάμεις της.
Η Ζάνια Σταματάκη έχει διδακτορικό στην ανοσολογία από το Imperial College London και εργάστηκε στο Ινστιτούτο Babraham του πανεπιστήμιου Cambridge πριν μεταβεί στο πανεπιστήμιο του Birmingham, UK ως αναπληρώτρια καθηγήτρια ανοσολογίας ιογενών λοιμώξεων (Senior Lecturer in Viral Immunology)