Αποκλειστικό: Η συνέντευξη της Άννας Καραμάνου για το βιβλίο σταθμό στην ιστορία των Ελληνίδων - Ντροπή το άβατο των γυναικών στο Άγιον Όρος

Η Άννα Καραμάνου στο νέο της βιβλίο ''Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών SAPIENS'' μας συστήνει ένα συναρπαστικό ιστορικό ταξίδι με αφετηρία την Επανάσταση του 1821 και τερματικό σταθμό την πανδημία και το κίνημα MeToo 2021.

Μία βασική ιστορική και πολιτική γνώση για τα 200 χρόνια του νεοελληνικού έθνους-κράτους, που κάθε Έλληνας και Ελληνίδα χρειάζεται να κατέχει.

Μεγάλα ιστορικά γεγονότα, ο ρόλος της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, οι θρίαμβοι και οι εθνικές συμφορές, ο ρόλος των γυναικών, αλλά και ποιες ιδέες διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελλάδα καταγράφονται αναλυτικά.

Μέσα στον αχό της πολιτικής και των ιστορικών γεγονότων, παρακολουθούμε την ειρηνική εξέγερση των θηλυκών σάπιενς που με σημαία τις οικουμενικές αξίες διεκδικούν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους και δικαιοσύνη των φύλων.

Το βιβλίο αποκαλύπτει τους αποσιωπημένους φεμινιστικούς αγώνες και τη σημαντική συμβολή των θηλυκών ανθρώπων στην επέκταση και θεσμική θεμελίωση του νεοελληνικού κράτους από τους Ιωάννη Καποδίστρια, Βασιλιά Όθωνα, Χαρίλαο Τρικούπη και Ελευθέριο Βενιζέλο, μέχρι και τη σύγχρονη ευρωπαϊκή εποχή.

Προσφέρει άφθονη ύλη για περηφάνια και για δάκρυα, για αναστοχασμό και αυτογνωσία!

Διαβάστε παρακάτω την συνέντευξη της Άννας Καραμάνου στην Ειρήνη Νικολοπούλου 

Κυρία Καραμάνου γράφετε οτι οι ελληνίδες συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821 απρόσκλητές χωρίς επιστράτευση,  βγήκαν από το περιθώριο και την αφάνεια στο προσκήνιο της ιστορίας -μιλήστε μας γι’ αυτό παρακαλώ

Στην Ελληνική ιστορία δεν υπήρξε ποτέ επιστράτευση και υποχρέωση των γυναικών να συμμετέχουν σε πολεμικές επιχειρήσεις. Οι ρόλοι των φύλων ήταν διαμορφωμένοι ιστορικά από μακρόχρονες πατριαρχικές παραδόσεις. Ο πόλεμος και οι συγκρούσεις ανήκαν  αποκλειστικά στους άνδρες, όπως και τα βραβεία ανδρείας και γενναιότητας!

Η εξέγερση  όμως του 1821 και το πάθος για απελευθέρωση από τους Οθωμανούς γκρέμισε κοινωνικά στερεότυπα αιώνων. Πολλές γυναίκες από μόνες τους και απρόσκλητες ρίχτηκαν στη μάχη, διέθεσαν τις περιουσίες τους και την ίδια τη ζωή τους στον μεγάλο Αγώνα. Υπήρξε, δηλαδή,  εκ των πραγμάτων, αμφισβήτηση και ανατροπή της πατριαρχικής τάξης πραγμάτων, με πρωτοβουλία των ίδιων των γυναικών. 

Μέσα στον κοινό απελευθερωτικό αγώνα, η ισότητα ανδρών και γυναικών κατακτήθηκε στο πεδίο της μάχης. 

Οι πρωταγωνίστριες  Μαντώ Μαυρογένους και Μπουμπουλίνα, μαζί με χιλιάδες άλλες εθελόντριες,  αναδείχτηκαν σε πρότυπα αγωνιστικότητας, πατριωτισμού και αυτοθυσίας, διαψεύδοντας τα περί αδύναμης γυναικείας φύσης και ανατρέποντας τους κανόνες  της πατριαρχίας. Η Μαντώ Μαυρογένους πολεμούσε πλάι-πλάι με τον Δημήτρη Υψηλάντη!

Μπορείτε  να αναφέρετε  επιγραμματικά ποιες είναι οι μικρές ομάδες πρωτοπόρων γυναικών που επί 200 χρόνια έγραψαν την ιστορία των φεμινιστικών αγώνων στην Ελλάδα; 

Οι πρώτες που κατέρριψαν τα τείχη της πατριαρχίας, παροδικά έστω και εν  μέσω πολέμου, ήταν οι πρωτοπόρες αγωνίστριες της Επανάστασης του 1821, με προεξάρχουσες την Μαντώ Μαυρογένους και την Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα.  Η γενναιότητά τους σηματοδότησε και τους μετέπειτα φεμινιστικούς αγώνες. 

Ωστόσο, η συνεισφορά των γυναικών στην απελευθέρωση δεν αναγνωρίστηκε και αποκλείστηκαν ευθύς εξαρχής από τη νομή των αξιωμάτων.  Οι γυναίκες θεωρήθηκαν άξιες στον πόλεμο, αλλά όχι στη διοίκηση του νεοσύστατου κράτους. 

Ούτε καν το δικαίωμα στη μόρφωση και στην εργασία δεν τους αναγνωρίστηκε.  Η σκληρή πατριαρχία ξανακάθησε στο θρόνο της και έκλεισε τις γυναίκες στα σπίτια τους υπό την εξουσία των αρσενικών σάπιενς. Την υπόθεση, στη συνέχεια,  ανέλαβαν οι ελάχιστες μορφωμένες γυναίκες της εποχής, κυρίως δασκάλες. 

Η Σύρος υπήρξε πρωτοπόρος με τις λόγιες Ευανθία Καϊρη, Μαρία Αιβαλιώτη να πρωτοστατούν. Το 1831 ξεκίνησε η λειτουργία του σχολείου της Χίλ και στη συνέχεια το Ζάππειο και το Αρσάκειο. Ακολούθησε η Καλλιόπη Κεχαγιά, η οποία  ίδρυσε τον πρώτο σύλλογο με την επωνυμία Σύλλογος Κυριών υπέρ της Γυναικείας Παιδεύσεως (1872).

Μεγάλος σταθμός της ιστορίας των φεμινιστικών αγώνων υπήρξε η έκδοση του εντύπου «Η εφημερίς των κυριών», στις 8 Μαρτίου 1887 από την επιφανέστερη φεμινίστρια, δημοσιογράφο και εκπαιδευτικό Καλιρρόη Παρρέν (1861-1940).

Εκδόθηκε στις 8 Μαρτίου 1887 και συνέχισε να εκδίδεται επί 30 χρόνια, σηματοδοτώντας την εξέγερση των «θηλυκών σάπιενς» κατά της ανδροκρατικής τάξης πραγμάτων. Χρειαζόταν πολύ σθένος για να γράψει η Παρρέν στο πρώτο φύλλο, ότι οι άνδρες δεν θα πρέπει να έχουν το μονοπώλιο του ορθοφρονείν και κρίνειν.

Ευθύς εξ αρχής, έθεσε θέμα συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική και στη λήψη αποφάσεων, αμφισβητώντας την ανδρική κυριαρχία.

«Η Εφημερίς των Κυριών», με συντάκτριες αποκλειστικά ένα μικρό κύκλο μορφωμένων μεσοαστών γυναικών, κυκλοφόρησε σε 3000 φύλλα και έγινε ανάρπαστη. Ανατυπώθηκε σε 7.000 αντίτυπα που εξαντλήθηκαν την ίδια ημέρα. Η ποιότητά της ήταν ξεχωριστή ενώ οι συντάκτριές της είχαν αναπτύξει μεγάλη δραστηριότητα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.

Η Εφημερίς των Κυριών έδωσε σκληρή μάχη για τη μόρφωση, για τα εργασιακά δικαιώματα των γυναικών  και το άνοιγμα της ανώτερης εκπαίδευσης και στους θηλυκούς ανθρώπους.  Οι Ελληνίδες φεμινίστριες ήταν παρούσες στη διαμόρφωση της Ελληνικής κοινωνίας και στη σφυρηλάτηση της εθνικής συνείδησης. 

Μέσα στην αρνητική για τις διεκδικήσεις των γυναικών ατμόσφαιρα της μεταοθωμανικής Ελλάδας του 19ου αιώνα, εκδόθηκαν  τα πρώτα γυναικεία περιοδικά και λογοτεχνικά έργα και ιδρύθηκαν οργανώσεις των γυναικών. Από τα περιοδικά της εποχής μερικά διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διάδοση των ιδεών του φεμινισμού, αλλά και στην προβολή των εθνικών επιδιώξεων. 

Άλλα απλώς αναπαρήγαγαν τα κοινωνικά στερεότυπα και τις κυρίαρχες αντιλήψεις της εποχής. 

Αρχές του 20ού αιώνα ιδρύθηκαν πολλές οργανώσεις που λειτουργούν μέχρι σήμερα: Το Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων (1908), το Λύκειον των Ελληνίδων (1911), ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (1920), Σύνδεσμος Ελληνίδων Επιστημόνων (1924), ο Σοσιαλιστικός όμιλος Γυναικών, η Πανελλήνια Ένωση Γυναικών (1946), Το 1951 ιδρύθηκε η Πανελλήνια Ένωση Οικοκυρών, το 1952  η Σοροπτιμιστική Ένωση Ελλάδος, τα Συνεργαζόμενα Γυναικεία Σωματεία, τα οποία από το 1924 είχαν ενώσει τις δυνάμεις τους αποτελούμενα από το Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων, τον Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, το Λύκειον Ελληνίδων, τη ΧΕΝ Ελλάδος, τον Σύνδεσμο Ελληνίδων Επιστημόνων, τον Σύνδεσμο Διανοουμένων Γυναικών και την Ελληνική Ομοσπονδία Γυναικείων Σωματείων που είχε συστήσει η Λίνα Τσαλδάρη. 

Το 1961, με πρόταση της Μαρίας Σβόλου, ιδρύθηκε η Ένωση Ελληνίδων Νομικών. Το 1964 επανιδρύεται η Πανελλαδική Ένωση Γυναικών (ΠΕΓ),  η οποία δημιουργεί παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα και διεκδικεί ίση αμοιβή, για ίση εργασία. 

Μετά την πτώση της χούντας, το 1974 ιδρύθηκαν οι πιο μαζικές φεμινιστικές οργανώσεις. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Ελληνικού μεταπολιτευτικού φεμινιστικού κινήματος, πέραν της μαζικότητας, ήταν ότι οι διεκδικήσεις και τα αιτήματα που πρόβαλε είχαν έντονο πολιτικό χαρακτήρα.

Μαζί με τα νέα κόμματα εμφανίστηκαν και νέες φεμινιστικές οργανώσεις οι σημαντικότερες των οποίων ήταν: η Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών που ιδρύθηκε το 1974 από γυναίκες της Αριστεράς, η Ένωση Γυναικών Ελλάδας το 1976, υπό την δυναμική προεδρία της Μαργαρίτας Παπανδρεόυ,  με γυναίκες προσκείμενες στο ΠΑΣΟΚ και η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας,  αντιστοίχως στο ΚΚΕ.

Γιατί αφιερώνετε αυτό το βιβλίο στις γυναίκες της νέας γενιάς κυρίως

Η νέα γενιά είναι το μέλλον της χώρας και του πλανήτη, αλλά και το μέλλον της ισότητας και της συμφιλίωσης των φύλων. 

Η νέα γενιά των γυναικών, η πιο μορφωμένη στα 200 χρόνια του ελληνικού κράτους, χρειάζεται να διδαχθεί από το παράδειγμα των πρωτοπόρων Ελληνίδων, οι οποίες ξεκινώντας τον 19ο αιώνα υπό σκληρές κοινωνικο-οκονομικές συνθήκες και διαβαίνοντας περιόδους πολέμων, κρίσεων, φτώχειας, εμφυλίων και πολιτικών αναταραχών, υπερνίκησαν επιθέσεις,  συκοφαντίες και χλευασμούς και άνοιξαν δρόμους, για να κατακτήσουν  όλα όσα σήμερα θεωρούνται δεδομένα και  αυτονόητα.

Οφείλουν να συνεχίσουν τον αγώνα για ένα καλύτερο κόσμο, χωρίς διακρίσεις, ανισότητες και βία πάσης μορφής.

Συμμερίζομαι την πολύ δικαιολογημένη αγανάκτηση σας για το γεγονός ότι δεν βρέθηκε πουθενά Σε επίσημα έγγραφα θεσμούς εθνικές  συνελεύσεις  το όνομα μιας Μπουμπουλίνας ή της Μαντώς ενώ αποκλείστηκαν οι γυναίκες και από το καθολικό δικαίωμα ψήφου του 1844 ή το 1864;

Ούτε καν τα ονόματα των αγωνιστριών  δεν ανέφεραν  στις συνελεύσεις τους οι άνδρες.  Σαν να μην υπήρξαν. Το ίδιο και στην απόφαση για το πρώτο Σύναγμα του 1844 και στη συνταγματική θεσμοθέτησή του, το 1864,  που αναγνώριζε το «καθολικό» δικαίωμα ψήφου μόνο για τους αρσενικούς σάπιενς. Για τις γυναίκες ούτε συζήτηση. 

Υπήρξε ο πρώτος εκλογικός νόμος στην Ευρώπη που καθιέρωσε την καθολική ψηφοφορία (για τον άρρενα μόνο πληθυσμό).  Χάθηκε, δυστυχώς,  η μεγάλη ευκαιρία να πρωτοπορήσει η Ελλάδα παγκοσμίως και στην χορήγηση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες.

Οι γυναίκες αγνοήθηκαν από όλα  τα πριν  και μετά την απελευθέρωση Συντάγματα, μέχρι το 1975, όταν κατοχυρώθηκε συνταγματικά η ισότητα των Ελλήνων και των Ελληνίδων (άρθρο 4, παρ. 2) και όταν, το 1983,  το Νέο Οικογενειακό Δίκαιο άφησε πίσω την οθωμανική κληρονομιά. 

Θα ήθελα μία σαφή και πολύ σύντομη απάντηση γι’ αυτό που γράφετε κατεπανάληψη μέσα στο βιβλίο σας ότι δηλαδή θα ήταν πολύ διαφορετική η Ελλάδα  και η ανάπτυξη της εάν είχε συμμετείχε  ο μισός πληθυσμός που αποκλείστηκε , οι γυναίκες δηλαδή; 

Καμία χώρα δεν μπορεί να προοδεύσει αν δεν αξιοποιεί πλήρως τους υλικούς και άυλους πόρους που διαθέτει. Η Ελλάδα δεν αξιοποιεί το γυναικείο δυναμικό της και σε αυτό οφείλεται μεγάλο μέρος της καθυστέρησής της σε πολλούς τομείς.  Παραμένει τελευταία στους δείκτες ισότητας της ΕΕ.

Τα αποτελέσματα των τριπλών εκλογών του 2019,  το επιβεβαιώνουν (δείτε αναλυτικά στο βιβλίο μου). Όλες οι έρευνες και μελέτες δείχνουν οτι η ισότητα των φύλων συνδέεται άμεσα με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Δείτε ποιές είναι αυτές οι χώρες στον παγκόσμιο χάρτη. Στην Ελλάδα, η κουλτούρα της Ανατολής, μαζί με την βαθιά υποτίμηση των γυναικών που τη χαρακτηρίζει, παρεμποδίζει και την ισότητα των φύλων και την αξιοκρατία.

Πρόσφατη έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), τεκμηριώνει τον αντιαναπτυξιακό ρόλο των διακρίσεων και των ανισοτήτων σε βάρος του γυναικείου δυναμικού.

Ακόμη και σε επίπεδο εταιρειών τα στοιχεία δείχνουν, πως η προσθήκη μίας και μόνο γυναίκας στο διοικητικό συμβούλιο ή άλλη ανώτερη διοικητική θέση συνδέεται με αύξηση της απόδοσης ενεργητικού (return on assets), κατά 7 με 8 ποσοστιαίες μονάδες». Ακούει κανείς?

Τι οφείλουμε στην πρώτη ελληνίδα που μίλησε για ισότητα, την δημοσιογράφο Καλλιρρόη Παρρέν; 

Ήταν η πρώτη και η καλύτερη που είχε το θάρρος να θέσει στο δημόσιο διάλογο το ζήτημα των δικαιωμάτων των γυναικών και της ισότητας των φύλων σε μια απολύτως ανδροκρατούμενη κοινωνία - τέλη  19ου αιώνα και αρχές του 20ού. Τα δικαιώματα στη μόρφωση, στην ανώτερη εκπαίδευση, στην εργασία και στην πολιτική δεν ήταν ακόμη αυτονόητα για τις γυναίκες. 

Σπάνια προσωπικότητα η Παρρέν, εκδότρια του θρυλικού εντύπου Η Εφημερίς των κυριών, μορφωμένη, αγωνίστρια, εύπορη και με σύζυγο που την στήριζε σταθερά, άνοιξε δρόμους για τις επόμενες γενιές των γυναικών.  Τις οφείλουμε πολλά! Οι ιστορικοί και πολιτικοί σχεδόν την αγνόησαν. Δεν είδαμε το όνομά της σε κανένα κεντρικό δρόμο.

Έχουμε όμως δώσει στον κεντρικότερο δρόμο της πρωτεύουσας το όνομα της Βασιλίσσης Σοφίας, αδελφής του Κάιζερ Γουλιέλμου Β’, συζύγου του Βασιλιά Κωνσταντίνου.

Πως θα τεκμηριώνατε συνοπτικά ότι με την συνεισφορά των γυναικών στους Νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους, επετεύχθη ο διπλασιασμός της Ελλάδας; 

Οι γυναίκες ήταν παρούσες σε όλες τις κρίσιμες στιγμές της νεοελληνικής ιστορίας. Σημαντική συνεισφορά είχαν και στους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους, που διπλασίασαν την έκταση της Ελλάδας, υπό την εμπνευσμένη ηγεσία του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η συμμετοχή των γυναικών έχει αποσιωπηθεί από τους ιστορικούς.

Οι γυναίκες όμως ήταν παρούσες στην περίθαλψη των τραυματιών, στη μεταφορά υλικών, στη διοργάνωση συσσιτίων, στην κατασκευή πολεμοφοδίων, ρουχισμού και τροφίμων.

Και φυσικά πρώτευαν και στο πεδίο της μάχης όπου χρειαζόταν,  όπως στην κατάληψη των Ιωαννίνων και την απελευθέρωση της Ηπείρου, όπου υπάρχουν σημαντικές μαρτυρίες για την γενναιότητα των γυναικών (σελ. 197 του βιβλίου).

Άν έπρεπε να μετρήσουμε στα δάχτυλα του ενός χεριού τα 5καθοριστικά βήματα για να πλησιάσουν οι ελληνίδες την ισότητα, Ποια θα αναφέρατε;

Δεν χρειάζονται 5, αλλά 1 καθοριστικό βήμα: Να διασφαλιστεί, νομικά και πρακτικά,  ότι οι δημοκρατικοί θεσμοί και τα κέντρα πολιτικής και οικονομικής εξουσίας θα συμπεριλαμβάνουν ισότιμα και με μαθηματική ισορροπία άνδρες και γυναίκες, ώστε να μοιράζονται δίκαια και να συναποφασίζουν για όλα τα θέματα του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου.

Η άνιση κατανομή της ισχύος μεταξύ αρσενικών και θηλυκών σάπιενς είναι, κατά τη γνώμη μου, η γενεσιουργός αιτία όλων των άλλων ανισοτήτων, διακρίσεων και βίας κατά των γυναικών.

Η πατριαρχία φυσικά ανθίσταται σθεναρά και ενίοτε με χρήση βίας, για να προστατεύσει τα προνόμιά της και τα εξ αποκαλύψεως κυριαρχικά της  δικαιώματα επί των θηλυκών σάπιενς. Οι άνδρες εκλαμβάνουν το αίτημα για δημοκρατία έμφυλης ισότητας ως παίγνιο μηδενικού αθροίσματος και βλέπουν με τρόμο την σύγχρονη προέλαση των γυναικών που καταλαμβάνουν το ένα κάστρο μετά το άλλο.

Ήδη κορυφαίες πανεπιστημιακές μελέτες (Harvard Business Review, Dec. 2020) διαπιστώνουν ότι οι γυναίκες ως αρχηγοί διαθέτουν μοναδικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τους άνδρες. Διαθέτουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και προθυμία να βοηθήσουν άλλους, περισσότερη ικανότητα αντίληψης των κινδύνων και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις δυσκολίες και τις αποτυχίες.

Οι επιτυχημένες γυναίκες διέλυσαν το μύθο  οτι η συμπόνοια, το συναίσθημα  και η ανθρωπιστική προσέγγιση είναι μειονεκτήματα για έναν ηγέτη.

Θα σταθώ στο θέμα του Αβάτου του Αγίου Ορους γιατί με πονάει πολύ, αλλά δεν θα μπορούσα να συγκριθώ με τους δικούς σας αγώνες και γι’ αυτό. Κινδυνέψαμε με χλευασμό και με όρους όπως γραφικότητα και λοιπά ωστόσο ουδέποτε έχει δοθεί ένα πραγματικό αντεπιχείρημα Σωστά;

Ασφαλώς δεν υπάρχουν επιχειρήματα, ούτε καν θεολογική βάση, για τον αποκλεισμό του θηλυκού γένους των ανθρώπων από το Άγιο Βουνό, με τα 20  ανδροκρατούμενα μοναστήρια. Πρωτοφανές παγκοσμίως! Το Άβατο είναι θέμα ταμπού για τους ορθόδοξους χριστιανούς.

Ο συμβολισμός που εκπέμπει περί της δήθεν εξ αποκαλύψεως υπεροχής και ιερότητας του αρσενικού γένους των ανθρώπων είναι πολύ ισχυρός. Πρόκειται για  ντροπιαστικό κατάλοιπο των σκοτεινών χρόνων της αμάθειας και των δεισιδαιμονιών που δυστυχώς επιβιώνει ακόμη.  Ντροπή και σε εκείνους/ες που το αποδέχονται και συναινούν σε μια τέτοια βαριά προσβολή του γυναικείου φύλου. 

Αφιερώνετε το βιβλίο αυτό στην εγγονή σας

Στη νέα γενιά λοιπόν τι είναι αυτό που σας πονάει περισσότερο και τι είναι αυτό που μεταλαμπαδεύετε ως όραμα σας πώς θα θέλατε να δείτε την ελληνίιδα του 2030; 

Κατ’ αρχάς θα ήθελα η εγγονή μου να είναι ευτυχισμένη στη ζωή της, να έχει δηλαδή (ευ) καλή τύχη, (και τύχης δείσθαι λαμπράς...), μαζί με όλα τα άλλα: καλή υγεία, καλές σπουδές, φιλομάθεια, ακεραιότητα χαρακτήρα, εργατικότητα, καλές διαπροσωπικές σχέσεις και πίστη σε δημοκρατικές αρχές και αξίες.

Θα ήθελα η ίδια να ζει καλά και να βοηθάει και τους γύρω της να ζήσουν καλύτερα. Να προσεγγίζει ανθρωπιστικά και με ενσυναίσθηση τα προβλήματα της ζωής. 

Με ανησυχεί η επέλαση της cancel culture και της εγωκεντρικής ερμηνείας των πραγμάτων. 

Είναι γεγονός ότι οι συνθήκες ζωής και οι αξίες που τις συνοδεύουν αλλάζουν με εκπληκτική ταχύτητα. Πολλές οι νέες προκλήσεις και ανατροπές: πανδημία, κλιματική αλλαγή, υποβάθμιση περιβάλλοντος, βαθιές ανισότητες μεταξύ κρατών και ανθρώπων, βία, μεταναστευτικά και προσφυγικά κύματα, ρατσισμός, αρνητές της πραγματικότητας, ψηφιακή επανάσταση. 

Ωστόσο, πιστεύω οτι η σημερινή νεολαία, η πιο μορφωμένη γενιά της ιστορίας,  θα τα καταφέρει ακόμη καλύτερα από τη δική μου γενιά.  Ξεκίνησε από καλύτερη αφετηρία αγαθών, επιστήμης και ευημερίας!  Το τέλος της πατριαρχίας που πλησιάζει επαγγέλλεται  ένα νέο, εντελώς διαφορετικό πολιτισμό, με ισότητα, ειρήνη, ελευθερία και επικράτηση των ανθρωπιστικών αξιών.

Αν θα μπορούσες να μου εντοπίσεις σε παρακαλώ πολύ μερικά ‘πιασιάρικα “ όπως αυτό που έγραψες για το τι είπε ο Κολοκοτρώνης τον Όθωνα

Επιλογές, αφού διέτρεξα όλο το βιβλίο! Χρήσιμο!

Ρήγας Βελεστινλής: Σχολεία δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδία

ΤΑ ΔΙΚΑΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, Άρθρο 22: Όλοι χωρίς εξαίρεσιν, έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα. Η Πατρίς έχει να καταστήση σχολεία εις όλα τα χωρία, δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδία. Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη.

Η Διακήρυξη της Πελοποννησιακής Γερουσίας: σχολεία αρένων και θηλέων 

Το πολιτικό κείμενο του Αγώνα (27.04.1822),  έκανε έκκληση προς τους Έλληνες να μην αμελήσουν την παιδεία:  Μην αμελήσετε την παιδείαν των αγαπητών σας τέκνων, αρένων και θηλέων, μην αγωνίζεσθε να τους αφήσετε κληρονομίαν χρημάτων, αλλά δαπανήσατε μετά χαράς τα αυαπόβλητα χρήματα δια να τους προμηθεύσητε τον αληθή και άσυλον θυσαυρόν της παιδείας…
(Δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση για κορίτσια ψηφίστηκε το 1917) 

Ο δημοσιογράφος και ιστορικός Ιωάννης Φιλήμων για την Μπουμπουλίνα 

Ο εθνικός ξεσηκωμός βρήκε την Μπουμπουλίνα πεντηκοντούτιδα, ωραίαν, αρειμάνιον ως αμαζόνα, επιβλητικήν καπετάνισσαν, προ της οποίας ο άνανδρος ησχύνετο και ο ανδρείος υπεχώρει.

Διακυβέρνηση Ιωάννη Καποδίστρια, 1828-1831

Η έκθεση του Υπουργού επί των εξωτερικών Α. Λόντου, δίνει μια πολύ ζωντανή περιγραφή του χάους που επικρατούσε όταν ανέλαβε ο Καποδίστριας:

Εις την Ελλάδα δεν υπάρχουσιν ούτε εμπόριον, ούτε τέχναι, ούτε βιομηχανία, ούτε γεωργία. Οι χωρικοί δεν σπείρουσι πλέον, διότι δεν έχουσι πεποίθησιν ότι θέλουσι θερίσει, και αν θερίσωσι, δεν ελπίζουσι να φυλάξωσι τους καρπούς των από τον στρατιώτην.

Ο έμπορος δεν είναι ασφαλής εις τάς πόλεις τρέμει δ' από τον φόβον των πειρατών, οι οποίοι έχουσιν ανοικτά τα όμματα και περιμένουσι τα πλοία εις την διάβασίν των να τα προσβάλωσιν. Η δολοφονία καλύπτει την κλοπήν με την μυστικότητα, ο τεχνίτης δεν είναι βέβαιος ότι θα πληρωθή διά την εργασίαν του. Το δικαίωμα του ισχυροτέρου είναι το μόνον όπου υπάρχει πραγματικώς.

Χαρακτηριστική είναι και η περιγραφή του Γερμανού Φρίντριχ Φον Τιρς: 

Η χώρα όση είχε απελευθερωθεί ως εκείνη τη στιγμή, έμοιαζε μ' ένα σωρό ερείπια που καπνίζουν ύστερα από μια καταστρεπτική πυρκαϊά. Στη στεριά επικρατούσε το δίκαιο της αρπακτικότητας του τοπάρχη κοτζάμπαση και στη θάλασσα η πειρατεία.

Ο Μοριάς ήταν ρημαδιό. Κάθε μεγαλοκαπετάνιος που κρατούσε ένα κάστρο (Μονεμβασιά ο Πετρόμπεης, Ακροκόρινθο ο Κίτσος Τζαβέλλας, Παλαμήδι οι Γρίβας και Στράτος) τυραννούσε σαν κατακτητής τον γυμνό και άστεγο πληθυσμό. Παραγωγή δεν υπήρχε, ούτε χέρια να επιδοθούν στην καλλιέργεια της γης λόγω της ανασφάλειας. Ο πληθυσμός είχε καταφύγει στα βουνά και τις σπηλιές. Κράτος, δηλαδή, ακόμη και στην πιο υποτυπώδη του έννοια δεν υπήρχε..

Δολοφονία Καποδίστρια: Δολοφονία της πατρίδας 

Ο μεγάλος ευεργέτης της Ελλάδος Εϋνάρδος, μέσα σε μια φράση κλείνει επιγραμματικά τις επιπτώσεις για την Ελλάδα από τη δολοφονία του Καποδίστρια: 
Ο ενάρετος ανήρ ... όστις εθυσίασε το πάν διά την πατρίδα του, απέθανε θύμα ιδιαιτέρας εκδικήσεως ... Οι Έλληνες πάσης φατρίας θέλουν γνωρίσει αργότερα την αμέτρητον ζημίαν, την οποίαν υπέφερον, θέλουν ιδεί εντός ολίγου, ότι δεν υπάρχει άνθρωπος ικανός ν' αναπληρώση την έλλειψιν του Κόμητος Καποδίστρια, και όταν εξετάσουν όλα όσα έπραξε διά την πατρίδα του, θέλουν τον αναγνωρίσει ως τον αγαθώτερον άνθρωπον.

Ο θάνατος του Κυβερνήτου είναι συμφορά διά την Ελλάδα. Είναι δυστύχημα Ευρωπαϊκόν, δεν φοβούμαι να το είπω ... Το λέγω με διπλήν θλίψιν, ο κακούργος όστις εδολοφόνησε τον Καποδίστριαν, εδολοφόνησε την πατρίδα του». 

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αργότερα, το 1836,  σχολίαζε ως εξής την πολιτεία του Καποδίστρια: Ο Καποδίστριας κατέστρεψε την Ελλάδα, γιατί την έκανε αμέσως φράγκικη (δυτική), ενώ, για να αρχίσει, έπρεπε να την είχε κάνει τρία μέρη φράγκικη και επτά τούρκικη, αργότερα μισή- μισή, και μετά ολότελα φράγκικη. 

Η μαρτυρία Έντμοντ Αμπού: Η ζωή επί Όθωνα  

Στους άνδρες αρέσει, λέει ο Αμπού, να κάνουν φιγούρα στην πλατεία του χωριού, παρά να δουλεύουν στα χωράφια. Εκεί στέλνουν τις γυναίκες και τις κόρες  τους. Οι γυναίκες ζούνε γενικώς μακριά από το άλλο φύλο. Οι συνεστιάσεις είναι σπάνιες. Στους χορούς του χωριού οι γυναίκες χορεύουν μεταξύ τους και οι άντρες το ίδιο

Σε ορισμένες επαρχίες, στο Μεσολόγγι για παράδειγμα, ο αρραβωνιαστικός απολαμβάνει τα ίδια προνόμια με ένα σύζυγο. Περιμένουν να γιορτάσουν την ένωση, όταν εκείνη δώσει τα δείγματα των πρώτων της καρπών. Αν ο μέλλων γαμπρός, αφού είχε με ζήλο γιορτάσει τους αρραβώνες, υποχωρούσε ενόψει του μυστηρίου του γάμου, η άρνησή του θα του στοίχιζε τη ζωή.

Διηγούνται την ιστορία ενός αρραβωνιαστικού που το έσκασε την προηγουμένη του γάμου με ένα πλοίο πορτογαλλικό. Έφυγε από μαχαίρι στη Λισαβόνα…

Ελένη Γλύκαντζη -Αρβελέρ:  Χριστιανοσύνη, ρωμιοσύνη και ελληνοσύνη, όλα είναι Βυζάντιο. Πρόκειται για τον αδιάσπαστο κρίκο ανάμεσα στον αρχαίο ελληνισμό και τον σύγχρονο. Το Βυζάντιο, αν και παρεξηγημένο, κληροδότησε γλωσσικά στην Ευρώπη όρους που σχετίζονται σχεδόν όλοι με τις ιδεολογίες, με τη θρησκεία και την εκκλησιαστική πρακτική.

Έλενα Βενιζέλου: δεν πήγα ποτέ σχολείο 

Στον 19ο αιώνα οι κοπέλες περνούσαν από το πατρικό σπίτι, στο σπίτι του συζύγου….Δεν πήγα ποτέ σχολείο, δεν έχω ιδέα από μαγειρική ή κηπουρική. Με δασκάλους που έρχονταν στο σπίτι έμαθα γλώσσες και μιλώ πολλές άπταιστα. Μου δίδαξαν γεωγραφία, ιστορία, λογοτεχνία, μουσική3. 

Η Χειραφέτηση του Γεωργίου Σουρή (1901) προκαλούσε πολύ γέλιο, όταν η σκηνή έδειχνε τον ήρωα εγκαταλειμμένο από τη «χειραφετημένη» σύζυγο, να προσπαθεί μόνος του να τα βγάλει πέρα με το παιδί, 

Η Χειραφεσία μας, αν της λείπουν τύποι, κατ’ ουσίαν έγινε, τίποτε δεν λείπει, κάπνισμα, ξεσπίτωμα, συρ’ εδώ κι’ εκεί καφφενές, ποδήλατο και πολιτική, βίος ανεξάρτητος, προκοπής προοίμιον. Μπόρσα [=χρηματιστήριο], λέσχη, μπακαράς  επιστήμης νάματα κι’ εγγραφή και φοίτησις στο πανεπιστήμιον, μήπως εύρωμεν γαμπρούς, που τιμούν τα γράμματα.

Who is Who

Mέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (1997-2004), μέλος του Προεδρείου της Σοσιαλιστικής Ομάδας και πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των φύλων.  

Αντιπρόεδρος Γυναικών του Κόμματος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (PES) από το 2004.  

H κοινωνική και διεθνής πολιτική, η δια βίου εκπαίδευση, η ισότητα των φύλων, η πολιτική φιλοσοφία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της δράσης της.
 Συνδικαλίστρια του ΟΤΕ, (1974 -1991), γενική γραμματέας της Ομοσπονδίας  Εργαζομένων του ΟΤΕ,  μέλος της Επιτροπής Γυναικών της ΓΣΕΕ,  μέλος της Επιτροπής Γυναικών της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC), εκπρόσωπος της ΓΣΕΕ στο ΔΣ του ΟΑΕΔ.

Ιδρυτικό μέλος και γενική γραμματέας του Πολιτικού Συνδέσμου Γυναικών,  μέλος του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων και της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής  Επιστήμης.     

Εθνική εκπρόσωπος σε δύο ευρωπαϊκά δίκτυα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (1982-89 & 1992-96),  σε θέματα πολιτικής ισότητας ευκαιριών και απασχόλησης,  γραμματέας του Τομέα Γυναικών του ΠΑΣΟΚ (1994-2001),  αντιπρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς των Γυναικών (1996-2003),  Γενική Γραμματέας Ισότητας  του Υπουργείου Εσωτερικών (1996-97).

Βραβείο “Ειρήνης και Φιλίας A. Ipekci” για συμβολή  στην Ελληνοτουρκική προσέγγιση (1999),  Soroptimist Union Prize (2004) και Διεθνές Βραβείο της Ουγγρικής Κυβέρνησης (2008) για συνεισφορά   στους αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών.

Σπουδές: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών: α) πτυχίο Ελληνικής και Αγγλικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής, 1978 β) Μεταπτυχιακό (Master, με άριστα), Ευρωπαϊκών και Διεθνών Σπουδών, 2006 και γ) Διδακτορικό Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας διοίκησης (με άριστα),  2014

Πολλά άρθρα και δοκίμια σε Ελληνικά και Ευρωπαϊκά έντυπα, επιστημονικά περιοδικά  και βιβλία.