Εμείς οι κοινοί θνητοί να αντιληφθούμε τη «θεϊκή μας υπόσταση» - Nα συμμετάσχουμε στη βελτίωση της ζωής στον πλανήτη

Ισχυρίζονται κάποιοι ότι από τα 12 αρχέτυπα που εκφράζει το Δωδεκάθεο στην Ελληνική Μυθολογία, -και που με κάποιο τρόπο αναπαριστούν τους βασικούς ανθρώπινους χαρακτήρες - «κουμάντο» κάνουν στις μέρες μας μόνο 3 : Ο αρχηγός- κουμανταδόρος Δίας, ο οξύθυμος- πολεμοχαρής Άρης και ο επιχειρηματικός -επικοινωνιακός Ερμής. Ενίοτε δε κάνει και κάποιες εντυπωσιακές εμφανίσεις στη κορυφή και η στρατηγός Αθηνά.

Γράφει η Αναστασία Σιδέρη στο ieidiseis.gr*

Καθ’ υπέρβαση ίσως, θα μπορούσαμε τους πρώτους να τους «ταυτοποιήσουμε» με τον πλανητάρχη Μπάιντεν, τον «βάρβαρο» Πούτιν και τον υπέρ-επιχειρηματία Έλον Μάσκ. Ενώ η Κα Μερκελ ήταν η τελευταία γνωστή Αθηνά με ουσιαστική επιρροή στα διεθνή θέματα.

Δυστυχώς αγνοούνται σήμερα γυναίκες που σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσαν να παίξουν το ρόλο της Αθηνάς. Και αγνοούνται φυσικά οι υπόλοιπες γυναίκες, αλλά και οι μισοί άνδρες. Ίσως αυτό να «πληρώνει» σήμερα η ανθρωπότητα…

Ας δούμε όμως λίγο παραπάνω την «υπόθεση Αθηνά». Το θηλυκό αρχέτυπο που θα μπορούσε να παίξει ένα ρόλο θετικής επιρροής στα παγκόσμια θέματα.

Η χαρισματική και ανταγωνιστική κόρη του Δία είναι η μόνη θηλυκή ενέργεια που καταφέρνει να αναρριχάται σήμερα σε θέσεις ευθύνης. Και το καταφέρνει με σοφία, θάρρος και τόλμη και σκληρή δουλειά. Αλλά το πετυχαίνει επίσης αφοσιωμένη στο όραμα του πατέρα -αφέντη. Είναι κάτι σαν εκπρόσωπος τύπου και στρατηγός του ταυτόχρονα. Πράγμα που δε τη καθιστά πάντα υποστηρικτική στην γυναικεία ηγεσία άλλου είδους και ύφους. Ούτε είναι απαραίτητα υποστηρικτική σε θέματα που δεν αποτελούν προτεραιότητα στην ατζέντα της -πατριαρχικής ακόμη - ηγεσίας των ημερών μας..Όπως είναι πχ η προστασία του περιβάλλοντος ή η αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.

Η Αθηνά είναι το αρχέτυπο που με αντιπροσώπευε περισσότερο στα νεανικά μου χρόνια. Τότε που έπαιζα μπάλα στις αλάνες σαν αγοροκόριτσο, ήμουν υπέρμετρα ανταγωνιστική με στόχο την αριστεία, αλλά και ονειρευόμουν να αλλάξω τον κόσμο. Ανάμεσα δε στα μαθηματικά, τη φυσική και τη χημεία που διάβαζα με απώτερο στόχο το Πολυτεχνείο, αλλά και τη κοινωνιολογία και φιλοσοφία από ενδιαφέρον για τα κοινά, διάβαζα και φανατικά μυθολογία.

Εντυπωσιαζόμουν δε από τα ταλέντα και γοητευόμουν από τις περιπέτειες της Πολιούχου της πόλης μου. Της Θεάς της φρόνησης και της στρατηγικής σκέψης. Της Θεάς που καθόταν ισότιμα στο τραπέζι των ανδρικών θεοτήτων. Κατά την γνώμη μου ήταν η πιο «cool», μαζί με την ανεξάρτητη αν και και πιο συναισθηματική Αρτέμιδα. Τις υπόλοιπες, την Ήρα τη Δήμητρα και την Εστία τις ψιλό υποτιμούσα ως ασθενέστερες και συντηρητικές, με εξαίρεση την Αφροδίτη την οποία θεωρούσα ενδιαφέρουσα, αλλά - μάλλον αδίκως - «ολίγον ελαφριά»…

Για να δούμε ομως ποια ήταν η Αθηνά, σύμφωνα με το μύθο. Ήταν κόρη του Δία και της Μήτιδας, της πρώτης ερωμένης του αρχηγού των Θεών. Αλλά δεν γεννήθηκε από τη μήτρα της μητέρας της. Γιατί γεννήθηκε από το κεφάλι του πατέρα της. Σύμφωνα με τη πρόβλεψη της γιαγιάς του Γαιας, το παιδί που θα γεννούσε η Μήτιδα, που τύχαινε να είναι ιδιαίτερα ευφυής, θα ξεπερνούσε σε δύναμη και σοφία το Δία. Ο οποίος φοβούμενος μήπως είχε την ίδια τύχη με τον πατέρα του τον Κρόνο, όταν έμαθα ότι ήταν έγκυος κατάπιε τη έρημη Μήτιδα., αφού πρώτα την ξεγέλασε δίνοντας της να καταπιεί ένα βοτάνι, (το οποίο είχε ζητήσει από την γιαγιά του) λέγοντάς της πως έτσι θα έκανε γερά παιδιά.Την κατάπιε μαζί με το έμβρυο, αφού το μαγικό αυτό βοτάνι την έκανε πρώτα μικρή όσο ένα δάχτυλο.
Από το σημείο αυτό κατέκτησε ολόκληρη την σοφία του κόσμου και ήξερε ανά πάσα στιγμή ποιο είναι το καλό και το κακό. Ήταν με κάποιο τρόπο το ξεκίνημα της πατριαρχίας.

Όμως ξαφνικά άρχισε να υποφέρει από έντονους πονοκεφάλους και κάλεσε τον Ήφαιστο να τον βοηθήσει. Ο Ήφαιστος χτύπησε με ένα μεγάλο σφυρί το κεφάλι του και πετάχτηκε από μέσα υπέρλαμπρη και πάνοπλη η θεά Αθηνά . Κληρονόμος της δύναμης του πατέρα της και της σύνεσης της μητέρας της φορώντας περικεφαλαία με λοφίο, κρατώντας ασπίδα και κουνώντας απειλητικά το δόρυ της μέσα σε λίγη ώρα μεγάλωσε και απέκτησε ολόκληρη την θεϊκή υπόσταση και το μεγαλείο της.

Την ώρα της γέννησής της έβγαλε μια πολεμική κραυγή που έκανε τη γη να σειστεί ολόκληρη, ενώ πελώρια κύματα σηκώθηκαν απειλητικά και τη σκέπασαν. Ο Ήλιος σταμάτησε το ολόχρυσο άρμα του και παρακολουθούσε τη θεά, μέχρι που σταμάτησε η κοσμοχαλασιά που προκάλεσε η γέννηση της και η φύση γαλήνεψε. Ο Δίας που απαλλάχτηκε από το πονοκέφαλο του, ανακουφισμένος αντίκρισε τη κόρη του, της χαμογέλασε και αυτή έσπευσε να σταθεί περήφανη και ισάξια στο πλευρό των πρωτοκλασάτων θεών. Η πρωτότοκη Αθηνά έγινε το πιο αγαπημένο παιδί του και πέρασε ολόκληρη τη ζωή της αφοσιωμένη στον πατέρα της που τον υπεραγαπούσε.

Η ετυμολογία του ονόματος της προέρχεται σύμφωνα με τον Πλάτωνα από το Α-θεο-νόα ή Η-θεο-νόα, δηλαδή η νόηση του Θεού. Κατά άλλους όμως προέρχεται ίσως από το στερητικό «α» και την λέξη θηνή που έχει σχέση με το θηλή. Και αυτό επειδή δε δοκίμασε το μητρικό γάλα, δεδομένου ότι πετάχτηκε από το κεφάλι του Δία , ολοκληρωμένη γυναίκα και όχι μωρό. Και αυτή η ερμηνεία ίσως εξηγεί κάποιες από τις δυσλειτουργίες της.

Η Αθηνά είναι μία από τις ορκισμένες παρθένες θεές και δεν τα πηγαίνει καθόλου καλά με την Αφροδίτη, με την οποία τσακώνεται συχνά ακόμη και ενώπιον του Δία ο οποίος προσπαθεί να τις συμφιλιώσει. Σε αντίθεση με τις άλλες δυο παρθένες θεές, την Άρτεμη και την Εστία, η θεά Αθηνά αποζητά όμως τη συντροφιά των ανδρών. Της αρέσει η ατμόσφαιρα των ανδρικών υποθέσεων και της εξουσίας. Μπορεί να είναι σύντροφος, φιλαράκι, συνάδελφος ή έμπιστός τους, χωρίς όμως να έχει ερωτικά συναισθήματα για αυτούς ή να χρειάζεται συναισθηματική οικειότητα. Σύμφωνα δε με τη μυθολογία, η θεά Αθηνά ήταν η προστάτιδα και σύμβουλος όλων των μεγάλων ανδρών ηρώων. Του Θησέα, του Περσέα, του Ηρακλή, του Αχιλλέα, του Οδυσσέα. Συχνά έπαιρνε ανδρική μορφή με το όνομα Μέντορας. Και μάλιστα το λατινικό της όνομα , «Μινέρβα» προέρχεται από το ρήμα «menervo», το οποίο σημαίνει συμβουλεύω.

Συχνά βοηθούσε και τους απλούς ανθρώπους, οι οποίοι ωστόσο δεν έπρεπε να επαφίενται μόνο στη βοήθεια της , αλλά όφειλαν να αυτενεργούν, όπως δηλώνει και η αρχαία παροιμία «συν Αθηνά και χείρα κίνει». Αυτή την καθαρά πρακτική της ικανότητα, η μεταγενέστερη ηθική την ερμήνευσε ως ένδειξη φρόνησης. Αυτή είναι δε μια ικανότητα που μαζί με τη στρατηγική της σκέψη τη καθιστά ηγετική φυσιογνωμία και κατάλληλη για ανάληψη θέσεων κύρους και ευθύνης.

Η Αθηνά ήταν εγγενώς πολεμοχαρής, αλλά με διαφορετικό τρόπο από τον Άρη. Χαρακτηριστικό της είναι η στρατηγική σκέψη και φρόνηση και όχι απλά το πολεμικό θάρρος και η ωμή βία. Πάντα ετοιμοπόλεμη συμμετείχε στη Γιγαντομαχία στο πλευρό του Δία και εξόντωσε τους εχθρούς του πατέρα της με τις εντυπωσιακές τακτικές της. Κάτι που την ανέδειξε σε κορυφαία Θεά στον Όλυμπο.

Το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Αθηνάς, που φιλοτέχνησε ο Φειδίας αναπαριστά με τον καλλίτερο τρόπο το μεγαλείο της μέσα από διαχρονικά σύμβολα. Η εντυπωσιακή θεά ήταν όρθια, ντυμένη με μακρύ χιτώνα. Στο μπροστινό μέρος του κράνους της υπήρχε η Σφίγγα και στο πλαϊνό γρύπες. Στο αριστερό χέρι κρατούσε τη Νίκη και στο δεξί ένα δόρυ. Το δόρυ που πάλλεται σύμφωνα με το μύθο, εξ ου και το όνομα Παλλάς. Στα πόδια του αγάλματος ήταν ξαπλωμένο το φίδι -σύμβολο της σοφίας- και η περίφημη ασπίδα της ήταν ζωγραφισμένη με παραστάσεις από τη μάχη των Αμαζόνων και τη Γιγαντομαχία.

Το στήθος της ήταν σκεπασμένο με την Αιγίδα, το δέρμα του ομώνυμου τέρατος που σκότωσε στη Φρυγία. Στο κέντρο του είχε το κεφάλι της Γοργόνας Μέδουσας, που της το χάρισε ο Περσέας, αφού σκότωσε το τέρας με τη βοήθεια της. Ένα τρομακτικό θέαμα που πάγωνε το αίμα όσων την αντίκριζαν. Και βέβαια όσοι έχουν αντιμετωπίσει μια σύγχρονη Αθηνά στο πεδίο της μάχης, όπως πχ σε διοικητικά συμβούλια η στο πολιτικό στίβο, μπορούν να αντιληφθούν αυτή της την ικανότητα . Δηλαδή το να εκφοβίζει όσους της αντιστέκονται κάνοντας τους να παγώνουν με το βλέμμα και τα σχόλια της.

Εκτός όμως από πολεμική θεά, η Αθηνά ήταν υποστηρικτής και βοηθός σε όλα τα ειρηνικά έργα των κατοίκων της Αθήνας, ως Αθηνά Εργάνη. Βοηθούσε τος γυναίκες στις οικιακές ασχολίες και στον αργαλειό και μαζί με τον Ήφαιστο βοηθούσε τους άνδρες στην αγγειοπλαστική, στην ξυλουργική και σε όλες τις τέχνες, στις οποίες, σύμφωνα με τους μύθους, θεωρείται πρώτη διδάξασα. Και φυσικά υπήρξε υπέρμαχος των δεξιοτήτων ως συστατικά επιτυχίας.

Όμως όπως όλα τα αρχέτυπα η Αθηνά διαθέτει και μια σκοτεινή πλευρά. Στη περίπτωση της τα αρνητικά της στοιχεία προέρχονται από την έλλειψη ενσυναίσθησης και συναισθηματικής σύνδεσης, ίσως γιατί δεν ένιωσε τη μητρική φροντίδα και αγάπη . Η ανάγκη της δε να ξεχωρίζει, και η «πείνα» για νίκη και πρωτεία την οδηγεί συχνά σε υπέρβαση εξουσίας και στρατηγικές που δεν ανταποκρίνονται πάντα στην ηθική. Μιας και για τη Αθηνά, «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Είναι δε χαρακτηριστικοί οι μύθοι του πόσο σκληρά αντιμετώπισε ανθρώπους- και κυρίως γυναίκες -που έδειξαν ασέβεια στο πρόσωπο της η τόλμησαν να την ανταγωνιστούν στα ίσια.

Τύφλωσε τον Μάντη Τειρεσία που τόλμησε να τη δει γυμνή όταν έκανε το μπάνιο της. Σκότωσε με τη βοήθεια του πατέρα της τη καλλίτερη φίλη και συναθλήτρια της Παλλάδα.. Τιμώρησε τη Γοργόνα Μέδουσα μεταμορφώνοντας την σε τέρας γιατί τόλμησε να κάνει έρωτα με τον Ποσειδώνα μέσα στο ναό της . Επίσης μεταμόρφωσε την διάσημη υφάντρα Αράχνη στο γνωστό έντομο όταν σε διαγωνισμό υφαντικής τα έργα της ήταν ανώτερα από της θεάς

Αυτή η σφαιρική γνώση γύρω από τη θεά Αθηνά μέσα από τους μύθους της, αλλά κυρίως η παρατήρηση του αρχέτυπου στη πράξη, μέσα από τις υπέροχες ατσάλινες γυναίκες που γνώρισα τα 35 χρόνια της καριέρας μου, με έκαναν να την κατανοήσω καλλίτερα. Αλλά με έκαναν και να αναθεωρήσω τη σχέση μου μαζί της Εξακολουθώ να νιώθω θαυμασμό για τη σοφία και το θάρρος της, την εργατικότητα και αφοσίωση της και την ικανότητα της να στηρίζει και να κινητοποιεί. Ένιωσα επίσης στο πετσί μου την αυστηρότητα της, ενώ η σκληρότητα της με χαλύβδωσε και με έκανε πιο δυνατή.

Αλλά ταυτόχρονα έμαθα με τα χρόνια να ανακαλύπτω και να σέβομαι και τις υπόλοιπες Θεές και προσπάθησα να εξελίξω τον εαυτό μου προς άλλες κατευθύνσεις για να αποκτήσω τις δεξιότητες τους . Γιατί όλες έχουν τις χάρες τους : η φροντιστική Δήμητρα, η δημιουργική Αφροδίτη, η ανεξάρτητη Άρτεμις, η μυστικιστική Εστία, ακόμη και η υποστηρικτική σύζυγος Ήρα, που μου ήταν για χρόνια έως και απεχθής .

Και έχω καταλήξει ότι πρέπει να τις αφήσουμε να κάνουν κι αυτές κουμάντο, μαζί με τον φωτεινό Απόλλωνα, τον εργατικό Ήφαιστο και τον συναισθηματικό Ποσειδώνα , που έχουν επίσης εξοστρακιστεί από τις θέσεις ευθύνης σε Διοικητικά Συμβούλια η στον πολιτικό στίβο.
Γιατί ίσως όλοι μαζί καταφέρουν κάτι καλλίτερο για το κόσμο μας .

Και εμείς οι κοινοί θνητοί πρέπει κάποια στιγμή να αντιληφθούμε τη «θεϊκή μας υπόσταση» και να γίνουμε πιό συμμετοχικοί στη βελτίωση των συνθηκών στη ζωή στο πλανήτη μας. Γιατί : «Συν Αθηνά και χείραν κίνει»..

*Η Αναστασία Σιδέρη Είναι Χημικός Μηχανικός, Επικοινωνιολόγος, Επίτιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Γλασκώβης.