Δημήτρης Κούρκουλας: Πώς θα τελειώσει άραγε ο πόλεμος που μαίνεται στη γειτονιά μας;

Στην αρχή οι περισσότεροι πίστευαν ότι ο πόλεμος αυτός δεν πρόκειται καν να αρχίσει και ότι οι ενδείξεις για τις προετοιμασίες της ρωσικής εισβολής ήταν υπερβολές ή ακόμα και προπαγάνδα της «Δύσης».

Αργότερα οι περισσότεροι προέβλεπαν -ακόμα και αυτοί που υποστήριζαν το Κίεβο- ότι όσο ηρωική και αν είναι η αντίσταση των Ουκρανών είναι θέμα χρόνου η άνευ όρων παράδοσή τους.

Σήμερα οι στρατιωτικές επιτυχίες των Ουκρανών έχουν ανατρέψει όχι μόνο τις απερίγραπτες και δυσοίωνες «γεωπολιτικές στρατηγικές αναλύσεις» κάποιων δικών μας απόστρατων ή κάποιων «ανταποκριτών», αλλά και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις όσων είχαμε από την πρώτη ημέρα ταχθεί, για λόγους αρχής, στο πλευρό των αμυνόμενων Ουκρανών. 

Γνωρίζουμε ότι ο πόλεμος θα τελειώσει. Δεν γνωρίζουμε όμως ούτε το πότε ούτε το πως.

Αρκετές φορές, όχι όμως πάντα, οι πόλεμοι τελειώνουν με πλήρη κατάρρευση ενός εκ των δύο εμπολέμων. Η κατάρρευση της Ουκρανίας, των ενόπλων δυνάμεών της και των κρατικών της δομών, η πρωταρχική επιδίωξη του Κρεμλίνου, έμοιαζε εφικτός στόχος. Η παταγώδης στρατιωτική αποτυχία των Ρώσων έχει απομακρύνει το ενδεχόμενο μιας ολοκληρωτικής ήττας της Ουκρανίας. Ο εξοπλισμός του Κιέβου από τις δυτικές χώρες θα συνεχισθεί και ενδεχομένως θα ενταθεί.

Από την άλλη μεριά μια ξεκάθαρη ρωσική ήττα δεν μπορεί επίσης να θεωρείται κάτι εφικτό, τουλάχιστον υπό το σημερινό καθεστώς Πούτιν. Ο πόλεμος θα συνεχισθεί μέχρις ότου οι στρατιωτικές εξελίξεις στο πεδίο προκαλέσουν πολιτικές ανατροπές είτε στη Ρωσία είτε στο δυτικό στρατόπεδο. Σε τελική ανάλυση δεν θα είναι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις που θα κρίνουν τον χρόνο και τον τρόπο του τερματισμού του πολέμου αλλά οι πολιτικές εξελίξεις που θα πυροδοτήσει ο πόλεμος. 

Οι αντιδράσεις στην επιστράτευση που αναγκάστηκε να κηρύξει εσπευσμένα η Μόσχα δίνουν μια πρώτη γεύση ενδεχόμενων πολιτικών ανατροπών στη Ρωσική Ομοσπονδία σε περίπτωση που τα νέα από το μέτωπο της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» συνεχίσουν να είναι δυσάρεστα. 

Στην αντίθετη πλευρά της σύγκρουσης στο στρατόπεδο της Ουκρανίας και της Δύσης θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ένα καταστροφικό σενάριο πολιτικών ανατροπών σε ευρωπαϊκές χώρες που θα δημιουργούσαν ρήγμα στο σημερινό ισχυρό μέτωπο στήριξης της Ουκρανίας. Είναι το σενάριο που ονειρεύεται, και προσπαθεί με κάθε τρόπο να προωθήσει ο Ρώσος ηγέτης ενεργοποιώντας το τεράστιο και καλολαδωμένο κύκλωμα παραπληροφόρησης που διαθέτει και σε δυτικές χώρες και εκτοξεύοντας έμμεσες απειλές για χρήση πυρηνικών όπλων. Αν επαληθευόταν ένα τέτοιο εφιαλτικό σενάριο, κάτι που σήμερα μοιάζει μάλλον απίθανο, δεν θα επρόκειτο μόνο για μια νίκη του Πούτιν στον πόλεμο που ξεκίνησε εισβάλλοντας στην Ουκρανία αλλά και για μια ταπεινωτική ήττα της Δύσης, όλων των δημοκρατικών χωρών, όχι μόνο στον στρατιωτικό αλλά κυρίως στο πολιτικό, ηθικό και ιδεολογικό πεδίο. 

Μια επικράτηση της Ρωσίας θα άνοιγε επίσης τους ασκούς του Αιόλου ενθαρρύνοντας κι άλλους αυταρχικούς ηγέτες να χρησιμοποιήσουν ένοπλη βία για να πραγματοποιήσουν τον επεκτατικό αναθεωρητισμό τους. Στη γειτονιά μας είμαστε νομίζω σε θέση να αντιληφθούμε τους κινδύνους μιας τέτοιας εξέλιξης.

Η απόπειρα εκβιασμού της Δύσης με την έμμεση απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων απεδείχθη απρόσφορη. Η αποφασιστικότητα των ΗΠΑ και της ΕΕ να συνδράμουν την Ουκρανία στην υπεράσπιση της εδαφικής της ακεραιότητας δεν κάμφθηκε αλλά αντιθέτως ενισχύθηκε. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν πολλά παραδείγματα χωρών με πυρηνικό οπλοστάσιο που όμως έχασαν πολέμους χωρίς να διανοηθούν να προσφύγουν στη χρήση τους ή έστω να απειλήσουν με τη χρήση τους.

Η προσπάθεια πυρηνικού εκβιασμού οδήγησε σε μεγαλύτερη διεθνή απομόνωση της Ρωσίας ακόμα και μεταξύ των παραδοσιακών της συμμάχων, όπως η Κίνα. Η Μόσχα γνωρίζει πολύ καλά ότι ενδεχόμενη χρήση πυρηνικών όπλων, ακόμα και αν αφορά μικρότερης ισχύος τακτικά όπλα θα προκαλούσε παγκόσμια κατακραυγή και άμεση συντριπτική στρατιωτική αντίδραση. Πώς θα μπορούσε εξ άλλου ο Πούτιν να εξηγήσει στη ρωσική κοινή γνώμη ότι θέτει σε κίνδυνο ραδιενεργούς μόλυνσης τους δικούς του επιστρατευμένους στρατιώτες που θα βρίσκονται κοντά στις περιοχές που θα έχουν πληγεί με πυρηνικά όπλα; 

Η δημοκρατική συμμαχία που δημιουργήθηκε από την πρώτη ημέρα της ρωσικής εισβολής διαθέτει σήμερα ένα αναμφισβήτητο ηθικό και ιδεολογικό πλεονέκτημα απέναντι στους Ρώσους εισβολείς που διαπράττουν, όπως καθημερινά προκύπτει, πολλαπλά εγκλήματα πολέμου, όπως γράφει σε άρθρο του στο Liberal.gr, ο Δημήτρης Κούρκουλας.

Στόχος της Δύσης δεν είναι η καταστροφή ή η περιθωριοποίηση της Ρωσίας αλλά η στήριξη της Ουκρανίας στο δίκαιο αγώνα της. Ενδεχόμενη νίκη της Ουκρανίας θα ισοδυναμούσε με γεωπολιτικό θρίαμβο της Δύσης, των ΗΠΑ και της ΕΕ. Θα επέτρεπε την ειρηνική ένταξη της Ουκρανίας στις ευρωπαϊκές δομές αλλά θα άνοιγε ίσως το δρόμο για την ειρηνική συνεργασία μιας νέας Ρωσίας με την Ευρώπη προς όφελος και των δυο πλευρών.

*Ο Δημήτρης Κούρκουλας είναι Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ. Διετέλεσε Υφυπουργός Εξωτερικών και Πρέσβης της ΕΕ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Μην πυροβολείτε την Ευρώπη».