Το γλυπτό «ΟΜΠΡΕΛΑ» του Γιώργου Ζογγολόπουλου, στον Δήμο Τρικκαίων (φωτό)

Το εμβληματικό γλυπτό «Ομπρέλα» του Γιώργου Ζογγολόπουλου εγκαταστάθηκε στα Τρίκαλα το 2022 ύστερα από συνεργασία του Δήμου Τρικκαίων και του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου και εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2022.

Υπήρξε επιθυμία ετών να τοποθετηθεί έργο του πρωτοπόρου και διεθνώς διακεκριμένου Έλληνα γλύπτη Γιώργου Ζογγολόπουλου στην πόλη των Τρικάλων, καθώς ο μοντερνισμός του έργου του καλλιτέχνη συνάδει με τη φιλοσοφία της θεσσαλικής πόλης που αποτελεί πρότυπο καινοτομίας για όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Η έννοια της κλίμακας και η δημόσια γλυπτική του Γιώργου Ζογγολόπουλου

Το γλυπτό «Ομπρέλα» δημιουργήθηκε το 1990 και παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1993. Η ομπρέλα, που αποτελεί την πλέον αναγνωρίσιμη εικαστική έκφραση του καλλιτέχνη, είναι ένα αντικείμενο οικείο σε όλο τον κόσμο που μεταμορφώνεται σε ένα πλαστικό σύμβολο που ενεργοποιεί την ανθρώπινη φαντασία.

Η απόφαση της δημόσιας τοποθέτησης του έργου σε αυτή την κλίμακα για πρώτη φορά εμπίπτει στους καταστατικούς σκοπούς του Ιδρύματος, το οποίο αποτελεί τον μοναδικό φορέα διαφύλαξης του έργου του Γιώργου Ζογγολόπουλου και νόμιμο κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων του καλλιτέχνη.

Η υλοποίηση της εγκατάστασης πραγματοποιήθηκε με δωρεά του γλυπτού εκ μέρους του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου και της οικογένειας Θεοδωρίδη, σε ύψος 6 μ. ως ιδανικής κλίμακας για το προβλεπόμενο σημείο, την αρχή του κεντρικού πεζοδρόμου της πόλης, την οδό Ασκληπιού. Η αρχιτεκτονική παιδεία του Γιώργου Ζογγολόπουλου έδωσε στον καλλιτέχνη τη δυνατότητα αποτύπωσης των έργων του σε διαφορετικές κλίμακες, καθώς θεωρούσε ότι το πεδίο δοκιμασίας ενός γλύπτη είναι πάντοτε ο δημόσιος χώρος. Το εικαστικό έργο και η δημόσια γλυπτική οφείλει να υπηρετεί τον άνθρωπο και να εναρμονίζεται μαζί του, μια ισορροπία που διασφαλίζει και τη διαχρονικότητα του έργου του εκάστοτε καλλιτέχνη.

Η κατασκευή του γλυπτού πραγματοποιήθηκε από το καλλιτεχνικό εργαστήριο των συνεργατών του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου κυρίων Λεωνίδα & Στέλιου Γκίκα, εργαστήριο που έχει επιμεληθεί πλήθος γλυπτών έργων του Γιώργου Ζογγολόπουλου όσο ο μεγάλος δημιουργός βρισκόταν ακόμη εν ζωή.

Η ιστορικός τέχνης και συνεργάτιδα του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου κυρία Ίρις Κρητικού είχε την επιμέλεια παρουσίασης του γλυπτού κατά τα εγκαίνια, μιλώντας παράλληλα για τον διεθνώς αναγνωρισμένο Έλληνα καλλιτέχνη Γιώργο Ζογγολόπουλο και τη σημασία της δημόσιας γλυπτικής του. Η κα Κρητικού επεσήμανε τον ουσιαστικό ρόλο της δημόσιας γλυπτικής στην καθημερινότητα μιας πόλης και των κατοίκων της και πως αυτό το ξεχωριστό έργο του Γιώργου Ζογγολόπουλου έρχεται να επαναπροσδιορίσει τη σύγχρονη εικόνα της δημόσιας ζωής της πόλης των Τρικάλων. Σημείωσε δε ότι αυτή η μοναδική «Ομπρέλα» των Τρικάλων, θα είναι το έργο που θα αποτελέσει τοπόσημο και σημείο αναφοράς του κέντρου της πόλης.

Ο Δήμαρχος Τρικκαίων κ. Δημήτρης Παπαστεργίου υπήρξε ο φιλόξενος οικοδεσπότης της εκδήλωσης κατά την οποία ευχαρίστησε το Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου για τη δωρεά του γλυπτού τονίζοντας ότι είναι τιμή για την πόλη να έχει ένα δημόσιο γλυπτό του Γιώργου Ζογγολόπουλου, ενός γλύπτη που έβλεπε τόσο μπροστά από την εποχή του. Οι νέοι ήταν οι πρώτοι που αγκάλιασαν το γλυπτό στην πόλη και είναι σημείο που δείχνει τη σημαντική αλλαγή που έφερε αυτό το έργο μοντέρνας τέχνης στα Τρίκαλα.

Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου κ. Νίκος Θεοδωρίδης, ανιψιός του Γιώργου Ζογγολόπουλου, μίλησε για την μακρόχρονη προσωπική του σχέση με την περιοχή και την πρωτοβουλία εγκατάστασης του γλυπτού «Ομπρέλα» στα Τρίκαλα, εκτιμώντας την ποιότητα και την ευαισθησία των κατοίκων της πόλης. Ο κ. Θεοδωρίδης εξήγησε τον αντιπολεμικό συμβολισμό του συγκεκριμένου γλυπτού, αλλά και την έννοια της ενότητας των ανθρώπων κάτω από την ίδια ομπρέλα. Η ουσία της προσφοράς του Ιδρύματος έγκειται στην ενίσχυση της προσπάθειας για διαρκή εξέλιξη της πόλης των Τρικάλων, θεωρώντας ότι η αφαιρετική γλυπτική σύνθεση του Γιώργου Ζογγολόπουλου φέρνει στο αστικό τοπίο ένα νέο εικαστικό περιβάλλον καλλιεργώντας καθημερινά την αισθητική και πνευματική αντίληψη των κατοίκων και των επισκεπτών της περιοχής.

Ο κ. Βαγγέλης Γονατάς, μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου, εμβάθυνε στη φιλοσοφική διάσταση του καλλιτεχνικού έργου του Γιώργου Ζογγολόπουλου και στη δυνατότητα που μας προσφέρει η τέχνη για την ερμηνευτική προσέγγιση νοημάτων όπως η διαδικασία ανακάλυψης του εαυτού και κατ΄ επέκταση του κόσμου.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη φωταγώγηση του γλυπτού και την προσφορά ενός μικρότερης κλίμακας γλυπτού «Ομπρέλα» εκ μέρους του Ιδρύματος Γεωργίου Ζογγολόπουλου με την επιθυμία αυτό να βρίσκεται πάντοτε στο γραφείο Δημάρχου Τρικκαίων.

Κουαρτέτο εγχόρδων συνόδευε τη βραδιά των εγκαινίων με τους καλλιτέχνες Στέφανο Σεκέρογλου (βιόλα), Πρόδρομο Κούκο (βιολί), Δημήτρη Μπέλο (βιολί) και Μυρτώ Γουζίου (βιολοντσέλο), ενώ παρόντες στην εκδήλωση ήταν ο πρωτοσύγκελος της Ι. Μ. Τρίκκης, Γαρδικίου και Πύλης κ. Αλέξιος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Τρικκαίων Γιώργος Παναγιώτου, η Αντιδήμαρχος Δημοσίων Σχέσεων Σοφία Αλεστά, ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Αθλητισμού Μιχάλης Λάππας, η προϊσταμένη πολιτισμού Μαρία Τσιούτσια, εκλεκτοί δημοσιογράφοι, φιλότεχνοι, εικαστικοί καλλιτέχνες, κ.α.

Υπεύθυνη για την εκφώνηση της εκδήλωσης ήταν η ηθοποιός Βίκυ Ιακωβάκη. 

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος και η έννοια της κλίμακας

Ως αρχιτέκτων, ζωγράφος και γλύπτης, ο Γιώργος Ζογγολόπουλος σχεδίαζε αρχικά τα έργα του στο χαρτί και μετά τα κατασκεύαζε σε μικρή κλίμακα με τέτοιον τρόπο και παραθέτοντας τις σχετικές οδηγίες και σημειώσεις, ώστε να μπορούν να παραχθούν υπό κλίμακα μεγαλύτερη ή μικρότερη. Ο ίδιος κατασκεύαζε τα έργα του βάσει των σχεδίων του σε διάφορα καλλιτεχνικά συνεργεία (τα μικρής κυρίως κλίμακας έργα) και σε σιδηρουργεία, μηχανουργεία και ναυπηγεία τα μεγάλης κλίμακας. Οι Ομπρέλες της Θεσσαλονίκης για παράδειγμα, έχουν κατασκευαστεί σε διάφορα ύψη. Οι Ολυμπιακοί Κύκλοι, η Στήλη, η Ομπρέλα, ο Γοργοπόταμος, είναι έργα μελετημένα σε διάφορες κλίμακες, ενώ υπάρχουν σχέδια του γλύπτη που προβλέπουν την κατασκευή, για παράδειγμα του βραβευμένου γλυπτού Γοργοπόταμος, σε 18 μ. ύψος και 16 μ. διάμετρο. Ο ίδιος δε, έχει σχεδιάσει με κάθε λεπτομέρεια ακόμη και τους συνδέσμους των καθέτων με τις οριζόντιες δοκούς για αυτό το έργο.

Τα έργα αυτά, από κοινού με τα συνοδευτικά σχέδιά τους για κατασκευές υπό κλίμακα, είναι η πολύτιμη κληρονομιά που εμπιστεύτηκε ο γλύπτης στο Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου που ο ίδιος ίδρυσε εν ζωή, κατοχυρώνοντας με συμβολαιογραφική πράξη επικυρωμένη από το σχετικό ΦΕΚ το δικαίωμα κατασκευής των συγκεκριμένων σχεδίων.

Ποιος είναι ο Γιώργος Ζογγολόπουλος

Ο γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας.

Αρχικά εργάστηκε ως αρχιτέκτονας στο Υπουργείο Παιδείας.

Συνέχισε τις σπουδές του στη γλυπτική στη Γαλλία και την Ιταλία.

Πνεύμα προοδευτικό και ανήσυχο θα πειραματιστεί με πολλές τεχνικές και υλικά. Ο «αιώνιος έφηβος», όπως τον αποκαλούσαν, ως καλλιτέχνης ερεύνησε το μέτρο, την αρμονία και την ισορροπία στην τέχνη του.

Η πλούσια καλλιτεχνική του δραστηριότητα καλύπτει σχεδόν οκτώ δεκαετίες και τη διακρίνει η αδιάκοπη διάθεση ανανέωσης και εξέλιξης.

Εκπροσώπησε την Ελλάδα σε θεσμούς Biennale, ενώ συμμετείχε σε όλες τις Πανελλήνιες εκθέσεις και έλαβε μέρος σε δεκάδες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εμβληματικά έργα του μνημειακής κλίμακας βρίσκονται στο δημόσιο χώρο της Ελλάδας, καθώς επίσης και στο Βέλγιο, τις Η.Π.Α. και την Αίγυπτο.

Στη μακρά διάρκεια της ζωής του είχε πολλές επίσημες διακρίσεις και έργα του βρίσκονται σε πολλές ελληνικές και ξένες συλλογές και Μουσεία.

Το 2004 σύστησε το κοινωφελές ΙΔΡΥΜΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΖΟΓΓΟΛΟΠΟΥΛΟΥ με έδρα την κατοικία και το εργαστήριό του στο Π. Ψυχικό και απεβίωσε το ίδιο έτος.