500 χρόνια από την γέννηση της Αγίας Φιλοθέης - τεράστια φιλανθρωπική δράση - η αρχοντοπούλα μοναχή βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους κατακτητές (φωτό)

Με την διοργάνωση Ημερίδας με θέμα: «’’…ότι εβίωσε σεμνώς και μετήλλαξε το ζην αθλήσει και μαρτυρίω’’: Η αγιότητα καρπός αγωγής. Το παράδειγμα της Αγίας Φιλοθέης» άρχισαν οι εκδηλώσεις χθες για τα 500 χρόνια από την γέννηση της πολιούχου του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού.

Τον Συντονισμό της Ημερίδας είχε ο Αιδεσιμολ. Πρωτοπρ. κ. Αντώνιος Καλλιγέρης, Διευθυντής της Διεύθυνσης Ποιμαντικής Γάμου και Οικογενείας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Εφημέριος του Ι. Ν. Αγίας Φιλοθέης.

Στην Εισαγωγή του, ο Πανοσιολ. Αρχιμ. κ. Διονύσιος Χατζηαντωνίου, Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ι. Ν. Αγίας Φιλοθέης, αναφέρθηκε πολύ συνοπτικά στο πρωτοπόρο έργο της Αγίας Φιλοθέης *.

Ο Πανοσιολ. Αρχιμ. κ. Βαρνάβας Θεοχάρης, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, μετέφερε τις ευχές του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου και σημείωσε, μεταξύ άλλων: «Όταν κάποιος καλείται να ομιλήσει για την Αγία Φιλοθέη, δεν καλείται απλώς να δοξολογήσει τον Θεό για ένα λαμπρό άστρο του Ουρανίου Μαρτυρικού Στερεώματος της Εκκλησίας, αλλά περιγράφει και την ίδια την πόλη των Αθηνών, στην οποία ανέπτυξε την πρωτοφανή ιεραποστολική και φιλανθρωπική δράση της. Η Αγία Φιλοθέη παρουσιάζει την Αθήνα μέσα στο συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο της τουρκοκρατίας και η Αθήνα σεμνύνεται για την Αγία Αρχόντισσά της».   

Στη συνέχεια απηύθυνε χαιρετισμό ο κ. Δημήτριος Γαλάνης, Δήμαρχος Φιλοθέης – Ψυχικού. Ο κ. Γαλάνης μίλησε για την κοινωνική προσφορά και το φιλανθρωπικό έργο της Αγίας Φιλοθέης, καθώς και για την σχέση της με την ευρύτερη περιοχή. Εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο, ο οποίος έδωσε την ευλογία, να μεταφερθεί προς προσκύνηση -εκ του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών- στην περιοχή κοίμησης και ταφής της Αγίας Φιλοθέης, το ιερό σκήνωμά της κατά το διήμερο 20 – 21 Νοεμβρίου.

Κατόπιν, ο Σεβ. Μητροπολίτης Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας ανέγνωσε την Εισήγησή του με θέμα: «’’Ἐγώ εἰμί ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τά κλήματα’’. Ἡ ἁγιότητα καρπός μετοχῆς στήν ἐκκλησιαστική κοινότητα». Ο κ. Αθηναγόρας επεσήμανε την διαχρονική συνεισφορά του μοναχισμού τονίζοντας συγκεκριμένα ότι αυτός εμπνέεται από το Ευαγγέλιο και ότι είναι μία πρόταση ζωής.

Στην συνέχεια ακολούθησε η Εισήγηση της κ. Χριστίνας Παπαθέου – Δουληγέρη, Φιλολόγου – Αγιογράφου, με θέμα: «’’…λάμψωσιν ὡς φωστῆρες ἐν οὐρανῷ’’. Ἡ ἁγιότητα πού καλλιεργεῖται στήν συζυγία καί τήν οἰκογένεια». Η κ.  Παπαθέου – Δουληγέρη αναφέρθηκε στο πεδίο των οικογενειακών σχέσεων ως τόπο, αλλά και τρόπο καλλιέργειας ανθρώπων που ανταποκρίνονται στην κλήση του Βαπτίσματός τους.

Αμέσως μετά ανέπτυξε την εισήγησή της η κ. Δέσποινα Σπύρου, Εκπαιδευτικός της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης με θέμα: «Οἰκοδομώντας τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀγωγή ὁδός ἁγιότητας», στην οποία τόνισε ότι ο χώρος της αγωγής είναι η αιτία μόρφωσης του ανθρώπου, ώστε να υπερβεί το χαμηλό όριο του καλού ανθρώπου ή του καλού πολίτη για να αναχθεί στην θέση που του ανήκει, δηλαδή του οικονόμου της δημιουργίας και συνεργού του μέλλοντός του.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με εύστοχες παρεμβάσεις και γὀνιμη συζήτηση επί των εισηγήσεων. 

Το πρόγραμμα για τις 20 & 21 Νοεμβρίου 2022

Σήμερα Κυριακή 20 Νοεμβρίου στις 17.30 θα πραγματοποιηθεί η επίσημη υποδοχή του ιερού σκηνώματος της Αγίας Φιλοθέης στην «Κρύπτη» της Αγίας στη Φιλοθέη.

Έπειτα από μία σύντομη δέηση, με λιτανευτική πομπή θα τοποθετηθεί στο κέντρο του Ναού και θα τελεσθεί Μέγας Αρχιερατικός Εσπερινός, χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Κηφισίας, Αμαρουσίου, Ωρωπού και Μαραθώνος κ. Κυρίλλου και συγχοροστατούντων των Σεβ. Μητροπολιτών Ν. Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος κ. Γαβριήλ και Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ. Τιμοθέου.

Από τις 21.00 έως τις 00.30 θα τελεσθεί Ιερά Αγρυπνία ιερουργούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ. Τιμοθέου.

Την Δευτέρα 21 Νοεμβρίου στις 7:00 θα τελεσθεί η Ακολουθία του Όρθρου και η Θεία Λειτουργία και στις 17.00 η Ακολουθία του Εσπερινού και η Ιερά Παράκληση στην Αγία Φιλοθέη χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων κ. Τιμοθέου.

Στις 18.30 θα πραγματοποιηθεί η αναχώρηση του ιερού σκηνώματος, για να επιστραφεί στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, όπου φυλάσσεται.

Ποιά ήταν η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία

Η Αγία Φιλοθέη γεννήθηκε το έτος 1522 μ.Χ. στην τουρκοκρατούμενη τότε Αθήνα από ευσεβείς γονείς, τον Άγγελο Μπενιζέλο και τη Συρίγα Παλαιολογίνας, γόνου της ιστορικής βυζαντινής οικογένειας. Η μητέρα της δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει και απέκτησε την Αγία μετά από θερμή και συνεχή προσευχή στο Θεό και την Παναγία.

Το πατρικό σπίτι της Ρεβούλας ή Ρηγούλα (Παρασκευούλα), όπως ήταν το κοσμικό της όνομα, βρισκόταν εκεί που σήμερα υψώνεται το μέγαρο Aρχιεπισκοπής Αθηνών, γι’ αυτό άλλωστε, η οδός αυτή ονομάζεται οδός Αγίας Φιλοθέης.

Οι γονείς της, μαζί με την χριστιανική ανατροφή, έδωσαν στην μοναχοκόρη τους κόρη και κάθε δυνατή, για την εποχή εκείνη, μόρφωση. Έτσι η Ρηγούλα προτού γίνει μοναχή, όσο αύξανε κατά την σωματική ηλικία, «τόσο προέκοπτε και κατά την ψυχή», όπως λέει το συναξάρι της.

Σε ηλικία 14 ετών οι γονείς της αποφάσισαν να την παντρέψουν με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της Ανδρέα Χειλά, ο οποίος ανήκε σε αρχοντική οικογένεια της Αθήνας. Ήταν ένας γάμος ενάντια στη θέλησή της, που διήρκεσε τρία χρόνια, έπειτα η Ρεβούλα έμεινε χήρα. Στα 17 της χρόνια ήταν όμορφη, πάμπλουτη, καταγόμενη από δύο αρχοντικές και σημαντικές οικογένειες, μορφωμένη και ελεύθερη. Οι σημαντικότερες οικογένειες της Αθήνας την διεκδικούσαν για νύφη τους.

Οι γονείς της την πίεζαν έντονα να συνάψει δεύτερο γάμο, όμως αυτή τη φορά η Ρεβούλα δεν εισάκουσε την επιθυμία των γονέων της, δηλώνοντας ότι επιθυμεί να ακολουθήσει ασκητική ζωή. Έτσι, μετά το θάνατο των γονιών της, αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στον Χριστό, έγινε μοναχή και έλαβε το όνομα Φιλοθέη.

Αρχικά, μετά από εντολή του Αγίου Ανδρέα του Πρωτόκλητου, τον οποίο είχε δει σε όραμα, οικοδόμησε ένα γυναικείο μοναστήρι με αρκετά κελιά, στο οποίο και έδωσε το όνομα του Αγίου για να τον τιμήσει. Στο μοναστήρι πρόσθεσε και άλλα αναγκαία οικοδομήματα και εκτάσεις και το προικοδότησε με μετόχια και υποστατικά.

Στο κοινόβιο αυτό εισήλθε πρώτη ως Ηγουμένη μαζί με άλλες μοναχές, κόρες επιφανών οικογενειών της Αθήνας. Η ίδρυσή του πρέπει να τοποθετηθεί περί το 1571. Σε αυτό εγκαταβιούσαν περί τις 150 μοναχές, ανάμεσα στις οποίες και μερικές εκχριστιανισμένες μουσουλμάνες, αλλά και Κύπριοι σκλάβοι μετά την πτώση της Κύπρου στους οθωμανούς την ίδια περίοδο.

Το μοναστήρι αυτό του Αγίου Ανδρέα σωζόταν στην Αθήνα, με τη Χάρη του Θεού, επί πολλά έτη μετά την κοίμηση της Αγίας. Το μοναστήρι σεμνυνόταν και εγκαλλωπιζόταν με το θησαυρό του τιμίου και αγίου λειψάνου της Αγίας, το οποίο ήταν αποθησαυρισμένο και αποτεθειμένο στο δεξιό μέρος του Ιερού Βήματος, όπου και το ασπάζονταν με ευλάβεια όλοι οι Χριστιανοί. Το τίμιο λείψανο της Αγίας σκορπούσε ευωδία, γεγονός που αποτελούσε εμφανή μαρτυρία και απόδειξη της αγιότητας αυτής.

Το παράδειγμά της, λοιπόν, να αφιερωθεί στον Χριστό, το ακολουθούν και άλλες νέες. Η Οσία, παρά τις αντιδράσεις των Τούρκων, οικοδομεί διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα, νοσηλευτήρια, ορφανοτροφεία. Διδάσκει με τα λόγια και με τη ζωή της. Στηρίζει τους πονεμένους σκλάβους με την προσευχή της. Ιδιαίτερες είναι οι φροντίδες της για να σώσει από τον εξισλαμισμό ή την αρπαγή από τον κατακτητή, τις νέες Ελληνίδες. Το έργο της ξεπέρασε τα όρια της Αθήνας και έγινε γνωστό σε όλη την Ελλάδα.

Η όλη όμως δράση της Αγίας Φιλοθέης εξαγρίωσε κάποτε τους κατακτητές. Τη νύχτα της 2ας προς 3ης Οκτωβρίου του 1588, κατά τη διάρκεια ιερής ολονυχτίας που επιτελούσαν οι μοναχές προς τιμή του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου (πολιούχου αγίου της Αθήνας) στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, οι Τούρκοι εφορμούν εκ νέου, συλλαμβάνουν τη Φιλοθέη και έπειτα από βασανιστήρια την εγκαταλείπουν ημιθανή έξω από τη μονή της.

Έξω από το ναό, στα δεξιά της εισόδου του, σώζεται η κολόνα, όπου η Φιλοθέη δέθηκε και μαστιγώθηκε. Οι μοναχές της την μετέφεραν στην κρύπτη της στην Καλογρέζα. Εκεί η Φιλοθέη υποκύπτει στα τραύματά της στις 19 Φεβρουαρίου του 1589.

Στο μέρος όπου παρέδωσε το πνεύμα της, στην περιοχή της Καλογρέζας, υψώνεται ο Ι. Ν. της Αγίας Φιλοθέης, ενώ το όνομά της φέρει και ολόκληρο το γνωστό προάστιο των Αθηνών, η Φιλοθέη.

Είκοσι ημέρες μετά από την κοίμηση της Αγίας, ο τάφος της ευωδίαζε. Ακόμη, όταν μετά από ένα έτος έγινε η ανακομιδή, το τίμιο λείψανό της βρέθηκε σώο και ακέραιο.

H Φιλοθέη ανακηρύχθηκε αγία επί Oικουμενικού Πατριάρχη Mατθαίου B΄ (1595 – 1600 μ.Χ.).