Σεισμός στην Τουρκία: Γιατί τα κτίρια έπεσαν σαν τραπουλόχαρτα - Όλα όσα έδειξε η έρευνα του BBC

Το θέαμα των νεόδμητων διαμερισμάτων που καταρρέουν από τους σεισμούς που έπληξαν την Τουρκία έχει προκαλέσει οργή.

Δύο μεγάλοι σεισμοί - μεγέθους 7,8 και 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ - ισοπέδωσαν κτίρια κάθε είδους και σκότωσαν χιλιάδες ανθρώπους στη νότια Τουρκία και τη βόρεια Συρία.

Αλλά το γεγονός ότι ακόμη και μερικές από τις νεότερες πολυκατοικίες κατέρρευσαν σε σκόνη έχει οδηγήσει σε επείγοντα ερωτήματα σχετικά με τα πρότυπα ασφάλειας κτιρίων.

Το BBC έκανε έρευνα σε τρία κτίρια νεόδμητων πολυκατοικιών, που μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μετατράπηκαν σε τόνους από συντρίμμια, παρασύροντας άγνωστο αριθμό ανθρώπων στον θάνατο.

Η έρευνα του βρετανικού ραδιοτηλεοπτικού δικτύου φέρνει στο φως σημαντικά στοιχεία για την ασφάλεια των κτιρίων στην Τουρκία και την τήρηση των αντισεισμικών κανονισμών για την ασφάλεια των κτιρίων.

Οι σύγχρονοι όροι δόμησης εξασφαλίζουν ότι τα κτίρια θα αντέξουν ισχυρές σεισμικές δονήσεις, ακόμη και τόσο μεγάλης εμβέλειας, λένε οι ειδικοί. Γιατί λοιπόν κατέρρευσαν οι πολυκατοικίες;

Δεδομένου ότι η Τουρκία έχει αντιμετωπίσει και άλλους μεγάλους σεισμούς στο πρόσφατο παρελθόν, οι ισχύοντες κανονισμοί περιλαμβάνουν αυστηρούς όρους για τη δόμηση των νέων κτιρίων. Τηρούνται όμως αυτοί οι όροι; Γίνεται έλεγχος;

Η ερευνητική ομάδα του BBC εντόπισε και ερεύνησε την κατάσταση σε τρία κτίρια. Τα συγκεκριμένα κτίρια διαμερισμάτων βρίσκονται στην πόλη Μαλάτια (γνωστή και ως Μελιτηνή), στο Ισκεντερούν (Αλεξανδρέττα) και στην Αντιόχεια. Στο παρακάτω βίντεο βλέπουμε τη στιγμή κατάρρευσης ενός από αυτά. Είναι η πολυκατοικία στη Μαλάτια.

Οι κάτω όροφοι του κτηρίου καταρρέουν και οι επάνω όροφοι στέκονται ασταθείς, πάνω στα ερείπια.

Η κατασκευή των διαμερισμάτων όμως είχε ολοκληρωθεί πριν από έναν χρόνο. Η κατασκευαστική εταιρεία τα διαφήμιζε ως χτισμένα "σύμφωνα με τον τελευταίο αντισεισμικό κανονισμό". Τι συνέβη;

Για τα υλικά και τις τεχνικές δόμησης, αναφερόταν ότι χρησιμοποιήθηκαν "τα καλύτερα υλικά"- έλεγε η διαφήμιση- που πλέον έχει αποσυρθεί από το διαδίκτυο.

Όπως εξηγεί το BBC στο ρεπορτάζ του, το κτίριο έπρεπε να είχε οικοδομηθεί σύμφωνα με τους αναθεωρημένους κανονισμούς που είναι σε ισχύ από το 2018. Αυτοί προβλέπουν ειδικές κατασκευές που να περιλαμβάνουν ενισχυμένο με ατσαλόβεργες σκυρόδεμα, για τις περιοχές με έντονη σεισμικότητα. Οι κολώνες και οι δοκοί κάθε κτιρίου πρέπει να κατανέμονται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σε θέση να απορροφήσουν τους κραδασμούς ενός σεισμού.

Το BBC δεν έχει μπορέσει να εξακριβώσει αν όλα τα αντισεισμικά πρότυπα ακολουθήθηκαν για την κατασκευή. Η επικοινωνία με την κατασκευαστική εταιρεία είναι αδύνατη, όπως σημειώνεται στο ρεπορτάζ.

Φωτογραφίες από άλλο πρόσφατα χτισμένο κτίριο κατοικιών στο λιμάνι του Ισκεντερούν (Αλεξανδρέττα) δείχνουν το μέγεθος της καστροφής. Είναι ένα κτίριο 16 ορόφων που έχει καταρρεύσει πλήρως το πίσω μέρος του και στη μία πλευρά του.

Μόνο μια λεπτή φέτα του κτιρίου έχει μείνει όρθια.

Αποτυχημένη αντισεισμική θωράκιση παλαιότερων κτιρίων

Ο αντισεισμικός κανονισμός στην Τουρκία αναθωρήθηκε και έχει πιο αυστηρός μετά τους πρόσφατους σεισμούς, συμπεριλαμβανομένου αυτού του 1999 στη Σμύρνη που είχε 17.000 θύματα, αναφέρει το ρεπορτάζ.

Όπως διαπιστώνει όμως το BBC, η νέα νομοθεσία που επικαιροποιήθηκε το 2018, έχει εφαρμοστεί με πλημμελώς. Δεν γίνονται δηλαδή οι απαραίτητοι έλεγχοι άν οι κανονισμοί τηρούνται.

«Εν μέρει, το πρόβλημα είναι ότι γίνονται πολύ λίγες μετασκευές/ενισχύσεις σε υπάρχοντα κτίρια, ενώ πλημμελής είναι και η εφαρμογή των νέων κανονισμών σε νέες οικοδομές», όπως εξηγεί ο καθηγητής Ντέιβιντ Αλεξάντερ από το University College London.

Σύμφωνα με μαρτυρίες που συνέλλεξαν οι ανταποκριτές του BBC στην περιοχή, κτίριο στα Άδανα που έχει καταρρεύσει, είχε υποστεί ζημιές και πριν 25 χρόνια, αλλά δεν είχε γίνει καμία εργασία μετασκευής του, σύμφωνα με τους νέους αντισεισμικούς κανονισμούς.

Για ποιο λόγο η εφαρμογή των αντισεισμικών κανονισμών είναι τόσο πλημμελής

Όπως σημειώνει το BBC στο αναλυτικό ρεπορτάζ του, η κυβέρνηση στην Τουρκία δίνει συχνά "αμνηστία" στις κατασκευαστικές εταιρείες, ενώ γίνονται νομικές εξαιρέσεις από την υποχρέωση για καταβολή προστίμων για οικοδομές που χτίστηκαν χωρίς να έχουν υιοθετηθεί οι απαιτούμενοι κανονισμοί ασφαλείας και χωρίς να υπάρχουν τα απαιτούμενα πιστοποιητικά.

Πρόκειται, όπως τονίζει το BBC, για κανονισμούς και νομοθεσία που ψηφίστηκε για πρώτη φορα στη δεκαετία του 1960 με την πιο πρόσφατη να περνά το 2018.

Πολλές φορές, επικριτές τέτοιων πρακτικών προειδοποιούν ότι τέτοιες αποφάσεις για "αμνηστία" σε οικοδομικές παραβάσεις, ενέχουν τον κίνδυνο μεγάλων καταστροφών σε περίπτωση μεγάλου σεισμού.

Σύμφωνα με τον Πελίν Πινάρ Γκιριτλίογλου, επικεφαλής του τεχνικού επιμελητηρίου Κωνσταντινούπολης, μέχρι 75.000 κτίρια που έχουν επηρρεαστεί από τον σεισμό σε δέκα επαρχίες της Τουρκίας, έχουν τύχει τέτοιων "αμνηστιών".

Σύμφωνα δε, με έκθεση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Υποδομών της Τουρκίας το 2018, το 50% των κτιρίων στην Τουρκία - ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 13 εκατομμύρια κτίρια - είχε κατασκευαστεί κατά παράβαση κανονισμών.

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Αν λοιπόν τα κτήρια στην περιοχή που χτυπήθηκε από τον σεισμό είχαν κατασκευαστεί με τις νέες προδιαγραφές, θα είχαν πιθανότατα αντέξει. Όμως ούτε γίνεται έλεγχος για το αν τηρούνται οι προδιαγραφές του αντισεισμικού κανονισμού, ενώ ούτε τα παλαιότερα κτήρια που έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν χτιστεί κατά παράβαση των κανονισμών επισκευάζονται. Αντίθετα παίρνουν αμνηστία και οι κατασκευαστές απαλλάσονται από τα πρόστιμα.