Κλιματική αλλαγή: Τα ακραία καιρικά φαινόμενα σκότωσαν 195.000 ανθρώπους στην Ευρώπη από το 1980 - Το κόστος έφτασε τα 560 δισ. ευρώ

Ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα όπως οι καύσωνες και οι πλημμύρες στοίχισαν τη ζωή σε περίπου 195.000 ανθρώπους και προκάλεσαν ζημίες ύψους σχεδόν 560 δισεκατομμυρίων ευρώ από το 1980, υπολογίζει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), ο οποίος καλεί σήμερα να ληφθούν μέτρα.

«Τα ακραία μετεωρολογικά και κλιματικά φαινόμενα προκάλεσαν οικονομικές ζημίες που εκτιμάται πως έφθασαν τα 560 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ του 1980 και του 2021, από τις οποίες μόνο 170 δισεκ. ευρώ (το 30%) ήταν ασφαλισμένες», ενώ άφησαν πίσω σχεδόν 195.000 νεκρούς, τονίζει ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που δημιουργεί νέα πύλη όπου συγκεντρώνει τα πιο πρόσφατα συναφή δεδομένα για τα φαινόμενα αυτά.

Τον Φεβρουάριο του 2022, ο απολογισμός που παρουσίασε ο ΕΟΠ έκανε λόγο για ζημίες 510 δισεκ. ευρώ και 142.000 νεκρούς κατά την περίοδο 1980-2020.

Το 2021, οι πλημμύρες στη Γερμανία και στο Βέλγιο προκάλεσαν ζημίες σχεδόν 50 δισεκ. ευρώ.

Σε ό,τι αφορά τα θύματα, η αλλαγή της μεθοδολογίας που χρησιμοποιείται στη Γαλλία και στη Γερμανία είναι αιτία της μεγάλης διακύμανσης, διευκρινίζει ο ευρωπαϊκός θεσμός.

«Για να αποφευχθούν περαιτέρω απώλειες, πρέπει επειγόντως να περάσουμε από τις αντίδραση στα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα (...) στην προληπτική προετοιμασία», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Αλεξάνδρα Καζμίρτσακ, ειδικός του ΕΟΠ.

Με βάση τη νέα απογραφή, στους καύσωνες οφείλονταν το 81% των θανάτων και το 15% των οικονομικών ζημιών.

Αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα έπληξαν το καλοκαίρι την Ευρώπη το 2022 -οι συνέπειές τους δεν περιλαμβάνονται στην απογραφή που δημοσιοποιείται σήμερα-, προκαλώντας πολύ υψηλότερο αριθμό θανάτων από τον μέσο στη Γηραιά Ήπειρο.

Καταγράφτηκαν 53.000 επιπλέον θάνατοι (+16%) τον Ιούλιο του 2022 σε σύγκριση με τον μηνιαίο μέσο όρο της περιόδου 2016-2019 στην Ευρώπη, αν και δεν αποδίδονται όλοι στον καύσωνα, διευκρίνισε ο ΕΟΠ.

Η Ισπανία κατέγραψε 4.600 και πλέον θανάτους που οφείλονταν στην ακραία ζέστη από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο.

Τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν κύματα ακραίου καύσωνα με μεγαλύτερη διάρκεια, ένταση και συχνότητα, κάτι που αναγκάζει την Ευρώπη να δράσει για να προστατεύσει τον γηράσκοντα πληθυσμό της, που είναι ευάλωτος στις αυξημένες θερμοκρασίες.

«Οι περισσότερες εθνικές πολιτικές προσαρμογής (...) αναγνωρίζουν τις συνέπειες της ζέστης στα καρδιαγγειακά και αναπνευστικά συστήματα, αλλά λιγότερες από τις μισές καλύπτουν τις άμεσες συνέπειες της ζέστης όπως η αφυδάτωση ή οι θερμοπληξίες», σύμφωνα με τον οργανισμό της ΕΕ.

«Καταστροφικές» συνέπειες

Ως προς τις γαίες, η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή πενταπλασίασε ως εξαπλασίασε την πιθανότητα ξηρασίας το 2022, κατά τη διάρκεια της οποίας δασικές πυρκαγιές έπληξαν διπλάσια επιφάνεια από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, τονίζει ο ΕΟΠ.

Οι ξηρασίες ενδέχεται να αποδειχθούν εξαιρετικά δαπανηρές.

Το κόστος τους ενδέχεται να αυξηθεί από τα 9 δισεκ. ευρώ τον χρόνο σήμερα στα 25 δισεκ. ευρώ στα τέλη του αιώνα αν η αύξηση της θερμοκρασίας φθάσει τον 1,5 ° Κελσίου, όμως μπορεί να ανέλθει στα 31 δισεκ. ευρώ αν η αύξηση είναι 2 ° Κελσίου και στα 45 δισεκ. ευρώ αν είναι 3 ° Κελσίου, με βάση τα επιστημονικά σενάρια.

Για τη γεωργία, οι συνέπειες μπορεί να είναι «καταστροφικές».

«Οι γεωργοί μπορούν να περιορίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις (...) υιοθετώντας ποικιλίες καλλιεργειών, αλλάζοντας τις ημερομηνίες της συγκομιδής και τις μεθόδους άρδευσης», αναφέρει ο ΕΟΠ.

«Αν δεν προσαρμοστούν, η αποδοτικότητα και τα έσοδα από τη γεωργική θα μειωθούν στο μέλλον», προειδοποιεί.

Αν και οι ανθρώπινες απώλειες από τις πλημμύρες είναι χαμηλότερες (το 2% του συνόλου), οι πλημμύρες είναι οι πιο δαπανηρές καταστροφές, αντιπροσωπεύουν το 56% των οικονομικών ζημιών.

Τα σχολεία και τα νοσοκομεία σε ευρωπαϊκές πόλεις κινδυνεύουν από την ακραία ζέστη, προειδοποιεί ευρωπαϊκός οργανισμός

Σχεδόν τα μισά σχολεία και νοσοκομεία σε ευρωπαϊκές πόλεις βρίσκονται σε "αστικές θερμονησίδες" εκθέτοντας έτσι τους ευάλωτους πληθυσμούς σε θερμοκρασίες απειλητικές για την υγεία τους καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αυξάνονται, ανακοίνωσε η υπηρεσία για το περιβάλλον της ΕΕ.

Περίπου το 46% των νοσοκομείων και το 43% των σχολείων βρίσκονται σε σημεία στα οποία η θερμοκρασία είναι τουλάχιστον δύο βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τον μέσο όρο της περιοχής, γεγονός που πυροδοτεί σοβαρότερες επιπτώσεις σε σχέση με τις αγροτικές περιοχές, ανακοίνωσε σήμερα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (EEA) σε ανάλυσή του για τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη μπορεί να προσαρμοστεί στην κλιματική αλλαγή.

Ο λόγος είναι το φαινόμενο της "αστικής θερμονησίδας", κατά το οποίο πυκνές συστάδες κτιρίων και υποδομών -όπως οι δρόμοι- απορροφούν και διατηρούν περισσότερη θερμότητα σε σχέση με τις πράσινες περιοχές.

"Αυτό είναι κάτι το οποίο θα έχει σοβαρές επιπτώσεις για την ανθρώπινη υγεία", λέει ο Μπλαζ Κούρνικ, επικεφαλής του τμήματος κλιματικής προσαρμογής του ΕΕΑ.

Η κλιματική αλλαγή, που προκαλείται από τη συνεχιζόμενη καύση ορυκτών καυσίμων από τη βιομηχανία, έχει ως αποτέλεσμα οι καύσωνες να είναι σφοδρότεροι και συχνότεροι, μια τάση που, αν συνδυαστεί με τις "αστικές θερμονησίδες", δημιουργεί κινδύνους -- μεταξύ των οποίων και οι αυξημένοι θάνατοι από θερμοπληξία--για τους ευάλωτους πληθυσμούς όπως είναι οι ηλικιωμένοι. 

"Η ευαλωτότητα στην Ευρώπη επίσης αυξάνεται λόγω του γηράσκοντος πληθυσμού, λόγω των πιο πυκνοκατοικημένων πόλεων. Αυτό είναι κάτι το οποίο, σε συνδυασμό με τους καύσωνες, θα αποτελέσει κίνδυνο για τις κοινωνίες του μέλλοντος", εξηγεί ο Κούρνικ.

Το φαινόμενο έχει ήδη παρατηρηθεί στη διάρκεια των ακραίων θερμοκρασιών. Κατά τον καύσωνα του Αυγούστου 2002, η συνδεόμενη με τις υψηλές θερμοκρασίες θνητότητα σε πόλεις της περιοχής της Βρετανίας Γουέστ Μίντλαντς ήταν δύο φορές υψηλότερη σε σχέση με τις επαρχιακές περιοχές εκεί.

Ο EEA κάλεσε επειγόντως τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για τον περιορισμό του φαινομένου της "αστικής θερμονησίδας" στις πόλεις, όπως η κατασκευή περισσότερων πράσινων χώρων δροσιάς και νερού.

Κάποια σχέδια ήδη υλοποιούνται, όπως το πιλοτικό πρόγραμμα της Πόλης του Παρισίου να μετατρέψει δέκα σχολικούς χώρους σε δροσερότερους, πιο πράσινους χώρους με πηγές και φυτά που αντέχουν στην ξηρασία.

Σύμφωνα με τον Κούρνικ, άλλα μέτρα μπορεί να περιλαμβάνουν την μετακίνηση της έναρξης των σχολικών διακοπών νωρίτερα ώστε να αποφεύγεται η διδασκαλία σε συνθήκες υπερβολικής ζέστης, αλλά σε γενικές γραμμές, ενώ οι χώρες της ΕΕ σήμερα έχουν κάποιου είδους στρατηγική κλιματικής προσαρμογής, οι περισσότερες δεν την έχουν ακόμη μετατρέψει σε χειροπιαστές ενέργειες.