Η Τασούλα Καραϊσκάκη γράφει : Στις παραλίες η μάχη για την άμμο που κλάπηκε από ανενδοίαστους καταχραστές- Τώρα οι πολίτες τον ζητούν πίσω- κερδίζουν - Συγκλονιστικές νίκες

Η ιδέα ότι ο δημόσιος χώρος, συγκεκριμένα οι παραλίες, μπορεί ατιμώρητα να καταπατηθεί και να αναλωθεί, πολεμιέται οργανωμένα για πρώτη φορά στη χώρα. Στις παραλίες εγκαταβιώνει ό,τι υλικό και άυλο συγκροτεί το ελληνικό καλοκαίρι. Εκεί, λοιπόν, δίνεται η μάχη όχι μόνο για τα ιδιοποιημένα στρέμματα άμμου από τους θρασείς εμπόρους του κοινού κτήματος, αλλά και για το ποιος εντέλει ελέγχει τη ζωή μας. Ο τόπος της τρυφηλής θερινής σχόλης κλάπηκε από ανενδοίαστους καταχραστές και τώρα οι πολίτες τον ζητούν πίσω. Και λίγο λίγο κερδίζουν. Συγκλονιστικές νίκες.

Δεν αγωνίζονται το ίδιο για τον πλημμυρισμένο από τραπεζοκαθίσματα αστικό χώρο. Δυσανασχετούν, όμως υπομένουν την αυθαιρεσία, ίσως γιατί δεν τον νιώθουν δικό τους, γιατί αδυνατούν να συνδεθούν με ένα περιβάλλον αβίωτο στους καύσωνες, συχνά κακοποιημένο, που εύκολα ρυπαίνουν, ενίοτε καταστρέφουν. Ενας φαύλος κύκλος που σπάει μόνο όταν, ό,τι έχουν απαξιώσει η οικεία και η κρατική αδιαφορία, οι αδράνειες και τα χαμένα κίνητρα των θετικών πράξεων, το αναγεννά η δημόσια φροντίδα και η δυναμική της ανθρώπινης παρουσίας. Ο αστικός ιστός είναι ένας ζωντανός οργανισμός καμωμένος από την προσοχή ή την αμέλεια, τις προσμονές ή τους φόβους των κατοίκων του. Αν οι κοινωνίες είναι σε κρίση, είναι και οι πόλεις σε κρίση. Αν οι άνθρωποι αναμειγνύονται ελεύθερα σε ένα ζωντανό συναπάντημα, οι χώροι μεταπλάθονται σε κόσμους καμωμένους από πρόσωπα, λέξεις, αντανακλάσεις, σκιές, σκηνές συγκινητικές και αναπάντεχες. Αν οι άνθρωποι αμπαρώνονται σε σπίτια-φρούρια, ο καθένας νιώθει ξένος με τις τύχες των άλλων, ήσυχος αλλά μόνος. Χωρίς σφύζοντα δημόσιο χώρο δεν υφίστανται κοινές έγνοιες, κοινές χαρές.

Γράφει η Τασούλα Καραϊσκάκη στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Στην τάση ιδιωτικο- ποίησης του δημόσιου χώρου αντιστέκεται ό,τι ορίζει και σηματο- δοτεί την κοινή ζωή.

Ο δημόσιος χώρος πλάθει και σταθεροποιεί σχέσεις, ενθαρρύνει τη συνύπαρξη που τον εγκαθιστά σε μια αμφίδρομη προστατευτική συνθήκη: οι άνθρωποι βρίσκουν ευχαρίστηση μέσα στην πόλη εάν αισθάνονται ασφαλείς και η πόλη γίνεται ασφαλέστερη όσο περισσότεροι άνθρωποι μοιράζονται εκεί τις στιγμές τους. Στην ανοιχτή πόλη εκτυλίσσεται ένα μεγάλο μέρος από ό,τι οικοδομεί τη ζωή. Εάν είναι φωτισμένη, καθαρή, πολυπρόσωπη (με σπίτια, γραφεία, καταστήματα, καφέ, εστιατόρια), σε ανθρώπινες κλίμακες, με άνετα πεζοδρόμια, πάρκα, πλατείες, ποδηλατόδρομους, χώρους για ξεκούραση, σημεία συνάντησης, στάσεις σε βολικές θέσεις και δεν πνίγεται από πυκνές θορυβώδεις ροές αυτοκινήτων, δημιουργεί στους ανθρώπους –στην εποχή της κλιμακούμενης μοναξιάς– την αίσθηση ότι τους ανήκει και ότι της ανήκουν. Σταλάζει ευεξία και ευτυχία. Αποσείει ό,τι υποχρέωνε τους ανθρώπους στην καθυστέρηση των κοινών πράξεων, στην αναστολή των συλλογικών πόθων, ό,τι αποσπούσε τη ζωή από τον εαυτό της. Εκεί οι έριδες όσων κινούν τα νήματα και οι καταιγίδες της Ιστορίας μοιάζουν συζητήσιμες, και ενίοτε αναβιώνουν σκηνικά που θυμίζουν ότι σε αυτή τη χώρα, στον δημόσιο χώρο χτίστηκε και λειτουργούσε η δημοκρατία.

Είναι παγκόσμια η τάση ιδιωτικοποίησης του δημόσιου χώρου· η κατάληψη πεζόδρομων και πλατειών από καφετέριες και εστιατόρια, παραλιών από ξαπλώστρες, η αγορά εκτεταμένων αστικών πάρκων από εταιρείες, που τα διαμορφώνουν ανάλογα με το πώς εξυπηρετεί τις εγκαταστάσεις τους. Ομως ταυτόχρονα, κλιμακούμενο είναι και το κύμα γενναίας αναβάθμισης των δημόσιων χώρων, π.χ. σε Βανκούβερ, Τορόντο, Μελβούρνη, Σιγκαπούρη, Σεούλ… Στις ευρωπαϊκές πόλεις, τα άλση έχουν αυξηθεί κατά 38% τα τελευταία 25 χρόνια. Στην Ε.Ε., οι πράσινες αστικές υποδομές καλύπτουν το 40% της επιφάνειας των πόλεων και κάθε κάτοικός τους απολαμβάνει 18,2 τ.μ. προσβάσιμου δημόσιου χώρου. Το 44% του ευρωπαϊκού αστικού πληθυσμού ζει σε απόσταση 300 μέτρων από δημόσιο πάρκο. Οι περισσότερες ελληνικές πόλεις δεν μοιράζονται τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους. Οι κρίσεις ακρωτηρίασαν και άλλο τη δυνατότητα του κράτους να επενδύει σε δημόσιους χώρους, που όλο και υποκαθίστανται από τους ψηφιακούς χώρους αλληλεπίδρασης και συναπαντημάτων για τα κοινά, που όμως δεν οικοδομούν πάντα μια ισχυρό-τερη δημοκρατία.

Οι πόλεις προσδιορίζονται όχι μόνο από τα μνημεία και τις κτιριακές τους ιδιαιτερότητες, αλλά και από το τι κάνουν οι άνθρωποι δημόσια, στα σημεία όπου συγκλίνουν το ελεύθερο χασομέρι και η ελεύθερη συνύπαρξη. Τρώνε σουβλάκια καθισμένοι σε πεζούλια, παρακολουθούν ποδόσφαιρο από την τηλεόραση υπαίθριου καφενείου, αστειεύονται σε χαλαρά πηγαδάκια. Οικειοποιούνται προσωρινά τον δημόσιο χώρο. Μένει και να τον σέβονται.