O Άκης Πετρετζίκης για τα Cheat meals και τις cheat days: Είναι τελικά μια καλή ιδέα να «ξεκλέβουμε» όταν είμαστε σε δίαιτα;

Πόσες φορές έχετε ακούσει κάποιον που ακολουθεί ένα πρόγραμμα διατροφής να ζητάει από τον διαιτολόγο να του επιτρέψει μια "ελεύθερη" ημέρα μέσα στην εβδομάδα ή έστω κάποιο cheat meal; Πολλοί υποστηρίζουν πως ένα "ελεύθερο" γεύμα την εβδομάδα τους προσφέρει χαρά και τους βοηθάει να παραμένουν πιστοί στο πλάνο τους τις υπόλοιπες ημέρες. Γιατί κάποιος, όμως, να έχει την ανάγκη να ‘’κλέψει’’ από τη δίαιτά του;

Αν το καλοσκεφτούμε, όταν κάποιος ζητάει να έχει μια ελεύθερη ημέρα, υπονοεί ότι τις υπόλοιπες ημέρες της εβδομάδας καταπιέζεται γιατί αναγκάζεται να ακολουθεί ένα πρόγραμμα που δεν τον ευχαριστεί. Ένα διαιτολογικό πλάνο δε θα πρέπει να είναι περιοριστικό ώστε να μη νιώθει το άτομο που το ακολουθεί ότι στερείται.

Η φιλοσοφία των cheat meals περνάει το μήνυμα ότι τα τρόφιμα χωρίζονται σε "καλά" και "κακά". Όταν κάποιος ζητάει ελεύθερο γεύμα σκοπεύει να καταναλώσει κάποιο φαγητό όπως σουβλάκι, μπέργκερ, πίτσα, γλυκά, παγωτό κ.λπ., φαγητά, δηλαδή, που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως "κακά". Οπότε το πρώτο πράγμα που πρέπει να δουλέψουμε είναι να θεωρούμε ότι όλα τα τρόφιμα είναι ουδέτερα, απλώς κάποια είναι περισσότερο και άλλα λιγότερο θρεπτικά. Καθένα όμως, έχει χώρο στην καθημερινότητά μας αν προσαρμόσουμε κατάλληλα την ποσότητα και το πόσο συχνά το τρώμε. Α, και κάτι βασικό! Κανένα τρόφιμο, αυτό κάθε αυτό, δεν οδηγεί σε αύξηση βάρους, γράφει ο Άκης Πετρετζίκης. Η κατανάλωση αυτού σε μεγάλες ποσότητες οδηγεί! Και αυτό φυσικά αφορά κάθε φαγητό, είτε αυτό είναι κοτόπουλο με πλιγούρι και λαχανικά, είτε μια σκεπαστή με πατάτες τηγανητές.

Τι συμβαίνει με τα cheat meals ή τα cheat days;

Κατά τη διάρκειά τους είναι πολύ πιθανό να καταλήξουμε σε ένα υπερφαγικό επεισόδιο, να καταναλώσουμε δηλαδή ποσότητα πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι θα καταναλώναμε φυσιολογικά. Συνήθως, οι συνολικές θερμίδες που καταναλώνουμε σε ένα τέτοιο γεύμα είναι πολύ περισσότερες από ό,τι αν είχαμε ένα treat καθημερινά σε ελεγχόμενη ποσότητα. Για παράδειγμα, ένα κομμάτι σοκολάτα την ημέρα δε θα μας βγάλει εκτός προγράμματος, μία ολόκληρη σοκολατόπιτα, όμως, σίγουρα θα μας βγάλει εκτός στόχου.

Το πιο σύνηθες μετά από ένα cheat meal ή μια μέρα που καταναλώσαμε ό,τι θέλαμε είναι να έρθουν κάποιες τύψεις και ένα αίσθημα ενοχής. Η αντίδρασή μας σε αυτό είναι να περιορίζουμε την πρόσληψη τροφής τις επόμενες ημέρες πιέζοντας ακόμα παραπάνω τον εαυτό μας. Αναμενόμενα, η στέρηση που θα νιώσουμε θα μας κάνει να έχουμε ξανά την ανάγκη για ένα cheat meal τις επόμενες ημέρες και πέφτουμε, έτσι, σε έναν φαύλο κύκλο που καλλιεργεί μια ανισόρροπη σχέση με τη διατροφή.

Όλο αυτό, βέβαια, έχει κάποιες συνέπειες στο σώμα μας. Ένα cheat meal που οδηγεί σε υπερφαγικό επεισόδιο μπορεί να προκαλέσει πολύ απότομη αύξηση της γλυκόζης στο αίμα και στη συνέχεια να εκκριθεί μεγάλη ποσότητα ινσουλίνης, δημιουργώντας διαταραχές στην ισορροπία του μεταβολισμού. Επίσης, οι μεγάλες ποσότητες τροφής σε ένα γεύμα μπορούν να δημιουργήσουν στομαχικές διαταραχές και να φέρουν έντονες ενοχλήσεις, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του ύπνου και τη διάθεσή μας την ίδια και την επόμενη ημέρα.

Έρευνα έχει δείξει πως όταν ένα τρόφιμο θεωρείται απαγορευμένο ή έχουμε περιορισμένη πρόσβαση σε αυτό, π.χ. μπορούμε να το φάμε μόνο κάποιο Σάββατο, αυξάνεται η "εξάρτισή" μας και όταν υπάρξει διαθέσιμο μπροστά μας θα το καταναλώσουμε σε τεράστιες ποσότητες. Αν όμως το φαγητό αυτό ξέρουμε ότι μπορούμε να το έχουμε όποτε θέλουμε, μέσα σε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής, το απομυθοποιούμε και δεν έχουμε τόσο έντονη ανάγκη να το καταναλώσουμε.

Πώς μεταφράζεται αυτό στην πράξη και τι μπορούμε όμως να κάνουμε γι’ αυτό;

Ακούμε το σώμα μας και τις ανάγκες μας και τρώμε το φαγητό που επιθυμούμε τη στιγμή που νιώθουμε ότι έχει νόημα για εμάς. Οι πιο πολλοί έχουμε συνδέσει τα cheat meals με το Σαββατοκύριακο. Τι γίνεται όμως αν θέλουμε να φάμε την αγαπημένη μας πίτσα μια Τρίτη; Αν αγνοήσουμε αυτή την ανάγκη μας, θα φτάσει το Σαββατοκύριακο και θα καταναλώνουμε μόνοι μας μία ή και παραπάνω πίτσες. Αν είχαμε ακούσει όμως την επιθυμία μας και είχαμε παραγγείλει την πίτσα όταν τη θελήσαμε, πιθανότατα θα είχαμε φάει μερικά κομμάτια και θα είχαμε ευχαριστήσει ταυτόχρονα τη γεύση και τη λιγούρα μας, χωρίς να έχουμε οδηγηθεί σε υπερβολική πρόσληψη θερμίδων.

Ίσως τελικά, οι αρνητικές επιδράσεις στην ψυχολογία και τη σχέση μας με το φαγητό μετά από ένα ελεύθερο γεύμα να υπερτερούν του στιγμιαίου ψυχολογικού boost που αυτό προφέρει. Αν ακολουθείτε κάποια δίαιτα για να χάσετε βάρος, σκεφτείτε ότι μια τέτοια συνήθεια μπορεί να οδηγήσει τελικά σε πολύ αυξημένη πρόσληψη θερμίδων και να μη δείτε τα αποτελέσματα που θέλετε. Αν αθλείστε και ακολουθείτε δίαιτα για να αυξήσετε την απόδοσή σας στην άσκηση, ένα πλούσιο θερμιδικά cheat meal μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές και να αναγκαστείτε να χάσετε την προπόνησή σας.

Έτσι, λοιπόν, όποιος και να είναι ο στόχος σας, καλό είναι να βρείτε το μοτίβο διατροφής που ταιριάζει καλύτερα στην καθημερινότητά σας και συμπεριλαμβάνει, φυσικά, αγαπημένες σας τροφές. Ας μη γελιόμαστε, διαιτολόγια τα οποία δεν είναι ευχάριστα και σύμφωνα με τις προτιμήσεις του καθενός δεν πρόκειται να οδηγήσουν στα επιθυμητά αποτελέσματα γιατί κανένας δε θα τα ακολουθήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ιδανικά θέλουμε να είναι διαμορφωμένα έτσι ώστε να προωθούν υγιεινές συνήθειες και να συμπεριλαμβάνουν τα φαγητά που αγαπάμε στην κατάλληλη ποσότητα και συχνότητα. Μόνο έτσι μπορεί να βελτιωθεί η σχέση με το φαγητό και να υιοθετηθούν υγιεινές συμπεριφορές που θα διατηρηθούν μακροπρόθεσμα.