«Έφυγε» από τη ζωή ο τεράστιος Έλληνας Καστοριανός παγκόσμιος καλλιτέχνης Λουκάς Σαμαράς – Ζωγράφος, γλύπτης, φωτογράφος γραφίστας

Ο Λουκάς Σαμαράς ένας από τους κορυφαίους Έλληνες καλλιτέχνες πέθανε χθες σε ηλικία 88 ετών. 

Γνωστός για το πρωτοποριακό του έργο στην ψηφιακή τέχνη ο πολιτογραφημένος Αμερικανός ξεπερνά τα όρια της αυτοπροσωπογραφίας, δημιουργώντας εικόνες σε όλη τη λαμπρή καριέρα του, εστιάζοντας στην αλληλεπίδραση μεταξύ σώματος και ψυχής.

Ο θάνατός του ανακοινώθηκε από την Pace Gallery, την οποία εκπροσωπούσε από το 1965.

Ο Λουκάς Σαμαράς έφερε επανάσταση στις μεθόδους δημιουργίας εικόνων σε όλη τη λαμπρή καριέρα του, εστιάζοντας στην αλληλεπίδραση μεταξύ σώματος και ψυχής. 

Η αυτοβιογραφική του εξερεύνηση σε διάφορα μέσα όπως η φωτογραφία, η ζωγραφική, η εγκατάσταση, η συναρμολόγηση, το σχέδιο, η υφαντουργία και η γλυπτική συλλογίζεται την ευέλικτη και μεταμορφωτική ουσία του εαυτού. «Μου αρέσει να ξαναφτιάχνω τον εαυτό μου στη φωτογραφία», είπε κάποτε ο καλλιτέχνης.

Στα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα καταπιάνεται με τη ζωγραφική, τη γλυπτική και τα εικαστικά, αλλά σύντομα τον κερδίζει η φωτογραφία, με μία ειδίκευση στις αυτοπροσωπογραφίες αποτυπωμένες σε φωτογραφικές ταινίες Πόλαροϊντ τις οποίες αναπαράγει και μορφοποιεί με τέτοιο τρόπο που συχνά να προκαλεί και να προβληματίζει. Αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της μεταπολεμικής μοντέρνας τέχνης.

Ο Λουκάς Σαμαράς γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1936 στην Καστοριά. Το 1948 και σε ηλικία 12 ετών, μετά από τα δύσκολα χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και στην εκπνοή του τραγικού Εμφυλίου Πολέμου, μεταναστεύει μαζί με τη μητέρα του Τρυγόνα Σαμαρά στη Νέα Υόρκη για να βρουν τον πατέρα του Δαμιανό, ο οποίος είχε μεταναστεύσει ήδη στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1939. Πολιτογραφήθηκε Αμερικανός πολίτης το 1955. 

Η μεταστροφή του καλλιτέχνη από τη ζωγραφική, τη γλυπτική και τη χαρακτική στη φωτογραφία γίνεται εμφανής στη συνέχεια της καλλιτεχνικής πορείας του. Οι δημιουργίες του, συνήθως σε κλειστούς χώρους, περιέχουν στοιχεία από την καθημερινή του ζωή. Οι "αυτο-συνεντεύξεις" του όπως τις χαρακτηρίζει, αποτελούν μέρος της προσωπικής του "αυτοανάκρισης", σαν να θέλει να εκφράσει τα συναισθήματά του και να προβεί στη δική του μορφή εξιλέωσης. Το κύριο θεματικό πεδίο στα έργα του είναι ο ίδιος του ο εαυτός, γενικά διαστρεβλωμένος και ακρωτηριασμένος.

Το 1972 αγοράζει την πρώτη του φωτογραφική μηχανή Πόλαροϊντ. Το 1975, ανακαλύπτει τις ιδιότητες των βαφών των φιλμ πόλαροϊντ. Δουλεύει πάνω σε πολυμεσικές συνθέσεις εικόνων κολάζ, και μετασχηματίζοντας τις σκιές και τις αποχρώσεις φωτογραφιών με εκτυπώσεις πόλαροϊντ, για να δημιουργήσει αυτό που ονομάζει "Φωτομεταμορφώσεις".

Η χρήση του εαυτού του από τον ίδιο στα έργα του, ερμηνεύεται από το ίδιο ως "ηδονοβλεψία". Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και του 1980, συνεχίζει να πειραματίζεται σε άλλα υλικά με σκοπό να "χρωματίσει" τα έργα του με τα χρώματα, το φυσικό φως, τη νεκρή φύση.

Παρά την αρχική στάση του να μην επισκεφτεί ποτέ την Ελλάδα, αρκετά έργα του εμπνέονται από τα μητρικά ερεθίσματα και τις παιδικές αναμνήσεις όπως οι βυζαντινές εικόνες και το "κακό μάτι".

H Λίνα Μενδώνη για Λουκά Σαμαρά

Ο Λουκάς Σαμαράς, ο «άνθρωπος που ήταν ο ίδιος του ο καμβάς», όπως προσφυώς τον χαρακτήρισαν οι New York Times, υπήρξε πρωτοπόρος εικαστικός, που κατέκτησε, με το πολύπλευρο και διαρκώς ανανεούμενο έργο του, παγκόσμια ακτινοβολία, τονίζει η Λίνα Μενδώνη.

Καλλιτέχνης ανήσυχος σε όλη του την πορεία, πειραματιζόταν διαρκώς με νέα εργαλεία και τεχνικές, ξεκινώντας από τη ζωγραφική και τη γλυπτική για να περάσει γρήγορα στη φωτογραφία, επί πολλά χρόνια στην αναλογική και εσχάτως και στην ψηφιακή της διάσταση, ανάγοντάς τη σε κατ’ εξοχήν εκφραστική του δίοδο.

Το έργο του Σαμαρά μοιάζει αυτοβιογραφικό, καθώς επικεντρώνεται στο σώμα του, που αποτελεί και το κύριο αντικείμενο των πειραματισμών του. Ο Σαμαράς φτάνει, όμως, πολύ πιο μακριά. Εκκινεί από τον εαυτό του, τον οποίο επανατοποθετεί, μετωνυμικά και απροσωποποιημένα, στη σιωπή και τη βουή της μεγαλούπολης, της οποίας αναδεικνύεται σε εικαστικό ανθρωπολόγο. Η δεξίωση και η οικείωση του έργου στην Ελλάδα υπήρξε σχετικά αργή, αλλά καθολική. Στους οικείους του απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια, καταλήγει η Λίνα Μενδώνη.