Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος: Ζούμε από τύχη; - Χρειάζεται η «ατομική ευθύνη» όμως αυτό δεν σημαίνει ότι το κράτος πρέπει να είναι «περιορισμένης ευθύνης»

Υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να είναι το πρώτο θέμα παντού. Και για αρκετές μέρες.

Αναφέρομαι στο πρόσφατο περιστατικό όπου δυο σιδηροδρομικοί συρμοί βρέθηκαν να κινούνται, σε αντίθετες κατευθύνσεις στην ίδια σιδηροδρομική γραμμή, με την τραγωδία να αποφεύγεται απλώς και μόνον επειδή οι οδηγοί άκουσαν στο σύστημα επικοινωνίας τη σχετική εντολή, αντιλήφθηκαν ότι είχε γίνει λάθος και πήραν οι ίδιοι τα μέτρα τους, ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση, που θα είχε πλήθος θυμάτων.

Δηλαδή, πολύ κοντά στην Αθήνα γλυτώσαμε μια νέα τραγωδία τύπου Τεμπών, επειδή οι μηχανοδηγοί είχαν το νου τους μη και δοθεί λάθος εντολή και επειδή μπόρεσαν οι ίδιοι να συνεννοηθούν και να κάνουν το σωστό.

Γράφει ο Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος στο in.gr

Και όλα αυτά λίγο έξω από την Αθήνα, στο τμήμα του δικτύου που υποτίθεται ότι υπάρχουν όλα τα μέτρα για να αποφεύγονται τέτοια ατυχήματα.

Ακόμη χειρότερα, αντί να σημάνει συναγερμός στην κυβέρνηση που 1,5 χρόνο μετά την μεγαλύτερη σιδηροδρομική τραγωδία με 57 νεκρούς δεν έχει αποκλειστεί ή έστω εκμηδενιστεί η πιθανότητα να επαναληφθεί ένα τέτοιο έγκλημα, αντί να απολογηθεί και να δώσει εξηγήσεις για τη μη λήψη μέτρων ασφαλείας, την καθυστέρηση των έργων και να δεσμευθεί για την άμεση ολοκλήρωσή τους, ο υφυπουργός Μεταφορών Βασίλης Οικονόμου, αυτός που όταν καιγόταν η Αττική προτιμούσε να γλεντάει στο τσακίρ κέφι, βγήκε να πει ότι δεν έγινε και τίποτα, καθώς το περιστατικό ήταν κατά τη γνώμη του «σοβαρό μόνο στη θεωρία, στην πράξη δεν υπήρξε κίνδυνος για κανέναν». 

Δηλαδή, ένα περιστατικό είναι σοβαρό μόνον όταν γίνεται τραγωδία κατά τη γνώμη του αρμόδιου υπουργού.

Και σαν να μην έφτανε αυτό ο Οδοντωτός σταμάτησε 70 λεπτά την Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου γιατί υπήρχε ένα δέντρο πάνω στις γραμμές και το πρωί του Σαββάτου 14 Σεπτεμβρίου ένας συρμός που έκανε το δρομολόγιο Χαλκίδα – Αθήνα ακινητοποιήθηκε μεταξύ των σταθμών Σφενδάλης και Αφιδνών γιατί ένας κορμός εμβόλισε την καμπίνα του οδηγού. 

Και η απάντηση του προέδρου του ΟΣΕ ήταν να ρίξει την ευθύνη στο Δασαρχείο, παρότι, όπως αποδείχτηκε, ο ΟΣΕ έχει όχι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση να κόβει δέντρα γύρω από τις γραμμές και μάλιστα χωρίς να ζητήσει άδεια, με τον πρόεδρο του ΟΣΕ να το πληροφορείται στον τηλεοπτικό αέρα!

Προφανώς για όλα αυτά υπάρχουν αίτια που έχουν βάθος χρόνου: μια κακοσχεδιασμένη ιδιωτικοποίηση, ελλείψεις προσωπικού και έργα υποδομών που εξελίχτηκαν σε μια «μαύρη τρύπα» απορρόφησης κονδυλίων χωρίς να παράγεται έργο.

Τα ξέρουμε όλα αυτά καλά και δυστυχώς ήρθαν με το πιο επώδυνο τρόπο στο προσκήνιο μετά την τραγωδία στα Τέμπη.

Όμως, αυτό που προκαλεί περισσότερο είναι το γεγονός ότι αντί αυτή η επίγνωση μιας προβληματικής κατάστασης να οδηγεί σε μια προσπάθεια έστω και τώρα να γίνουν πραγματικά βήματα προς την κατεύθυνση ασφαλέστερων σιδηροδρόμων, καταλήγουμε και πάλι στο να παραμένει ενδεχόμενο το λάθος να εξελιχθεί σε τραγωδία. 

Παρότι, όπως ξανά και ξανά γράψαμε και εμείς και πολλοί άλλοι σε όλο το διάστημα από τα Τέμπη και μετά, ασφαλές δεν είναι ένα σύστημα που απλώς προϋποθέτει ότι δεν θα γίνουν λάθη, αλλά ένα σύστημα που δεν επιτρέπει στο λάθος να γίνει τραγωδία.

Μόνο που αυτό δεν σημαίνει απλώς να «έχουν το νου τους» οι μηχανοδηγοί. Αυτό είναι φιλότιμο, επαγγελματισμός και ευσυνειδησία σίγουρα, αλλά δεν είναι «ασφαλιστική δικλείδα» ώστε μια λανθασμένη εντολή να μην οδηγήσει σε δυστύχημα.

Και έτσι ξαναγυρνάμε πάλι πίσω στο «από τύχη ζούμε» έστω και στην τροποποιημένη διατύπωση «από τύχη και ατομική ευθύνη». Γιατί αντί για συστήματα, υποδομές, τεχνολογίες και διαδικασίες που θα εγγυώνται την ασφάλεια, αυτό που έχουμε είναι στην καλύτερη περίπτωση ατομική ευθύνη.

Ατομική ευθύνη του επιβάτη που αναλαμβάνει το ρίσκο όποτε ταξιδεύει, ατομική ευθύνη του μηχανοδηγού να έχει το νου του γιατί γίνονται λάθη και παραμένει ασαφές πότε θα εγκατασταθούν και πότε θα λειτουργήσουν προηγμένα συστήματα ασφάλειας, ατομική ευθύνη του πολίτη να έχει καθαρίσει το οικόπεδό του, εάν δεν θέλει να καεί σε μία από τις πυρκαγιές που πλέον φτάνουν μέχρι βαθιά στον αστικό ιστό, ή να έχει κάνει ιδιωτική ασφάλιση της κατοικίας γιατί το κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες φυσικές καταστροφές, ούτε να καλύψει πλήρως τις αυξημένες ανάγκες αποζημιώσεων που προκύπτουν, ατομική ευθύνη του ασθενούς να έχει ένα κομπόδεμα στην άκρη γιατί δεν είναι δεδομένο ότι μπορεί το δημόσιο σύστημα υγείας να καλύψει πλήρως τις ανάγκες του σε ιατροφαρμακευτικής περίθαλψη, ατομική ευθύνη του γονιού να πρέπει να βάζει το χέρι βαθιά στην τσέπη εάν θέλει το παιδί του να περάσει σε «καλή σχολή», ατομική ευθύνη του πρωτοδιοριζόμενου εκπαιδευτικού να βρει στέγαση σε νησί που το χειμώνα είναι ακριτικό αλλά το καλοκαίρι τουριστικό και ο καθένας μπορεί να προσθέσει πολλά άλλα παραδείγματα.

Προφανώς μια ευνομούμενη και εύτακτη Πολιτεία χρειάζεται και την ατομική ευθύνη και την κοινωνική ευθύνη και τη συλλογική ενεργοποίηση και το φιλότιμο και την καταπολέμηση του ωχαδερφισμού. Δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό.

Υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι οι πολίτες δεν έχουν απέναντί τους ένα κράτος «περιορισμένης ευθύνης», ένα κράτος που όχι μόνο δεν στέκεται στο ύψος της ευθύνης του αλλά και αναζητά κάθε ευκαιρία για να τη μεταφέρει στις πλάτες των πολιτών.

Πολίτες που αισθάνονται πιο ανασφαλείς παρά ποτέ.