100 χρόνια από την απελευθέρωση της Έδεσσας με ένα παραμύθι από τον συγγραφέα Σπύρο Παλούκη

Οραματίστηκε μία ιστορία μαγική για τον γενέθλιο τόπο του, την Έδεσσα, με μία φρέσκια- αυθαίρετη ίσως- οπτική γωνιά, με αφορμή τα 100χρονα από την απελευθέρωσή της. Ένα παραμύθι, στο οποίο έδωσε «σάρκα και οστά» μέσα από το πρωτότυπο, για τα ελληνικά δεδομένα, λευκώμά του, με τίτλο «Wonderwood- Το Δάσος των Θαυμάτων» (εκδ. Μαγικό Κουτί).

Ο λόγος για τον φωτογράφο –συγγραφέα Σπύρο Παλούκη, ο οποίος, μέσα από 40 σκηνοθετημένες φωτογραφίες, που τραβήχτηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Πέλλας, υπό την επιμέλεια του αρχαιολόγου -μουσειολόγου Παναγή Κουτσοκώστα και το γραφιστικό σχεδιασμό του Αιμίλιου Γκαλίπη, «ζωντανεύει» το παραμύθι του, «παντρεύοντας» τον λαϊκό πολιτισμό με τη σύγχρονη καλλιτεχνική αισθητική.

«Εδώ και δύο χρόνια επεξεργαζόμουν την ιδέα που είχα για ένα φωτογραφικό λεύκωμα, με μία ιστορία για την Έδεσα, αυθαίρετη, αν θέλετε, αλλά συνάμα και τεκμηριωμένη» δηλώνει στο ΑΜΠΕ ο Σπύρος Παλούκης, δημιουργός του επίσης πρωτότυπου λευκώματος «Daydreaming: εκατό Έλληνες του Βελγίου ονειρεύονται την Ελλάδα». Με το νέο του βιβλίο, ο νεαρός δημιουργός θέλει πρωτίστως να προβληματίσει τον αναγνώστη, για το κατά πόσο είναι ταυτόσημες στις μέρες μας οι έννοιες απελευθέρωση και ελευθερία. «Εκατό χρόνια μετά την απελευθέρωση, είμαστε πραγματικά ελεύθεροι; Έχουμε όσα θέλουμε ή όσα αξίζουμε; Τι βλέπουμε στον καθρέπτη μας; Μπορούμε να αλλάξουμε ή παραμένουμε καθηλωμένοι, αποδεχόμενοι τη μοίρα μας;» διερωτάται ο Σπύρος Παλούκης, για να δώσει και μία αισιόδοξη νότα στα όσα μας συμβαίνουν σήμερα: «Σε μία εποχή που η απαισιοδοξία αντικατέστησε την ελπίδα, ένα Όνειρο και μία Ιστορία μας γυρνάνε εκατό χρόνια πίσω για να φτιάξουμε όσα δεν έγιναν σωστά, για να ζήσουμε όσα ονειρευτήκαμε…».

Μία Παραδοσιακή Αλληγορία Μέσα από τις σελίδες του «Wonderwood-Το Δάσος των Θαυμάτων», παραδοσιακές δοξασίες και μυθολογικές αλληγορίες εικονοποιούνται και αποκαλύπτουν μία εντολή τριών χρησμών, μία πορεία σε τρεις κόσμους.

«Είδα μια κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη κι έδωσα κλότσο να γυρίσει, παραμύθι ν΄ αρχινίσει. Είδα τον εαυτό μου μικρό, να λατρεύει τα παραμύθια και να θέλει να γίνει συγγραφέας. Είδα τον εαυτό μου μεγάλο, να κουβαλάει μια φωτογραφική μηχανή σ΄ένα δάσος και να θέλει να γίνει παιδί ξανά» διηγείται ο Σπύρος Παλούκης, ο οποίος προσωποποιεί τα τοπωνύμια και τα κάνει ήρωες του βιβλίου του.

Το Δάσος των Θαυμάτων που ονειρεύτηκε ήταν μεγάλο και πυκνό, κάπου κοντά στην Έδεσσα. Στην αρχή ήταν μόνος. Μοναδική του παρέα η φαντασία του. Είδε τη Μάγισσα Καρκάγια (που πήρε το όνομά της από τις γνωστές πηγές Καρκάγια) να τον κοιτάει απειλητικά, τον Νάρκισσο να λατρεύει το είδωλό του, τη Σφίγγα να τον παραμονεύει. Είδε νεράιδες, ζώα ακινητοποιημένα, ανθρώπους κοκαλωμένους από μια κατάρα βιβλική. Είδε τον Γίγαντα του Βασιλιά Μίδα να ετοιμάζεται να βγει από τον Κάτω Κόσμο, ζητώντας εκδίκηση για την αχαριστία των ανθρώπων. Και ό,τι έβλεπε το κατέγραφε στο χαρτί και στο φωτογραφικό του φακό.

«Κάποια στιγμή έφθασα σ’ ένα ξέφωτο και διαπίστωσα πως δεν ήμουν πια μόνος στην περιπέτεια αυτή» σημειώνει ο Σπύρος. «Συνάντησα τον Παναγή Κουτσοκώστα, που μου είπε σοβαρά “βρίσκομαι εδώ, για να σε υποστηρίξω”… και τότε ανέτειλε ο ήλιος στο Δάσος των Θαυμάτων. Και εκεί που σχεδιάζαμε κι ανοίγαμε δρόμο στο δρόμο μας, παρουσιάστηκε ο Αιμίλιος Γκαλίπης, που πήρε το μαγικό του πενάκι και έστησε γραφιστικά έναν μεσαιωνικό μινιμαλιστικό τόμο».

Ο μύθος ζωντανεύει Κάτι παράξενο συμβαίνει στους Κήπους του Βασιλιά Μίδα. Ο χρόνος παγώνει, οι άνθρωποι μαρμαρώνουν, η ζωή σκοτεινιάζει και οι δείκτες του ρολογιού γυρίζουν εκατό χρόνια πίσω, στο 1912. Μια κατάρα απειλεί την Έδεσσα με αφανισμό και επιστροφή στο απόλυτο μηδέν. Ο Γίγαντας, που εδώ και αιώνες κοιμάται στη ρίζα του βράχου, ξύπνησε και ζητάει εκδίκηση για την αγνωμοσύνη των ανθρώπων.

Μοναδική αχτίδα φωτός ένα κορίτσι από το μέλλον, η Μαργαρίτα, βασική πρωταγωνίστρια του παραμυθιού.

«Η Μαργαρίτα είναι υπαρκτό πρόσωπο. Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις ήταν μια όμορφη κοπέλα στα χρόνια της τουρκοκρατίας, η οποία αρνήθηκε τον έρωτα του τοπικού μπέη και για να μην εξισλαμιστεί πήδηξε από ένα ψηλό βράχο» μας διηγείται ο συγγραφέας. «Η Μαργαρίτα –προσθέτει -έγινε θρύλος και τιμάται ως ηρωίδα, κάθε χρόνο, με εορταστικές εκδηλώσεις στο ορεινό χωριό της, που πήρε το όνομά της, όπως και ο βράχος της θυσίας της».

Η Μαργαρίτα επιστρέφει στο 2012 ως νεραΐδα από το χώρο των πνευμάτων, για να σώσει τον τόπο. Στην πορεία της θα διασχίσει έναν δασώδη λαβύρινθο, τους Κήπους του Βασιλιά Μίδα, οι οποίοι σύμφωνα με τον Ηρόδοτο βρίσκονταν κοντά στην περιοχή της Έδεσσας. Κερδίσει το λαμπερό νόμισμα της Μακεδονίας και με αυτό θα περάσει απ’ τη Μαύρη Λίμνη, τον Κάτω Κόσμο και τη Λευκή Κορυφή και θα αντιμετωπίσει τον Χάρο, τον Νάρκισσο και την Σφίγγα. Μέσα σε αυτόν τον λαβύρινθο θα συναντήσει ένα πλήθος λαογραφικών στερεοτύπων και αλληγορικών στοιχείων, που συνθέτουν σταδιακά και τη βασική δομή του παραμυθιού.

Τα στοιχεία αυτά, όπως τονίζει και ο αρχαιολόγος-μουσειολόγος Παναγής Κουτσοκώστας, σχετίζονται σημειολογικά και εικονολογικά με την αρχαία ελληνική μυθολογία και τέχνη (Λαβύρινθος και ο Μίτος της Αριάδνης, Εννέα Μούσες και η μούσα της μουσικής, αρχαϊκές Κόρες, Σιληνός, Σφίγγα, Νάρκισσος, μύθος Ίδρυσης της Μακεδονίας, Προμηθέας).

«Στο συγκεκριμένο έργο παρουσιάζονται γνώριμα μέρη και χαρακτήρες, που απαντώνται σε πλήθος παραμυθιών της παγκόσμιας λογοτεχνίας και μυθολογίας και έχουν σαφή ιδεολογικό προσανατολισμό, κυρίως αυτόν της επικράτησης του καλού και του δικαίου» τονίζει από την πλευρά του ο Παναγής Κουτσοκώστας.

Βασικό στοιχείο δόμησης του παραμυθιού αποτέλεσε ο αριθμός τρία, που απαντάται στη λαογραφία και σε πολλές παραδοσιακές τελετές. Έτσι, το “Wonderwood-Το Δάσος των Θαυμάτων” είναι χωρισμένο σε τρεις ενότητες που ορίζονται από τους τρεις χρησμούς του βασιλιά Μίδα: “Το Ξύπνημα»”, “Ο Κάτω Κόσμος” και “Η Απελευθέρωση”.

Οι τρεις αυτές ενότητες αφορούν σε τρεις διαφορετικούς κόσμους, συνδεδεμένων μέσω μίας πορείας που ξεκινάει από το ξύπνημα της πρωταγωνίστριας και καταλήγει στη λύτρωση, αφήνοντας ένα τέλος ανοιχτό, αλλά και διαχειρίσιμο από τον ίδιο τον αναγνώστη, ενώ παραμένει το βασικό ερώτημα: «Μπορεί να σωθεί ένας τόπος, όταν αυτοί που τον κατοικούν, αγαπούν να μένουν αμέτοχοι;».

Στην τελευταία φωτογραφία του παραμυθιού, η Μαργαρίτα στρέφει τον καθρέπτη σε εμάς, τους αναγνώστες, για να μας θυμίσει ότι την εικόνα που βλέπουμε την καθορίζουμε αποκλειστικά εμείς.

«Η πορεία της πρωταγωνίστριας έχει έναν ρόλο λυτρωτικό για όλους μας. Επέστρεψε στο παρελθόν και με τη θυσία της άλλαξε τον ρου της ιστορίας της και της ιστορίας μας. Μίας Ιστορίας που αποδεικνύεται πως δεν τη διαχειριστήκαμε όπως θα έπρεπε. Οι τρεις χρησμοί του Βασιλιά Μίδα είναι λόγια υπενθύμισης του αυταπόδεικτου της πεπερασμένης μας παρουσίας σε αυτόν τον κόσμο. Έχουμε στα χέρια μας μία ευκαιρία να αναβαπτιστούμε, μία ευκαιρία να αντικρίσουμε την εικόνα του εαυτού μας και να αλλάξουμε τη μοίρα μας. Αν όχι εμείς, τότε ποιος;» καταλήγει ο Παναγής Κουτσοκώστας.

Διαμαντένια Ριμπά Info: Από τις 15 Νοεμβρίου και μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου, οι φωτογραφίες του λευκώματος «Wonderwood-Το Δάσος των Θαυμάτων» θα εκτεθούν στην Γκαλερί «Kalos & Klio Showroom» (Τσιμισκή 96) στο πλαίσιο της «Photobiennale» Θεσσαλονίκης, με θέμα τον «Λόγο».


News Room «Κέρδος» με πληροφόρηση από το ΑΠΕ - ΑΜΠ