Οι τράπεζες θα βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη

Ρεπορτάζ: Λίλυ Σπυροπούλου
lspyropoulou@kerdos.gr

Ξεκαθάρισε χθες, με την πλέον... αρνητική υποδοχή που επεφύλαξε η χρηματιστηριακή αγορά, το τοπίο σχετικά με τους όρους ανακεφαλαιοποίησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Με υπουργική πράξη που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, καθορίζονται λεπτομερώς οι όροι για την κεφαλαιακή ενίσχυση των συστημικών και βιώσιμων ελληνικών τραπεζών, ως προς το είδος των εργαλείων που θα χρησιμοποιηθούν (κοινές μετοχές και μετατρέψιμες ομολογίες Contingent Convertibles - CoCos) και τα ποσοστά χρήσης τους. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει κανένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για το πότε θα τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης, αν και πληροφορίες από την αγορά προσδιορίζουν χρονικά την έναρξή τους, κατά τον Απρίλιο του 2013.

Μέχρι τότε, το βασικό ζητούμενο είναι αν και κατά πόσο οι τράπεζες θα ξεφύγουν από τον «σκόπελο» της κρατικοποίησης, αφού τα κίνητρα προσέλκυσης ιδιωτών μετόχων είναι... πενιχρά. Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι ίδιες οι τράπεζες και οι μέτοχοί τους θα πρέπει να «βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη» για να στηρίξουν τους τραπεζικούς ομίλους στους οποίους μετέχουν, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι ένα τμήμα των κεφαλαίων που θα συνεισφέρουν θα ακολουθήσει την οδό της... απώλειας. Δηλαδή, όσο και αν ακούγεται παράδοξο, θα βάλουν χρήματα που εις γνώσιν τους θα χάσουν, αφού θα καλύψουν το αρνητικό κενό των σημερινών δεικτών.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΟΥΝ ΟΙ ΟΡΟΙ

Σύμφωνα με την πράξη υπουργικού συμβουλίου, τουλάχιστον το 6% του σταθμισμένου ενεργητικού κάθε τράπεζας θα καλύπτεται από βασικά εποπτικά κεφάλαια, που αντιστοιχούν σε κοινές μετοχές. Το υπόλοιπο, για να ανέλθει το Core Tier I τουλάχιστον στο 9%, μπορεί να καλυφθεί από CoCos (μετατρέψιμα ομόλογα) και προνομιούχες μετοχές. Επομένως, τα απαιτούμενα κεφάλαια μέχρι το 6% θα τα καλύψουν οι τράπεζες μέσα από αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και στο τέλος, τα ίδια κεφάλαιά τους θα απαρτίζονται κατά 66,7% από κοινές μετοχές και κατά 33,3% από CoCos.

Στις περιπτώσεις, όμως, εκείνες όπου ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας είναι σήμερα αρνητικός, για παράδειγμα στο -2%, θα πρέπει εκ πρώτοις ο δείκτης αυτός να γίνει θετικός (στο μηδέν), να αυξηθεί με αυξήσεις κεφαλαίου στο 6%, ώστε στη συνέχεια να ενισχυθεί με κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) για να επιτευχθεί το ελάχιστο 9%. Αρνητικά κεφάλαια έχουν σήμερα όλες οι τράπεζες (με μοναδική εξαίρεση την Alpha Bank που συγχωνεύεται με την ήδη ανακεφαλαιοποιημένη Εμπορική Τράπεζα).

Το κυριότερο επιχείρημα των μαζικών ρευστοποιήσεων χθες στο ελληνικό Χρηματιστήριο, όπου οι επενδυτές καταψήφισαν τις μετοχές του τραπεζικού κλάδου ήταν ακριβώς αυτό που προαναφέρθηκε, δηλαδή, το ότι δεν επήλθε καμία ρύθμιση, ώστε να μειωθεί το σύνολο των κεφαλαίων που θα πρέπει να βρουν ιδίοις μέσοις οι τράπεζες, σε συνδυασμό με την απειλή περαιτέρω απομείωσης της περιουσίας των σημερινών μετόχων των τραπεζών, μέσα από ένα ισχυρό dilution. Συνδυαστικά με το 50% discount της τιμής διάθεσης.

Υπενθυμίζεται ότι είχε προ καιρού κυκλοφορήσει ένα πιθανό σενάριο, να εξετασθεί ένας τρόπος (που θα αφορά στην αποτίμηση των ελληνικών ομολόγων), ώστε να μειωθεί το σύνολο των αναγκών του κλάδου. Σήμερα, υπενθυμίζεται ότι τα ομόλογα διαπραγματεύονται στο 25% της ονομαστικής τους τιμής, άρα οι τράπεζες έχουν ήδη εγγράψει απώλειες της τάξεως του 75%. Αν είχε εκδοθεί ρύθμιση, στο πλαίσιο της οποίας το ΤΧΣ θα εγγυάτο τα ομόλογα και άλλαζε ο τρόπος αποτίμησης, θα μειωνόταν το σύνολο των αναγκών.

Αυτό, ως έναν βαθμό φαίνεται ότι το περίμενε η αγορά και για τον τρόπο αυτό αντέδρασε τόσο απότομα χθες, πέραν βέβαια του γεγονότος ότι ούτως ή άλλως, μία σχετική πτώση στις τραπεζικές μετοχές ήταν αναμενόμενη όταν η κυβέρνηση θα δημοσιοποιούσε τους όρους ανακεφαλαιοποίησης. Οι τραπεζίτες, που δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο μίας πιθανής ρύθμισης, εκτιμούν ότι αν δεν περιορισθούν οι ζημιές της απομείωσης των χαρτοφυλακίων ομολόγων τους, που προέκυψε μετά το κούρεμα, θα είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος της κρατικοποίησης.

Η απειλή του dilution

Η δεύτερη αρνητική παράμετρος της υπουργικής πράξης, όπως την ανάγνωσε και την ερμήνευσε η αγορά, μεταφέροντας πιέσεις στους τραπεζικούς τίτλους, είναι η απειλή του dilution για όσους μετόχους συμμετάσχουν στις αυξήσεις κεφαλαίου, στο ενδεχόμενο να μην μπορέσουν οι τράπεζες να επαναγοράσουν τα CoCos τα οποία τότε αυτομάτως θα μετατραπούν σε κοινές μετοχές. Οσο μεγαλύτερες είναι οι ανάγκες των τραπεζών, πάντως, τόσο μεγαλύτερες θα είναι και οι σχεδιαζόμενες αυξήσεις κεφαλαίου. Εξ ου και ο κίνδυνος ενός υψηλού dilution σε βάρος των παλαιών μετόχων (καθώς θα αυξηθεί ο αριθμός των κοινών μετοχών, απομειώνοντας έτσι την αξία των σημερινών).

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την τιμή διάθεσης στις επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου, η οποία θα είναι η ίδια και για το ΤΧΣ και για τους ιδιώτες μετόχους, προβλέπεται να είναι ίση ή μικρότερη από 50% επί της μέσης χρηματιστηριακής τιμής της μετοχής κατά τη διάρκεια των πενήντα (50) ημερών διαπραγμάτευσης που προηγούνται της ημερομηνίας καθορισμού της και από την τιμή κλεισίματος της μετοχής κατά την ημέρα διαπραγμάτευσης που προηγείται της ημερομηνίας καθορισμού της τιμής διάθεσης των μετοχών.

Σύμφωνα με τους όρους ανακεφαλαιοποίησης, οι τράπεζες μπορούν να εκδίδουν υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες (CoCos) πριν ή μετά την αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου που θα καλυφθούν κατά 100% από το ΤΧΣ. Τα CoCos θα είναι αόριστης διάρκειας, χωρίς ημερομηνία λήξης, εκτός αν εξαγοραστούν ή μετατραπούν σε μετοχές. Θα εκδοθούν με αρχικό επιτόκιο 7%, το οποίο θα προσαυξάνεται ετησίως κατά 0,5%. Τα ποσά των τόκων καταβάλλονται σε ετήσια βάση σε μετρητά, εκτός και αν υφίσταται περίπτωση αντικατάστασής τους με εισφορά εις είδος, ήτοι με κοινές μετοχές.

Αν οι τράπεζες δεν έχουν κεφάλαια για την επαναγορά των CoCos ή εάν η αποπληρωμή τους έχει ως αποτέλεσμα οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας να πέφτουν κάτω από το ελάχιστα επιτρεπτό όριο, τότε θα εκδίδονται κοινές μετοχές υπέρ του Ταμείου. Συγκεκριμένα, αυτό συμβαίνει όταν τα ελάχιστα βασικά εποπτικά κεφάλαια της τράπεζας υποχωρήσουν κάτω του 5,125% ή αν η καταβολή τόκου σε μετρητά κριθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος ότι θα έθετε σε κίνδυνο τη συμμόρφωση της τράπεζας με την υποχρέωση τήρησης του ελάχιστου συντελεστή κυρίων στοιχείων των βασικών εποπτικών κεφαλαίων.

Επίσης, το ανεξόφλητο κεφάλαιο των ομολογιών, 5 έτη μετά την ημερομηνία έκδοσης, μετατρέπεται υποχρεωτικά σε κοινές μετοχές στην τιμή μετατροπής που ισούται με το 50% της τιμής διάθεσης των κοινών μετοχών που εκδόθηκαν στο πλαίσιο αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου. Η επαναγορά τους θα γίνεται μόνο με μελλοντικά κέρδη των τραπεζών. Το φαινόμενο του dilution θα είναι τότε μία συνεπής επίπτωση, αφού θα διπλασιασθεί ο αριθμός των μετοχών που εκδόθηκαν κατά την αύξηση κεφαλαίου (αν κατά την αύξηση κεφαλαίου, η μετοχή έχει τιμή έκδοσης 1 ευρώ, οι μετοχές που θα εκδοθούν από τη μετατροπή των CoCos θα γίνει στην τιμή των 50 σεντς). Είναι πλέον άμεσα συνδεόμενη η απόδοση του επενδυτή, ιδιώτη μετόχου από την ικανότητα της Τράπεζας να αποφύγει τη μετατροπή των CoCos και την επακόλουθη κρατικοποίηση.

Οι μετατρέψιμες ομολογίες προσμετρώνται στα κύρια στοιχεία των βασικών ιδίων κεφαλαίων (Core Tier 1) του πιστωτικού ιδρύματος. Να σημειωθεί, όμως, ότι δεν συνυπολογίζονται στα κύρια στοιχεία των βασικών ιδίων κεφαλαίων, οι προνομιούχες μετοχές του Ν. 3723/2008, του γνωστού και ως «νόμου Αλογοσκούφη», συνολικού ύψους 5 δισ. ευρώ.

Πηγή: kerdos.gr