Όλα όσα θα πρέπει ή θα θέλατε να ξέρετε για την εμμηνόπαυση σε ένα άκρως εμπεριστατωμένο άρθρο για τη «δύσκολη» φάση που περνούν οι γυναίκες όταν μεγαλώσουν

Μια ύπουλη πάθηση η οποία απειλεί τις γυναίκες μετά την ηλικία των 40 ετών είναι η οστεοπόρωση η οποία στα αρχικά στάδια δεν δίνει συμπτώματα γαι αρκετά χρόνια. Ωστόσο η εξέλιξή της είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού µία στις πέντε γυναίκες θα υποστεί στην πορεία της ζωής της ένα ή περισσότερα οστεοπορωτικά κατάγµατα, τα οποία µε τη σειρά τους προκαλούν σοβαρότατες επιπλοκές, ενίοτε και θανατηφόρες!

Διαβάστε στο ιατρικό άρθρο που ακολουθεί πως μπορείτε  να προστατευθείτε από την νόσο, πριν την εμφάνιση της εμμηνόπαυσης.

 Του Δημήτριου Η. Στεφανόπουλου  MD., MSc. Ενδοκρινολόγου- Διαβητολόγου Με τον όρο «Οστεοπόρωση» περιγράφεται η παθολογική εκείνη κατάσταση κατά την οποία α) ελαττώνεται η µάζα και η πυκνότητα των οστών, β) διαταράσσεται η αρχιτεκτονική τους και γ) αυξάνεται η ευθραυστότητά τους και κατ’επέκταση η πιθανότητα να υποστούν κάταγµα (Εικόνα 1). Ως «Εµµηνόπαυση» από την άλλη ορίζεται η οριστική παύση της εµµήνου ρύσεως, η οποία φυσιολογικά τοποθετείται χρονικά στην ηλικία των 51-52 ετών. Της εµµηνόπαυσης προηγείται ένα πολυετές διάστηµα µε ποικίλες ορµονικές µεταβολές που εκφράζονται κλινικά ως ανωµαλίες της περιόδου, γνωστό ως «Προεµµηνόπαυση - Περιεµµηνόπαυση».  Εικόνα 1: Σύγκριση μεταξύ φυσιολογικού και οστεοπορωτικού σπονδύλου (Α) Τομή φυσιολογικού σπονδύλου. (Β) Τομή σπονδύλου με οστεοπόρωση, όπου παρατηρούνται τα χαρακτηριστικά      μεγάλα κενά διαστήματα του οστού.  Πώς η Εµµηνόπαυση προκαλεί Οστεοπόρωση Στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία οι ωοθήκες παράγουν σηµαντικές ποσότητες ορµονών που καλούνται οιστρογόνα. Τα οιστρογόνα, εκτός από τις πολυάριθµες δράσεις που ασκούν σε όλα σχεδόν τα συστήµατα του οργανισµού, επηρεάζουν δυναµικά και τον ανθρώπινο σκελετό, ευνοώντας την παραγωγή νέου υγιούς οστού και αναστέλλοντας ταυτόχρονα την απώλειά του.  Η διαδικασία αυτή οδηγεί στην απόκτηση της βέλτιστης κατάστασης οστών («κορυφαία οστική µάζα») στην ηλικία των 30-40 χρόνων Στην εµµηνόπαυση τα οιστρογόνα σταµατούν να παράγονται σε ικανές ποσότητες, µε αποτέλεσµα να σταµατούν οι ευνοϊκές τροφικές τους δράσεις. Το αντίκτυπο στο σκελετό είναι τεράστιο, καθώς ελαττώνεται η οστική παραγωγή και αυξάνει η οστική απώλεια, µε αποτέλεσµα µέσα στα πρώτα κιόλας χρόνια από τη διακοπή της εµµήνου ρύσεως να χάνεται περίπου το 13-20% του γυναικείου σκελετού, απώλεια που συνεχίζει δυστυχώς να επιδεινώνεται µε την πρόοδο της ηλικίας. Οδηγούµαστε έτσι στην ανάπτυξη της «µετεµµηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης», µίας σοβαρής νόσου που ταλαιπωρεί το 50% των γυναικών ηλικίας άνω των 50 ετών.  Οι κλινικές επιπτώσεις της Μετεµµηνοπαυσιακής Οστεοπόρωσης Η οστεοπόρωση θεωρείται ιδιαίτερα «ύπουλη» νόσος, καθώς αρχικά δεν εµφανίζει συµπτώµατα για αρκετά χρόνια. Η εξέλιξή της είναι όµως εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού µία στις 5 γυναίκες θα υποστεί στην πορεία της ζωής της ένα ή περισσότερα οστεοπορωτικά κατάγµατα, τα οποία µε τη σειρά τους προκαλούν σοβαρότατες επιπλοκές, ενίοτε µάλιστα και θανατηφόρες! Η παρουσία πόνου στην πλάτη, στη µέση και στα κάτω άκρα, η ανάπτυξη κύφωσης (καµπούριασµα) µε ελάττωση του ύψους και οι νευρολογικές επιπλοκές αποτελούν επίσης συνήθεις εκδηλώσεις της νόσου (Εικόνα-2) Εικόνα 2: Επιπλοκές της Mετεµµηνοπαυσιακής Οστεοπόρωσης.Χαρακτηριστικές παραµορφώσεις της σπονδυλικής στήλης µε την πάροδο της ηλικίας σεέδαφος οστεοπόρωσης (κύφωση και απώλεια ύψους).  Πρόληψη και Θεραπεία Ευτυχώς στις µέρες µας η µετεµµηνοπαυσιακή οστεοπόρωση προλαµβάνεται σε σχετικά ικανοποιητικό βαθµό, αρκεί φυσικά οι ασθενείς να παρακολουθούνται τακτικά και να εφαρµόζουν έγκαιρα τις συµβουλές των ειδικών ιατρών. Έτσι, όλες οι γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών, ανεξαρτήτως παρουσίας κληρονοµικού ιστορικού οστεοπόρωσης ή όχι, οφείλουν να δροµολογούν µία πρώτη επαφή µε τον ιατρό για να εκτιµήσουν την κατάσταση του οστικού τους µεταβολισµού, πριν ακόµη εµφανιστούν διαταραχές στην περίοδο ή συµπτώµατα από το σκελετό. Επιπλέον συστήνονται εφόσον είναι εφικτό: • Καθηµερινό περπάτηµα 3 έως 5 Km.• Κατανάλωση 2-3 µερίδων γαλακτοκοµικών ηµερησίως ή/και άλλων τροφίµων πλούσιων σε ασβέστιο (Εικόνα-3). Σηµειώνεται ότι µία µερίδα γαλακτοκοµικών ισοδυναµεί περίπου µε 1 ποτήρι γάλα (1.5% ή πλήρες) ή µε 1 κεσεδάκι γιαούρτι (2.0% ή πλήρες) ή µε 30γρ. κίτρινο τυρί (πλήρες ή µε χαµηλά λιπαρά.) • Έκθεση του δέρµατος στον ήλιο για 15-20 λεπτά/ηµέρα.• Ελάττωση της κατανάλωσης καφέ ή τσαγιού (έως 2 φλυτζάνια/ηµέρα). • Αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, αναψυκτικών, αλατιού καιπρωτεϊνών. • Διακοπή καπνίσµατος. • Αποφυγή µεγάλης ή/και ταχείας απώλειας κιλών.  Οι ανωτέρω ενέργειες αποτελούν τους θεµέλιους λίθους της πρόληψης τηςοστεοπόρωσης και ως εκ τούτου συνιστάται να εφαρµόζονται σε κάθε ηλικία.  Επιπρόσθετα, µετά από τον πρώτο ειδικό έλεγχο, µπορεί να προταθεί χορήγηση βιταµινών και συµπληρωµάτων διατροφής (βιταµίνη-D, βιταµίνη-C, ασβέστιο, µαγνήσιο κ.α.), πάντοτε όµως µε προσοχή και µόνο όταν υπάρχει πραγµατική ένδειξη, καθώς σε αντίθετη περίπτωση υπάρχει πιθανότητα ανάπτυξης σοβαρών επιπλοκών (όπως η νεφρολιθίαση κ.α.) Εικόνα 3. Τρόφιµα πλούσια σε Α Τέλος, στις ασθενείς στις οποίες ο εργαστηριακός και ακτινολογικός έλεγχος αποκαλύπτουν την παρουσία ήδη εγκατεστηµένων σκελετικών αλλοιώσεων, απαιτείται η περαιτέρω εφαρµογή ειδικότερης φαρµακευτικής αγωγής. Έτσι, σκευάσµατα ορµονικής υποκατάστασης όπως είναι τα οιστρογόνα και η τιβολόνη έχουν τη θέση τους κυρίως σε γυναίκες µε έντονα µετεµµηνοπαυσιακά συµπτώµατα (εξάψεις, νευρικότητα, δυσθυµία, ελάττωση libido, αϋπνία, ουρογεννητική ατροφία)  ή σε περιπτώσεις εµµηνόπαυσης σε ηλικίες κάτω των 50 ετών. Εννοείται φυσικά ότι σε ακόµη σοβαρότερες οστεοπορωτικές βλάβες προτείνονται περισσότερο δραστικά και εξειδικευµένα για την οστεοπόρωση φάρµακα (διφωσφονικά, ραλοξιφαίνη, βαζεδοξιφαίνη, δενοσουµάµπη, τεριπαρατίδη, ρανελικό στρόντιο). Επισηµαίνεται τέλος ότι η αντι-οστεοπορωτική αγωγή οφείλει να είναι πάντοτε απόλυτα εξατοµικευµένη στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες του κάθε αρρώστου, έτσι ώστε να επιτυγχάνονται τα µέγιστα θεραπευτικά οφέλη και να αποφεύγονται κατά το δυνατόν οι όποιες ανεπιθύµητες ενέργειες. Συµπερασµατικά, η οστεοπόρωση αποτελεί µία εξαιρετικά συχνή και σοβαρή κλινική οντότητα για τις γυναίκες που βρίσκονται σε µετεµµηνοπαυσιακή ηλικία.  Λόγω των σηµαντικών προβληµάτων υγείας που µπορεί να επιφέρει, αφενός µεν οι ιατροί που ασχολούνται µε τον οστικό µεταβολισµό οφείλουν να επαγρυπνούν και να ενηµερώνουν κατάλληλα τις ασθενείς τους, αφετέρου δε, οι γυναίκες οι οποίες βρίσκονται ή πλησιάζουν στην εµµηνόπαυση θα πρέπει να συµβουλεύονται τους ειδικούς ιατρούς και να ελέγχονται τακτικά, έτσι ώστε να προλάβουν την ανάπτυξη, τη δυσµενή εξέλιξη και τις σοβαρές επιπλοκές της οστικής αυτής νόσου.

Δημήτριος Η. Στεφανόπουλος  MD., MSc. Ενδοκρινολόγος- Διαβητολόγος

Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών

Επιστηµονικός Συνεργάτης Ιατρικής Σχολής Παν/µίου Αθηνών – Νοσ.ΚΑΤ Website: dstef.weebly.com