Maurice Ravel: «πιο τέλειος και από τους Ελβετούς ωρολογοποιούς»- Αφιέρωμα στο Γάλλο συνθέτη στα 75 χρόνια από το θάνατό του

Ο Γάλλος μουσικός και συνθέτης Ζοζέφ Μωρίς Ραβέλ ( Joseph Maurice Ravel) πέθανε σε ηλικία 62 ετών, στις 28 Δεκεμβρίου 1937.

Θεωρείται από τις κύριες μορφές του μουσικού ιμπρεσιονισμού και τα έργα του για πιάνο αποτελούν ιδιαίτερα δημοφιλή κομμάτια του κλασικού ρεπερτορίου.

Ο Ρώσος σύγχρονός του Ιγκόρ Στραβίνσκυ, εξυμνώντας την ακρίβεια και την πολυπλοκότητα του έργου του, τον παρομοίασε με τον «πιο τέλειο από τους Ελβετούς ωρολογοποιούς».

Το πιο γνωστό του έργο είναι το Μπολερό (1928), το οποίο ο ίδιος θεωρούσε ασήμαντο και κάποτε το είχε περιγράψει ως «ένα κομμάτι για ορχήστρα χωρίς μουσική».

ANDRÉ RIEU 2009 BOLERO MAURICE RAVEL-AUSTRALIA. 2009

Ο Μωρίς Ραβέλ γεννήθηκε στις 7 Μαρτίου 1875 στο Σιμπούρ. Ο πατέρας του Ζοζέφ Ραβέλ ήταν μηχανικός και εφευρέτης κάποιου είδους θερμικού κινητήρα. Επίσης ήταν και αυτός πολύ καλός μουσικός, αλλά ερασιτέχνης.

Η μητέρα του Μαρία Ντελουαρτέ ήταν βασκικής καταγωγής. Στα 7 του χρόνια ήδη έχει πάρει μαθήματα πιάνου και μπαίνει στο κονσερβατουάρ του Παρισιού με δασκάλους τους Σ. ντε Μπεριώ, Γκεντάλγκε και Φωρέ, στο πιάνο, την αντίστιξη και τη σύνθεση αντίστοιχα.

Jeux d'eau- Martha Argerich

 
Ο Ραβέλ πέρασε μια ήρεμη και ήσυχη ζωή, χωρίς απρόοπτα, με λίγους φίλους, σχεδόν σαν ερημίτης.

Ravel Miroirs-piano performance by Neill Eisenstein

 
Το 1901 παίρνει το 2ο βραβείο της Ρώμης, προσπαθώντας τα επόμενα 2 έτη, 1902 και 1903 , να πάρει τη μεγαλύτερη διάκριση, αλλά χωρίς επιτυχία.

Απορρίπτεται από την επιτροπή ως ακατάλληλος και πολύ προχωρημένος για την εποχή του.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι, όταν ο Ραβέλ απορρίφθηκε, είχε ήδη παρουσιάσει δημόσια τα έργα του «Παβάνα για μια νεκρή ινφάντη», «Τα παιχνίδια του νερού» και «Το κουαρτέτο για έγχορδα».

Ο Μωρίς Ραβέλ στο πιάνο-φωτογραφία του 1928

Η θύελλα διαμαρτυριών που ξεσηκώθηκε ενάντια στην επιτροπή ήταν αναμενόμενη, με αποτέλεσμα την παραίτηση του προέδρου του Κονσερβατουάρ. Αργότερα, όταν ο Ραβέλ έκανε την πρώτη παρουσίαση των «Ιστοριών», κατηγορήθηκε για άλλη μια φορά άδικα ότι μιμήθηκε τον Debussy.

Ωστόσο, ο Ραβέλ με τα έργα του «Καθρέφτες», «Σονατίνα» και «Εισαγωγή και αλέγκρο» ήδη έχει γίνει διάσημος.

Ravel Introduction and Allegro

Τα έργα του χαρακτηρίζονται από μεγάλη επιδεξιότητα στην επεξεργασία των διαφόρων θεμάτων, καθώς και από τελειότητα στο ύφος τους.

Ravel: Le Tombeau de Couperin

Πολλά από αυτά όπως τα Jeux d'eau, Miroirs, Le tombeau de Couperin και το Gaspard de la nuit απαιτούν ιδιαίτερη δεξιοτεχνία από τους εκτελεστές τους.

Είναι χαρακτηριστική η ωριμότητα που παρουσιάζουν τα έργα του, τόσο τα μεταγενέστερα όσο και τα πρώιμα. Δεν μπορεί να θεωρηθεί επαναστάτης μουσικός, γιατί οι εργασίες του κινήθηκαν μέσα στα καθιερωμένα πλαίσια της εποχής του, τόσο μορφικά όσο και αρμονικά.

Ivo Pogorelich Plays Ravel Scarbo (Gaspard de la Nuit)-on June 8th, 1983 in Japan

Ωστόσο, τα έργα του δείχνουν ένα πολύ έντονα προσωπικό και εξατομικευμένο χαρακτήρα, που δημιουργούν μια δική του γλώσσα, με τις μελωδίες του να βασίζονται όχι στη συμβατική διατονική δυτική κλίμακα, αλλά στους αρχαίους δωρικούς και φρυγικούς τρόπους.
 
Εκτός από το γεγονός ότι ήταν πολύ καλός πιανίστας, είχε μεγάλες ικανότητες και στην τέχνη της ενορχήστρωσης, με πολύ χιούμορ και εφευρετικότητα, όπως βλέπουμε στο έργο του «Το παιδί και τα μάγια», όπου προσπαθεί να αποδώσει μουσικά χαρακτήρες κάποιων ζώων αλλά και άψυχων αντικειμένων..
 
Ο Ραβέλ αντιμετώπιζε τη μουσική ως ένα είδος τελετουργίας με δικούς της νόμους. Για αυτό ακριβώς πρέπει να είναι προστατευμένη με τρόπο που να μη δέχεται αρνητικές επιρροές από τον εξωτερικό κόσμο και από ανθρώπους που είναι αμύητοι σε αυτήν.

Ravel: "Daphnis et Chloé" (complete ballet) - Rafael Fruebeck de Burgos - Part 1

Παρατηρείται μια παντελής έλλειψη θρησκευτικών στοιχείων στα έργα του. Δε συμπαθούσε μάλιστα τα έργα των συνθετών που είχαν θρησκευτικές αναφορές. Μέσα από αποσπάσματα της αλληλογραφίας του φαίνεται, όπως το δηλώνει και ο ίδιος, ότι ήταν άθεος. Ωστόσο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι είχε μια διαφορετική αντίληψη για το θείο, όπως τουλάχιστον φαίνεται μέσα από τα έργα του.

Ravel: "Daphnis et Chloé" (complete ballet) - Rafael Fruebeck de Burgos - Part 2

Μπορεί να μην κάνει αναφορές σε συγκεκριμένη θρησκεία, αλλά μαγεύεται από τη δύναμη της φύσης, που για άλλους αποτελεί την έκφραση του θεού. Πηγή έμπνευσής του στάθηκε η φύση, τα παραδοσιακά τραγούδια και οι κλασικοί και ανατολίτικοι θρύλοι.

Ravel: "Daphnis et Chloé" (complete ballet) - Rafael Fruebeck de Burgos - Part 3

Εμφανής είναι η αγάπη του στην ελληνική μυθολογία, όπως φαίνεται από το έργο του «Δάφνις και Χλόη». Έτρεφε επίσης μια ιδιαίτερη συμπάθεια στον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης.
 
Όσο αφορά τις πολιτικές του απόψεις, φαίνεται ότι ήταν αριστερός, καθώς ήταν αντίθετος σε όλες τις κοινωνικές ανισότητες. Σε δήλωσή του, φαίνεται ότι ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του αναρχικό.

Όπερα: «Η Ισπανική Ώρα»-L'heure espagnole - Sophie Koch - Paris 2004

 
Ο Ραβέλ, στα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του, υπέφερε από μια εγκεφαλική πάθηση που προήλθε από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα.

Για ένα διάστημα μέσα σε αυτά τα πέντε χρόνια, μπορούσε να είναι ενεργός φυσικά και νοητικά. Σιγά-σιγά όμως, έχασε την ικανότητα να γράφει και να μιλάει, παρόλο που μπορούσε να συλλαμβάνει και να συνθέτει μουσική, κι επομένως να έχει μια ενεργή φαντασία.

Τραγική κατάσταση για ένα άνθρωπο που λάτρεψε τόσο πολύ τη μουσική και που την ένιωθε ακόμη και εκείνες τις στιγμές να δονεί μέσα του, χωρίς όμως να μπορεί δυστυχώς να την εκφράσει.
 
Αργότερα περιήλθε σε αφασία. Κατέληξε μετά άπό αποτυχημένη χειρουργική επέμβαση σε ηλικία 62 ετών στις 28 Δεκεμβρίου 1937.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας, τα έργα του Ραβέλ είναι κοινό κτήμα από την 1η Ιανουαρίου του 2008 στις περισσότερες χώρες. 
 

Πηγή:nea-acropoli.gr