Vintage Story: Ερρίκος Σλήμαν ο άνθρωπος που ανακάλυψε την Τροία - Γιος πάστορα με 8 αδέλφια

Ο Ερρίκος Σλήμαν γεννήθηκε στο Neubokow της Γερμανίας στις 6 Ιανουαρίου του 1822.

Ρομαντικός και απίστευτα δραστήριος, ήταν παθιασμένος λάτρης του Ομήρου και δεινός έμπορος. Συνέδεσε το όνομά του με τις επιτυχημένες ανασκαφές του, στην αρχαία Τροία και στις Μυκήνες.

Φωτογραφία: Ο Σλήμαν σε νεαρή ηλικία, εύπορος έμπορος

Μεγαλώνοντας, ρίχτηκε στις επιχειρήσεις και κατάφερε να πλουτίσει σχετικά γρήγορα με το εμπόριο του λουλακιού

Αρχικώς αυτοδίδακτος και με μεγάλη ευχέρεια στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης μεταξύ των ετών 1866-1870, όταν είχε αναδειχθεί σε μεγιστάνα του πλούτου. Ξεκίνησε να δουλεύει σκληρά σ’ ένα μικρό μπακάλικο αλλά αποδείχτηκε ιδιοφυΐα στα λογιστικά και στις ξένες γλώσσες: Ως τον θάνατό του, το 1890, είχε μάθει 22, ανάμεσα στις οποίες τα αρχαία και τα νέα Ελληνικά.

Το 1868 επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Τρωάδα -στη σημερινή Τουρκία- και αποφάσισε να αναζητήσει εκεί την Ομηρική Τροία.

Για τον περιπετειώδη Ερρίκο Σλήμαν η μελέτη της αρχαίας ιστορίας ήταν όνειρο ζωής. Γεννήθηκε στο ανατολικό Μεκλεμβούργο και μεγάλωσε διαβάζοντας τα έπη του Ομήρου. Ο πατέρας του ήταν πάστορας και είχε άλλα οκτώ αδέρφια. Στην ενήλικη ζωή του δεν ακολούθησε πανεπιστημιακή εκπαίδευση αλλά προτίμησε να ασχοληθεί με το εμπόριο. Σε νεαρή ηλικία έφυγε στο Άμστερνταμ, όπου μέσα σε ένα χρόνο έμαθε ολλανδικά, ισπανικά, ιταλικά, πορτογαλικά και ρωσικά. Στη συνέχεια πήγε στη Ρωσία και έπειτα στο Παρίσι, όπου έμαθε αρχαία ελληνικά και λατινι. Το 1868 ταξίδεψε στην Ιθάκη, όπου έκανε ανασκαφές στο παλάτι του Οδυσσέα. Στη συνέχεια ακολούθησε το ταξίδι του στη θάλασσα του Μαρμαρά και λίγο αργότερα ήρθε η ανακάλυψη της Τροίας.

Το 1869 παντρεύεται τη Σοφία Εγκαστρωμένου ή Καστριώτη, κόρη Αθηναίου εμπόρου υφασμάτων.

Φόρεμα και ένα κουτί με φωτογραφίες της Σοφίας Σλήμαν

Η γνωριμία του Ερρίκου Σλήμαν με τη Σοφία ήταν καθαρό συνοικέσιο. Ο 47χρονος, ήδη μία φορά παντρεμένος, Ερρίκος Σλήμαν αναζητούσε μια απόγονο του Ομήρου, μια ελληνίδα σύζυγο, με αρχαιοελληνική ομορφιά, και τη βρήκε στο πρόσωπο της 17χρονης τότε Σοφίας.

Φωτογραφία από το εσωτερικό του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών

Απόσπασμα από το δημοσίευμα του «Βήματος» 08/07/2009: ...Το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1870, σε ένα επιβλητικό τριώροφο μέγαρο, το οποίο ο Σλημαν ονόμασε «Ιλίου Μέλαθρον» (ανάκτορο του Ιλίου, δηλ. της Τροίας), έργο του αρχιτέκτονα Ernst Ziller. Σήμερα στεγάζεται εκεί το Νομισματικό Μουσείο.

Το Ιλίου Μέλαθρον, που σημαίνει «μέγαρο της Τροίας» παραπέμποντας σαφώς στις ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν εκεί, κατασκευάστηκε μεταξύ 1878 και 1879. Σε σχέδιο του γερμανού αρχιτέκτονα Eρνέστου Tσίλερ, χτίστηκε για να στεγάσει τον Ερρίκο Σλήμαν και την κατά τριάντα χρόνια νεότερή του δεύτερη γυναίκα του, Σοφία Εγκαστρωμένου (Καστριώτη).

Κοστίζοντας τότε το τεράστιο για τα δεδομένα της εποχής ποσό των 439.650 δραχμών, γρήγορα έγινε σημείο αναφοράς της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της Αθήνας του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Το 1926 πουλήθηκε από την οικογένεια Σλήμαν και πέρασε στα χέρια του ελληνικού Δημοσίου, φιλοξενώντας διαδοχικά το Συμβούλιο της Επικρατείας, τον Αρειο Πάγο αλλά και το Εφετείο ως το 1983. Τελικά παραχωρήθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού και από το 1998 στεγάζει τη μόνιμη έκθεση του Νομισματικού Μουσείου.

Ο Ερρίκος και η Σοφία Σλήμαν αποτέλεσαν ένα αχώριστο δίδυμο σε όλες τις ανασκαφικές αποστολές, ενώ απέκτησαν και δύο παιδιά, την Ανδρομάχη και τον Αγαμέμνονα.

Άρχισε τις ανασκαφές στο λόφο του Ηissarlik το 1870, ένα χρόνο μετά το γάμο του με την κατά πολλά χρόνια νεότερή του Ελληνίδα, Σοφία.

Στις 30 Μαΐου 1873 έκανε τη μεγάλη του ανακάλυψη:

Ανάμεσα στα ευρήματα του χώρου που ανέσκαψαν προσωπικά ο Ερρίκος και η Σοφία -δίνοντας άδεια σε όλο το προσωπικό για να μη διαρρεύσει ευρύτερα το μυστικό- υπήρχαν μια ορειχάλκινη ασπίδα, μια χύτρα, ένα αργυρό αγγείο, ένα ορειχάλκινο αγγείο, ένα χρυσό, δύο χρυσά κύπελλα, ένα μικρό κύπελλο από ήλεκτρο, δύο χρυσά διαδήματα, 56 χρυσά σκουλαρίκια και 8.750 χρυσά δαχτυλίδια και κουμπιά.
Ο θησαυρός απεκρύβη και διασκορπίστηκε σε φίλους σε όλη την Ελλάδα, για να μην μπορεί να τον διεκδικήσει η τουρκική ή η ελληνική κυβέρνηση.

Η Σοφία Σλήμαν φορώντας μέρη των ευρημάτων που έφεραν στην επιφάνεια οι ανασκαφές του Χισαρλίκ

O Tρωικός πόλεμος-Μεταγλωττισμένο ντοκιμαντέρ του BBC

Ο καθηγητής κλασικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Ντέιβιντ Τρέιλ, στο βιβλίο του «Ο Σλήμαν της Τροίας: Θησαυρός και απάτη», που κυκλοφόρησε το 1995, σημειώνει: Ολόκληρος ο τότε Τύπος αναμετέδιδε την εικόνα που ο Σλήμαν είχε πλάσει: «Μέσα στη φλεγόμενη Τροία, ενώ οι Αχαιοί είχαν κυριεύσει την πόλη και πυρπολούσαν τα πάντα, μια αρχόντισσα προσπαθούσε να γλιτώσει τα κοσμήματά της. Παγιδεύτηκε στα ερείπια του σπιτιού της και πέθανε αγκαλιά με τα χρυσαφικά της: Ιδού τα ερείπια του καμένου σπιτιού, ιδού ο σκελετός, ιδού το κολιέ, ιδού και το δαχτυλίδι της».

 
Ο σκελετός, όμως, είχε βρεθεί αλλού, ανήκε σε άλλη από την καταστροφή εποχή και κανένα βέβαια στοιχείο δε μαρτυρούσε πως επρόκειτο για αρχόντισσα. Σε ένα τρίτο σημείο είχε βρεθεί το δαχτυλίδι και σ’ ένα τέταρτο το κολιέ. Ο Σλήμαν τα είχε μαζέψει κι είχε στήσει το δικό του σκηνικό, πετυχαίνοντας να κάνει πάταγο.
 
Κατάφερε να στρέψει πάνω του και πάνω στην Ιλιάδα και στον Όμηρο τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας αλλά κατάστρεψε πολύτιμα για τους ιστορικούς στοιχεία. Δεν είχε ιδέα από στρωματογραφία κι ούτε που κατάλαβε ότι δεν είχε ανακαλύψει μία αλλά εννέα Τροίες.

Παρουσίασε ως «θησαυρό του Πριάμου» ένα θησαυρό κατά χίλια χρόνια αρχαιότερο, βρήκε μιαν ασπίδα και τη χρέωσε στον Αχιλλέα, δωροδόκησε εργάτες κι έβγαλε από τη χώρα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα και καταγγέλθηκε για τη «θησαυρομανία» του, ανοιχτά.

Ερχόμενος σε διάσταση με την τουρκική κυβέρνηση για την απόκρυψη των θησαυρών της Τροίας απευθύνθηκε στην ελληνική κυβέρνηση για να δεχθεί τους θησαυρούς που είχε οικειοποιηθεί, με αντάλλαγμα την άδεια της ανασκαφής των Μυκηνών.

 
Μυκήνες-Φωτογραφία: Πανοραμική άποψη του χώρου, ο ταφικός περίβολος (αριστερά) και η κύρια είσοδος της ακροπόλεως (δεξιά).

Η ακρόπολη των Μυκηνών -Υλικό από την εκπομπή ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ

Χρονολογία Παραγωγής / Πρώτης Εκπομπής: Πέμπτη, 1 Ιανουαρίου 1987: Παραγωγή: ΕΡΤ ΑΕ

Τον Αύγουστο του 1876 ξεκίνησε την ανασκαφή του κοντά στην Πύλη των Λεόντων και σύντομα έφθασε στα ταφικά συμπλέγματα και την ανασκαφή του Ταφικού Περίβολου Α'.

 
Η Πύλη των Λεόντων, όπως φαίνεται από την εξωτερική πλευρά

Το αποκαλούμενο χρυσό προσωπείο του Αγαμέμνονα

Ξανά οι μεγαλόστομες ανακοινώσεις στις Μυκήνες και στα χρυσά παλάτια των Ατρειδών: «Βρήκα τους σκελετούς του Αγαμέμνονα, της Κασσάνδρας, του Ευρυμέδοντα και των μελών της οικογένειας του Πέλοπα».  
Ευτυχώς για την Ιστορία των Μυκηνών και της Ελλάδας, γρήγορα αποκαλύφθηκε ότι όλα ανήκαν σε άρχοντες που έζησαν 300 με 400 χρόνια πιο πριν. Ο Αγαμέμνονας κι όσα η Ιλιάδα περιγράφει ήταν το τέλος μιας μακραίωνης εποποιίας κι όχι η αρχή...

Εξαιτίας της αφθονίας των χρυσών τέχνεργων που ανακάλυψε, θεώρησε πως είχε βρει τα σώματα του Αγαμέμνονα, της Κασσάνδρας, της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου.

Στις μεγάλες αρχαιολογικές αποστολές του, ανακάλυψε πληθώρα ευρημάτων από χρυσό, ήλεκτρο, χαλκό και ημιπολύτιμους λίθους, την πλειοψηφία των οποίων δώρισε στο Βερολίνο.

1868: Στην Ιθάκη, ανακαλύπτει τάφους της εποχής του σιδήρου και ερείπια της πόλης Αλκομεναί. Ο Σλήμαν αναζητώντας το παλάτι του Οδυσσέα.. έφερε στην επιφάνεια αρκετές (20) τεφροδόχους, ένα θυσιαστικό εγχειρίδιο, ένα πήλινο ειδώλιο αρχαίας θεάς και άλλα μικρότερης σημασίας ευρήματα, αλλά όχι το πολυπόθητο ανάκτορο.

1884: Αποκαλύπτει το ανάκτορο της Τίρυνθας

Πέθανε στη Νάπολη στις 26 Δεκεμβρίου του 1890. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα για να ταφεί σε μαυσωλείο στο Α΄ Νεκροταφείο. Δύο χρόνια (1892) μετά το θάνατο του Σλήμαν, η Σοφία χάρισε ένα μικρό τμήμα της Τρωικής Συλλογής στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

**Με αφορμή τη συμπλήρωση 125 χρόνων από τον θάνατο του Σλήμαν το Νέο Μουσείο του Βερολίνου εγκαινίασε χθες μια νέα, μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του. Παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, ευρήματα από τις ανασκαφές στην Τροία, τις Μυκήνες, την αρχαία Τίρυνθα και τον Ορχομενό καθώς και σπάνιο αρχειακό υλικό από σημαντικές γερμανικές βιβλιοθήκες.