Η Ελλάδα στο κόκκινο χαλί των Όσκαρ-αφιέρωμα στις Ελληνικές παρουσίες

Η παρουσία των Ελλήνων εκπροσώπων του κινηματογράφου στα βραβεία Όσκαρ, μπορεί να είμαι μικρή αναλογικά, αλλά αρκετά αξιοσημείωτη.

 Ο ελληνικός κινηματογράφος δεν έχει να επιδείξει – πλην των όποιων εξαιρέσεων φυσικά – παραγωγές που θα μπορούσαν να «σταθούν» στο ύψος των παραγωγών του εξωτερικού, πόσο μάλλον του Hollywood. Παρόλα αυτά, σημαίνουσες προσωπικότητες της χώρας μας κατάφεραν με το ταλέντο τους να φύγουν από κάποια απονομή με το χρυσό αγαλματίδιο ανά χείρας.

Το πρώτο Όσκαρ κέρδισε η Κατίνα Παξινού, και μάλιστα με την πρώτη της εμφάνιση στην μεγάλη οθόνη – κάτι που το έχουν καταφέρει μόλις δέκα ηθοποιοί. Η μεγάλη ελληνίδα ηθοποιός βραβεύτηκε για το δεύτερο γυναικείο ρόλο για το "Για ποιόν χτυπάει η καμπάνα", το 1943.

Ακολουθεί ο σκηνοθέτης Ηλίας Καζάν, με επτά υποψηφιότητες και τρία Όσκαρ, το τελευταίο για τη συνολική προσφορά του στην 7η τέχνη – το 1999. Τα άλλα δύο τα κερδίζει το 1947 και το 1954 για τα "Συμφωνία Κυρίων" και το "Λιμάνι της Αγωνίας", αντίστοιχα. Ο άνθρωπος που μπορεί να δίχασε ως ιδιώτης, αγαπήθηκε ως σκηνοθέτης. Μεταξύ των υποψηφιοτήτων του για Όσκαρ είναι και ως καλύτερη σκηνοθεσία στα «Λεωφορείον ο Πόθος» (1951), «Ανατολικά της Εδέμ» (1955) και «Αμέρικα, Αμέρικα» (1963).

 Η δεκαετία του 1960 ήταν μια καλή οσκαρικά δεκαετία για τη χώρα μας - ξεκίνησε με ένα Όσκαρ και με τρεις υποψηφιότητες. Την ίδια χρονιά, στην κατηγορία «Καλύτερου Τραγουδιού» νικητής αναδεικνύεται ο Μάνος Χατζιδάκις, για τα «Παιδιά του Πειραιά», το τραγούδι που «έντυσε» το «Ποτέ την Κυριακή».

Θεώνη Βαχλιώτη-Aldredge

Για την ίδια όμως ταινία, που αποτέλεσε σταθμό για την κινηματογραφική μας ιστορία, η χώρα μας έχει και άλλες δύο υποψηφιότητες. Α’ Γυναικείου Ρόλου για τη Μελίνα Μερκούρη και για την Θεώνη Βαχλιώτη-Aldredge στην κατηγορία Ενδυματολογίας. Για την ιστορία, για την γυναικεία ερμηνεία συνυποψήφιες της Μελίνας ήταν οι Λιζ Τέιλορ, Γκριρ Γκάρσον, Σίρλεϊ Μακ Λέιν και η Ντέμπορα Κερ. Τελικά κέρδισε η Τέιλορ («Butterfield 8»).

Την επόμενη χρονιά, το 1961, ο Τζορτζ Τσακίρης κέρδισε το Οσκαρ β' ανδρικού ρόλου για την ταινία «West Side Story», ενώ μερικά χρόνια αργότερα, το 1964, ο Βασίλης Φωτόπουλος κέρδισε το Όσκαρ καλλιτεχνικής διεύθυνσης - σκηνικών για ασπρόμαυρη ταινία, για τον «Αλέξη Ζορμπά».

Βασίλης Φωτόπουλος

Ο Φωτόπουλος είχε συμμετέχει και στην καλλιτεχνική διεύθυνση ταινίας του Ελία Καζάν «Αμέρικα, Αμέρικα» (1962), όμως για χάριν «παρεξήγησης» το όνομα του δεν μπήκε στους τίτλους. Στα χρόνια που ακολούθησαν η χώρα μας έλαβε αρκετές υποψηφιότητες. Ο Μιχάλης Κακογιάννης προτάθηκε τρεις φορές για τον «Αλέξη Ζορμπά» - καλύτερη ταινία με τον ίδιο παραγωγό, αλλά και για την «Ηλέκτρα» (1962) και την «Ιφιγένεια» (1977), που διεκδίκησαν το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης παραγωγής. Ένας άλλος σημαντικός σκηνοθέτης, ο Βασίλης Γεωργιάδης, προτάθηκε – εμμέσως – για τις ταινίες τα «Κόκκινα φανάρια» (1963) και «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» (1965), που βρέθηκαν στην κατηγορία για το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης παραγωγής.

 Το επόμενο Όσκαρ ήρθε για την Ελλάδα μόλις το 1974, και μάλιστα εις διπλούν! Νικητής στην κατηγορία καλλιτεχνικής διεύθυνσης – σκηνικών, αναδείχθηκε ο ελληνικής καταγωγής Ντιν Ταβουλάρης, ο άνθρωπος που έστησε το σκηνικό για το δεύτερο μέρος του «Νονού» (αργότερα προτάθηκε και για το τρίτο μέρος της ταινίας).

Ντιν Ταβουλάρης

Ο διάσημος σκηνογράφος είναι στενός συνεργάτης του Francis Ford Coppola, και έχει μια λαμπρή καριέρα στο Hollywood, ενώ δουλείες του έχουμε δει και πρόσφατα. Στην «Ένατη Πύλη» του Roman Polanski αλλά και το 2001, στο “Angel Eyes”. Tην ίδια χρονιά βραβεύτηκε και η Θεώνη (Ντένη) Βαχλιώτη - Ολντριτς για τα κοστούμια της ταινίας «Ο υπέροχος Γκάτσμπι». Η ίδια είχε κερδίσει άλλες δύο υποψηφιότητες, για τη συνεργασία της στο πλευρό του Ζυλ Ντασέν, στο «Ποτέ την Κυριακή» και στη «Φαίδρα» (1962).

Το 1981, ο Vangelis – ο Βαγγέλης Παπαθανασίου – κερδίζει το Όσκαρ πρωτότυπης μουσικής για την ταινία «Οι δρόμοι της φωτιάς» και αμέσως την επόμενη χρονιά ο Κώστας Γαβράς κερδίζει στην κατηγορία σεναρίου για τον «Αγνοούμενο». Είχε βέβαια κερδίσει εμμέσως και για το «Ζ», το 1969, που είχε βραβευτεί για την καλύτερη ξενόγλωσση ταινία, που απονεμήθηκε ωστόσο στον παραγωγό. Πέντε χρόνια, το 1987, η ελληνικής καταγωγής Ολυμπία Δουκάκη, μία εξαίρετη θεατρική ηθοποιός, που πήρε το Όσκαρ δεύτερου γυναικείου ρόλου για το "Κάτω από τη λάμψη του φεγγαριού".

Έκτοτε υπήρξαν διάφορες υποψηφιότητες για τη χώρα μας αλλά καμία βράβευση μέχρι το 2005, που το χρυσό αγαλματίδιο για το πρωτότυπο σενάριο κατέληξε στα χέρια του – ελληνικής καταγωγής - Alexander Payne για το φιλμ «Πλαγίως».

Την επόμενη χρονιά ο επίσης ελληνικής καταγωγής George Miller βραβεύεται για το «Happy Feet» ως καλύτερη ταινία κινουμένων σχεδίων. Το 2007, η Ελληνοαμερικανίδα Patricia Fields προτείνεται για τα κοστούμια του “The Devil Wears Prada”, ενώ λίγο αργότερα ακόμα μια ελληνική συμμετοχή έρχεται με τον ελληνικής καταγωγής Alexandre Desplat που είναι υποψήφιος για το Oscar Μουσικής Επένδυσης για το «The Curious Case of Benjamin Button».

Φέτος η Ελλάδα επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια – συγκεκριμένα από το 1977 και την υποψηφιότητα του Μιχάλη Κακογιάννη με την «Ιφιγένεια» - στην κούρσα για το χρυσό αγαλματίδιο στην κατηγορία της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Ο πολυβραβευμένος «Κυνόδοντας» του Γιώργου Λάνθιμου, πέτυχε το – μάλλον ακατόρθωτο – καταφέρνοντας να στρέψει «το βλέμμα» της Ακαδημίας στο σύγχρονο ελληνικό σινεμά. Και ποιος ξέρει, ίσως επιστρέψει από τη 83η απονομή… οσκαρικός!

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ

1943
Η μεγάλη τραγωδός Κατίνα Παξινού κερδίζει το Oscar Β’ Γυναικείου Ρόλου για το «Για Ποιόν Χτυπά η Καμπάνα»

1947
Ο Elia Kazan κερδίζει το Oscar Σκηνοθεσίας, για το «Gentleman's Agreement» («Συμφωνία Κυριών»)

1954
Ο Elia Kazan κερδίζει το Oscar Σκηνοθεσίας, για το «On the Waterfront» («Το Λιμάνι της Αγωνίας»).

1955
Ο Elia Kazan είναι υποψήφιος για το Oscar Σκηνοθεσίας, για το «East of Eden».(«Ανατολικά της Εδέμ»)

1960
Τρεις υποψηφιότητες για το «Ποτέ την Κυριακή». Α’ Γυναικείου Ρόλου για την Μελίνα Μερκούρη, Ενδυματολογίας για τη Θεώνη Βαχλιώτη-Aldredge και καλύτερου τραγουδιού για το Μάνο Χατζιδάκι. Τελικά ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης βραβεύεται για τα «Παιδιά του Πειραιά».

1962
Υποψηφιότητα για την «Ηλέκτρα» του Μιχάλη Κακογιάννη στην κατηγορία Καλύτερης Ξένης Ταινίας.
Η Θεώνη Βαχλιώτη-Aldredge είναι υποψήφια στην κατηγορία Ενδυματολογίας για την ταινία «Φαίδρα».

1963
«Τα Κόκκινα Φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη είναι υποψήφια στην κατηγορία Καλύτερης Ξένης Ταινίας. Νικήτης ωστόσο αναδεικνύεται ο Φελλίνι με το 8 1/2 .

Ο Elia Kazan προτείνεται για Oscar στις κατηγορίες καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Πρωτότυπου Σεναρίου για το «America, America».

1964
Τρεις υποψηφιότητες για τον «Ζορμπά» του Μιχάλη Κακογιάννη. Καλύτερη Ταινία, Σκηνοθεσίας και καλύτερο διασκευασμένο σενάριο, δεν κερδίζει ωστόσο σε καμία.
Το μοναδικό Όσκαρ της ταινίας παίρνει ο Βασίλης Φωτόπουλος για την Ασπρόμαυρη Σκηνογραφία.

1965
Η ταινία «Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο» του Βασίλη Γεωργιάδη είναι υποψήφια στην κατηγορία Ξένης Ταινίας.
Ο John Cassavetes είναι υποψήφιος για το Όσκαρ B' Ανδρικού ρόλου, για το «The Dirty Dozen».

1968
Άλλη μια υποψηφιότητα για τον John Cassavetes, αυτή τη φορά για το Πρωτότυπο Σενάριο, για το «Faces».

1969
Ο Κώστας Γαβράς είναι υποψήφιος για το Oscar Σκηνοθεσίας αλλά και Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου για το «Ζ». Η ταινία βραβεύεται ως η καλύτερη ξενόγλωσση ταινία και το Όσκαρ πάει στον παραγωγό.

1974
Η Θεώνη Βαχλιώτη-Aldredge κερδίζει το Oscar Ενδυματολογίας για την ταινία «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ».

Oscar Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης για τον Dean Tavoularis για το «The Godfather II».

Ο John Cassavetes είναι υποψήφιος για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας, για το «A Woman Under the Influence».

1977
Άλλη μια υποψηφιότητα για τον Μιχάλη Κακογιάννη, για την ταινία «Ιφιγένεια» που είναι υποψήφια στην κατηγορία Ξένης Ταινίας.

1981
Oscar Μουσικής στον Βαγγέλη Παπαθανασίου – τον Vangelis - για το «Οι Δρόμοι της Φωτιάς».

1982
O Κώστας Γαβράς κερδίζει το Oscar Διασκευασμένου Σεναρίου για την ταινία «Ο Αγνοούμενος».

1987
Η ελληνικής καταγωγής με αμερικανική ωστόσο υπηκοότητα, θεατρική ηθοποιός, Ολυμπία Δουκάκη κερδίζει το Oscar Β’ Γυναικείου Ρόλου για την ταινία «Κάτω από την Λάμψη του Φεγγαριού».

1990
«The Godfather III» και ο Dean Tavoularis είναι υποψήφιος για το Oscar Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης.

1999
Ο Elia Kazan κερδίζει το ειδικό Oscar για τη συνολική του προσφορά στον κινηματογράφο.
Ο Alexander Payne (Papadopoulos) είναι υποψήφιος στην κατηγορία Διασκευασμένου Σεναρίου για το «Election».

2000
Η Χριστίνα Λαζαρίδη είναι υποψήφια για το Oscar Καλύτερης Ταινίας μικρού μήκους για το «One Day Crossing».

2002
Η ελληνοαμερικανίδα Nia Vardalos είναι υποψήφια για Oscar Πρωτότυπου σεναρίου για το «My Big Fat Greek Wedding».

2005
O Alexander Payne με την ταινία του «Sideways» («Πλαγίως») κερδίζει το Oscar καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου, ενώ ήταν υποψήφιος και στην κατηγορία καλύτερης σκηνοθεσίας. Η ταινία συνολικά απέσπασε 5 υποψηφιότητες

 2006
Το «Happy Feet» του ελληνικής καταγωγής George Miller κερδίζει το Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων.

 2007
Η ελληνοαμερικανίδα Patricia Field προτείνεται για Oscar Ενδυματολογίας για το «The Devil Wears Prada».

2008
Ο ελληνικής καταγωγής Alexandre Desplat είναι υποψήφιος για το Oscar Μουσικής Επένδυσης για το «The Curious Case of Benjamin Button».

2010

O "Κυνόδοντας" του Γιώργου Λάνθιμου διεκδικεί το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας

Χρύσα Δαγουλά