Μιχάλης Μπλέτσας: Ο Διευθυντής του Μedia Lab του φημισμένου MIT με κατασυγκίνησε πρωινιάτικο γράφοντας γιατί έτσι... απλά έφυγε από την Ελλάδα - Σας παρακαλώ μάθετε την ιστορία του

Για μένα η φετινή χρονιά έχει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό,μιας κι από φέτος τα χρόνια που έχω ζήσει, με φυσική διεύθυνση στις ΗΠΑ, θα είναι περισσότερα από αυτά με διεύθυνση στην Ελλάδα. Σε αντίθεση με πολλούς άλλους συναδέλφους μετοίκους, για μένα οι ΗΠΑ δεν αποτέλεσαν ποτέ μέρος σχεδίου.



Ήρθαν σαν φυσική συνέπεια της διαπίστωσης, στο τέλος των σπουδών μου, ότι η επαγγελματική μου απασχόληση στην Ελλάδα δεν θα ήταν όσο ενδιαφέρουσα τη φανταζόμουν όταν, μαθητής γυμνασίου, αποφάσισα ότι θα γίνω ηλεκτρονικός μηχανικός. Στη συνέχεια ήρθε και η εκρηκτική ανάπτυξη της πληροφορικής να συμπληρώσει το μισογραμμένο φύλλο πορείας και το 767 της Air Canada με πέρασε για πρώτη φορά πάνω από τον Ατλαντικό, ένα χρόνο μετά την αποφοίτησή μου από το Αριστοτέλειο.

Οι επαγγελματικές μου δραστηριότητες στις ΗΠΑ ξεκίνησαν πριν καν τελειώσουν τα μεταπτυχιακά και ήταν πολυποίκιλες (πάντα, βέβαια, στον χώρο της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών). Παρόλη την ποικιλία, το Media Lab στο ΜΙΤ φαίνεται να ασκεί ένα ισχυρό βαρυτικό πεδίο το οποίο, όσο και να απομακρύνομαι κατά καιρούς, με τραβάει πάντα πίσω. Η εξήγηση του φαινομένου έχει πολλές συνιστώσες, σίγουρα όμως βασική είναι η καινοτομία που το χαρακτηρίζει και την οποία υπηρετεί το εργαστήριο.

Δεν κρύβω ότι αγαπώ πολύ την τεχνολογία. Για ένα άνθρωπο σαν και μένα, το να βλέπει μια νέα εξέλιξη κάθε μερικές εβδομάδες, απλά κάνοντας μια βόλτα, από το γραφείο του στην καφετιέρα, είναι αρχικά εκθαμβωτικό και, στη συνέχεια, εθιστικό. Μετά από τόσα χρόνια, χρειάζομαι τη δόση μου, ανά τακτά διαστήματα. Συνειδητοποιώντας την εξάρτησή μου, σκέφτηκα αρκετά ποια είναι τα συστατικά της εθιστικής “ουσίας”.

Η καινοτομία χρειάζεται τη σωστή ισορροπία μεταξύ τάξης και χάους. Πολλή τάξη και το παλιό δεν αφήνει το νέο να αναδειχθεί, πολύ χάος και οι νέες ιδέες υποφέρουν από βρεφική θνησιμότητα. Στο Media Lab, οι δομές και παραδόσεις του ΜΙΤ συνεισφέρουν την απαραίτητη τάξη, η επιζητούμενη διαφορετικότητα των στελεχών και φοιτητών του Media Lab και ο υγιής σκεπτικισμός απέναντι στην εξουσία εισάγουν το απαραίτητο χάος.

Το Media Lab είναι, κύρια, ένα εργαστήριο ιδεών. Για να γεννηθούν πραγματικά νέες ιδέες όμως, θα πρέπει να υπάρχει ποικιλία “γενετικού υλικού”. Όταν ηλεκτρολόγοι μηχανικοί συνομιλούν σε καθημερινή βάση με παιδοψυχολόγους, αρχιτέκτονες συνεργάζονται με βιολόγους και νευρομηχανικοί σχεδιάζουν διεπαφές μεταξύ νευρώνων και οπτικών ινών με μηχανολόγους, εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη γένεση πραγματικά νέων ιδεών. Το DNA των ιδεών χρειάζεται συνεχώς ανανέωση - η ομοιομορφία οδηγεί σε εκφυλισμό. Πολύ συχνά, οι ιδέες γεννιούνται από τυχαίες, εκτός σχεδίου αλληλεπιδράσεις και συναναστροφές (αυτό που οι αγγλόφωνοι λένε serendipity). Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, το καθημερινό περιβάλλον να ενθαρρύνει και να διευκολύνει αυτές τις επαφές.

Η καινοτομία είναι στενά συνυφασμένη και εξαρτημένη από την αντιμετώπιση της αποτυχίας. Κανείς δεν πετυχαίνει συνεχώς με την πρώτη. Μαθαίνουμε από τις αποτυχίες μας, συνήθως πολύ περισσότερο από τις επιτυχίες, και ξαναπροσπαθούμε. Χωρίς αποδοχή και εκμετάλλευση της αποτυχίας, δεν μπορεί να υπάρξει καινοτομία.

Το εργαστήριο συμπληρώνει, πλέον, 3 δεκαετίες ζωής και τα παραπάνω συστατικά είχαν πάντα έντονη παρουσία. Κάποιος, μάλιστα, έγραψε πριν από αρκετά χρόνια ότι -ίσως- η μεγαλύτερη εφεύρεση του Media Lab να είναι το ίδιο το Media Lab. Δεν ξέρω αν υπάρχει αρκετή σταθερή βάση για να συμφωνήσω απόλυτα, γιατί οι εσωτερικές συζητήσεις για το τι είναι και το τι πρέπει να κάνει το Media Lab, καθώς και οι αλλαγές δεν σταμάτησαν ποτέ στα 17+ χρόνια που το ζω. Κι αυτό είναι ένα άλλο απαραίτητο συστατικό για την καινοτομία: η παραδοχή ότι το μέλλον πρέπει να είναι πάντα καλύτερο από το παρόν, αρκεί να μη σταματά κανείς την αναζήτηση.

*Ο Μιχάλης Μπλέτσας είναι διευθυντής πληροφορικής στο Media Lab του MIT και ένας από τους εφευρέτες του Υπολογιστή των Εκατό Δολαρίων.