Η Κρήτη γίνεται τόπος υποδοχής της Νέας Ελληνικής αρχιτεκτονικής άποψης - 5η Triennale έως τις 18/04 (φωτό)

Η Κρήτη γίνεται το έδαφος της νέας αρχιτεκτονικής άποψης. Μίας άποψης που δίνει σημασία στην ανάγκη έργων που εξυπηρετούν ανάγκες και δίνουν λύσεις στην πλειονότητα της κοινωνίας. Μίας παραγωγής κτισμάτων που ανοίγει διάλογο με τον τόπο και τις ιδιομορφίες του τοπίου χωρίς να επιβάλλει κτίσματα με σχεδιαστικές υπερβολές και έμφαση στο αρχιτεκτονικό «εγώ».



Η εποχή του αρχιτέκτονα δημιουργού που τα «πάνθ’ορά» φαίνεται να ανήκει στο παρελθόν, δηλώνουν δειλά οι 64 συμμετοχές στην 5η Τριεννάλε Αρχιτεκτονικής στην Κρήτη 2009-2012, αναφέρουν τα ΝΕΑ. Η έκθεση που φιλοξενείται έως τις 18 Απριλίου στο παλιό Αρσενάλι των Χανίων, επίσημο οίκο του Κέντρου Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου (ΚΑΜ), έχει την πρωτοτυπία σε σύγκριση με τις προηγούμενες διοργανώσεις ότι παρουσιάζει και τις διπλωματικές εργασίες των σπουδαστών Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Χανίων . Σύμφωνα με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της φετινής διοργάνωσης αρχιτέκτονα Δημήτρη Τσακαλάκη «πιστεύουμε ότι η πειραματική διάσταση του έργου που παράγεται στις αρχιτεκτονικές σχολές μπορεί να συμβάλει στον διάλογο που επιδιώκουμε για την αρχιτεκτονική».



Αυτός ο διάλογος που άνοιξε με την επιλογή έργων και μελετών που αφορούν κυρίως τον δημόσιο χώρο, την κοινωνική αρχιτεκτονική, την παρουσία αρχιτεκτονικής στην κρητική ύπαιθρο αλλά και μία πρώτη έρευνα για την ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής του τουρισμού, συνεχίστηκε και με τον διάλογο των αρχιτεκτόνων μεταξύ τους.

Οι οποίοι σε ένα διήμερο διαλέξεων και συζητήσεων με θέμα «Αρχιτεκτονική/Εντοπιότητα/Σήμερα» διοχέτευσαν ενέργεια στους προβληματισμούς τους για το πώς η αρχιτεκτονική δημιουργία θα επιβιώσει στην διάρκεια της κρίσης. Η θετική διαπίστωση του καθηγητή στο ΕΜΠ Παναγιώτη Τουρνικιώτη –και μέλους της επιτροπής αξιολόγησης των συμμετοχών στην 5η Τριεννάλε μαζί με τους αρχιτέκτονες Ηλία Ζέγγελη και Γιώργο Τζιρτζιλάκη- ότι η ιστορία της Αρχιτεκτονικής έχει να επιδείξει την ανάπτυξη του Μοντερνισμού παρά την οικονομική αστάθεια της δεκαετίας 1920-1930, έθεσε τις αναλογίες με τη σύγχρονη πραγματικότητα.



Ο ίδιος ομιλητής εξέφρασε επιφυλάξεις για την βιομηχανία του τουρισμού από την οποία συντηρείται η οικονομία του νησιού σε μεγάλο ποσοστό. Τα μεγάλα ξενοδοχειακά καταλύματα πολυτελείας –επεσήμανε ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης- ίσως στο άμεσο μέλλον να μην έχουν πληρότητα. «Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη είπε την οικονομική συρρίκνωση της ευρωπαϊκής μεσαίας τάξης και την αλλαγή στο μοντέλο διακοπών του ευρωπαίου τουρίστα έτσι όπως το ανέπτυξαν τα πακέτα των tour operators την περασμένη δεκαετία».

Σε αυτήν λοιπόν την περίοδο της πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής κρίσης η αρχιτεκτονική θα πρέπει να διαχειρίζεται τις κοινές ανάγκες. Να είναι μία αρχιτεκτονική που διαχειρίζεται την έννοια του χτισμένου όγκου, που ξέρει έως που να οργανώσει τον χώρο, να διακοσμήσει τις όψεις. Και να μην είναι μία σπατάλη αρχιτεκτονικής έκφρασης που υπερβαίνει το οικονομικό και το αναγκαίο.



Αυτή η νέα προσέγγιση ωστόσο δεν μπορεί να μη λάβει υπόψη της τις ιστορικές πρακτικές, στις οποίες αναφέρθηκε ο αρχιτέκτονας Γιώργος Τζιρτζιλάκης στη σχέση που αναπτύσσει ο κόσμος της Μεσογείου με το τοπίο. Και πως αυτός ο κόσμος ορίζει ή καταργεί τα όρια του δημόσιου προς χάρη του ιδιωτικού χώρου. Η πιο άμεσα κοινή πρακτική είναι η προσφιλής συνήθεια της απλωμένης μπουγάδας στα στενά σοκάκια σε παλιές μεσογειακές συνοικίες , όπως της Κέρκυρας ,της Γένοβας ,του Κάϊρου.

Αν λοιπόν η σύγχρονη αρχιτεκτονική αντίληψη που διαμορφώνεται στην Κρήτη επιδιώκει να διαχειριστεί τον δημόσιο χώρο προς όφελος της κοινότητας των κατοίκων θα πρέπει «να απομακρυνθεί από τον επίγειο παράδεισο της μονοκατοικίας και να δείξει ενδιαφέρον για την ύπαιθρο και την αγροτική οικονομία. Θα είχε ενδιαφέρον για παράδειγμα να στραφεί η ματιά του αρχιτέκτονα στην κατασκευή θερμοκηπίων παρά στην αναπαραγωγή ξενοδοχειακών φαντασιώσεων μίας κακώς εννοούμενης αρχιτεκτονικής της παραλίας».



Ακόμα πιο σαφής και ακραίος ήταν ο τρίτος ομιλητής του διημέρου στο ΚΑΜ, αρχιτέκτονας – και συνιδρυτής με τον Ρεμ Κολχαας του γραφείου ΟΜΑ –Ηλίας Ζέγγελης. Αναφέρθηκε στην ευθύνη της αρχιτεκτονικής να παράγει ιδέες κατανοητές σε ένα ευρύτερο κοινό και όχι να αντιμετωπίζει το κοινό αυτό ως πειραματόζωα:

«Η αστική ποιότητα εξαρτάται από την αρχιτεκτονική. Γι' αυτό θεωρώ ότι η πόλη πρέπει να έχει όρια και μόνο μέσα σε αυτά να κάνουμε αρχιτεκτονική. Ενώ η ύπαιθρος πρέπει να προστατεύεται από τη δόμηση. Είναι θέμα παιδείας αλλά και πολιτικής βούλησης στο να διατηρήσουμε τη διαλεκτική σχέση της πόλης με την ύπαιθρο. Η έλλειψη τους μεταστρέφει την αρχιτεκτονική σε απειλή για την ύπαιθρο».