Vintage pics του Robert McCabe: Υπέροχα “Αιγαιοπελαγίτικα Καίκια, 1954-1964” -CITRONNE στον Πόρο

Με κέντρο την θάλασσα, οι φωτογραφίες αποτυπώνουν το φυσικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον της Μεταπολεμικής Ελλάδας. Τα ξύλινα καΐκια, έκφραση μιας τέχνης από άλλους καιρούς, αποπνέουν την σχέση του ανθρώπου με την θάλασσα, ανακαλούν το παρελθόν και εγείρουν την νοσταλγία για ένα άλλο τρόπο ζωής*.

O Robert A. ΜcCabe συνεχίζει την παράδοση των ξένων περιηγητών στην χώρα μας. Επηρεασμένος από τις κλασικές του σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, συγκρότησε ένα φωτογραφικό αρχείο της Ελλάδας της δεκαετίας 1950-60. Με την απόσταση του αλλοδαπού και την εγγύτητα του φιλέλληνα, κατέγραψε τον τόπο και τους ανθρώπους, καλύπτοντας ένα πλήρες θεματικό φάσμα: πορτραίτα, σκηνές της καθημερινής ζωής, τοπία, κτίσματα, καΐκια. 

Η έκθεση στην Citronne εστιάζεται στις φωτογραφίες γύρω από την θάλασσα: θαλασσινά τοπία, "πορτραίτα" σκαφών, στιγμιότυπα από την καθημερινότητα. Η προσέγγιση του φωτογράφου είναι οι άνθρωποι και η ζωή τους, όπως την ορίζει η σχέση τους με την θάλασσα. Οι φωτογραφίες απεικονίζουν την επιβίωση μετά από την καταστροφική δεκαετία του 1940, τον μόχθο, τον σκληρό αγώνα για την συνέχεια της ζωής. Το Αιγαίο, ανέκαθεν καθοριστικό στοιχείο της ελληνικής φύσης, έρχεται και επανέρχεται στο επίκεντρο της Ιστορίας, όπως άλλωστε συμβαίνει και σήμερα. Τα γνώριμα ελληνικά νερά, με το ιστορικό και πολιτισμικό τους βάθος, δημιουργούν απαντοχές, πλαισιώνουν, προστατεύουν, εξασφαλίζουν. 

Η φωτογραφική προσέγγιση του McCabe δεν ολισθαίνει στο φολκλόρ ή τον "οριενταλισμό". Αντιμετωπίζει το ελληνικό φωτογραφικό αντικείμενο με πολιτισμική ισοτιμία. Τα θέματα αποτυπώνουν την ερειπωμένη Ελλάδα του ’50, την φτώχεια, τις δυσκολίες, την προσπάθεια για παλινόρθωση. Ο φωτογράφος δεν αποδίδει τα θέματα αυτά συγκινησιακά ή με στερεότυπα. Αναζητεί την πνευματική ουσία, ό,τι βρίσκεται κάτω από το προφανές, χωρίς, όμως, να υποπίπτει σε μια ρομαντική θεώρηση της ανέχειας.

Τα πρόσωπα έχουν αξιοπρέπεια, συχνά ποζάρουν μετωπικά στο κέντρο της φωτογραφίας, κοιτούν κατάματα τον φωτογράφο και, κατ’ επέκταση, τον θεατή. Η ένταση την οποία εκπέμπουν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες προβάλλει κλασικότητα. Η προσεκτική επιλεκτική ιδιαιτερότητα της φωτογραφικής οπτικής καθιστά τις φωτογραφίες αυτές διαχρονικές, πάντα επίκαιρες. 

Οι φωτογραφίες επιδέχονται πολλές αναγνώσεις. Εκτός από τον αναμφισβήτητο χαρακτήρα τους ως ντοκουμέντα, οι φωτογραφίες του McCabe είναι, κατ’ αρχήν, καλλιτεχνικές δημιουργίες –με αυτή τους την ιδιότητα, άλλωστε, παρουσιάζονται στην γκαλερί Citronne. Χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό, αλλά και μια σπάνια αισθητική ποιότητα. Εντάσσονται στην μακρά διεθνή παράδοση της μαυρόασπρης φωτογραφίας, που κυριάρχησε και εξελίχθηκε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. 

Ο McCabe είναι φωτογράφος με οξεία οπτική αντίληψη. Η αισθητική σημασία των φωτογραφιών του οφείλεται στην ικανότητα και την ευαισθησία του να διακρίνει την κομβική στιγμή, το κλάσμα του δευτερολέπτου. πότε, δηλαδή, πρέπει να πατήσει το κουμπί της φωτογραφικής μηχανής ώστε, αποτυπώνοντας την συγκεκριμένη διάταξη των μορφών, να προσδώσει την κατάλληλη έκφραση. Για τον McCabe ένα απειροελάχιστο αντικείμενο και μια αμελητέα λεπτομέρεια μπορούν να καταστούν ένα σπουδαίο θέμα. 

Το φωτογραφικό έργο - προσωπικό ημερολόγιο του ΜcCabe - δεν ορίζεται σαν μια αντικειμενική καταγραφή, ένα σύνηθες φωτογραφικό "ντοκουμέντο". Πρόκειται για εικόνες με έντονη εικαστική υπόσταση, κάτοπτρα μιας εποχής καθοριστικής για την Ελλάδα και τους ανθρώπους της. 

Επιμέλεια: Τατιάνα Σπινάρη – Πολλάλη, Δρ της Ιστορίας της Τέχνης - Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 23 Απριλίου ως τις 29 Μαΐου, 2016.

*     Τα έσοδα της έκθεσης θα διατεθούν στον «Ελληνικό Σύνδεσμο Παραδοσιακών Σκαφών» που «προσπαθεί να κρατήσει ζωντανή την ναυτική μας παράδοση, να σώσει ότι έχει απομείνει από τα καΐκια που κατακρεουργήθηκαν βάναυσα, ό,τι έχει επιζήσει από τα καρνάγια που πολεμούν να επιβιώσουν».

Who is who

Ο Robert McCabe (Chicago 1934) μεγάλωσε στην Νέα Υόρκη. Άρχισε να φωτογραφίζει από πέντε χρονών, με μια Kodak baby brownie camera, δώρο του δημοσιογράφου πατέρα του. Η σταδιοδρομία του έχει αφετηρία την Δυτική Massachusetts, όπου το ενδιαφέρον του εστιάστηκε σε ανθρώπους, σε νεκρές φύσεις και σε τοπία.

Οι πρώτες "ευρωπαϊκές" του φωτογραφίες χρονολογούνται από το 1954 και απεικονίζουν το φοιτητικό του ταξίδι στην Γαλλία, στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Ένα χρόνο μετά, περιηγήθηκε το Αιγαίο με μια Rolleiflex και φιλμ Plus-X. Μια παραγγελία του περιοδικού National Geographic Society το 1957 για έγχρωμες φωτογραφίες στα ελληνικά νησιά σηματοδότησε την καλλιτεχνική δημιουργία και την θεματική της επόμενης πεντηκονταετίας, κατά την οποία δεν σταμάτησε να περιοδεύει και να φωτογραφίζει στον ελληνικό χώρο.  

Οι μαυρόασπρες φωτογραφίες του παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 1954 και το 1955 στο Firestone Library του Princeton και σε περιοδεύουσες εκθέσεις. Επίσης, το 1967 έδειξε μια επιλογή από τις φωτογραφίες του στην Olympic Gallery (σήμερα Olympic Tower) στην Νέα Υόρκη, υπό την αιγίδα του Σπύρου Σκούρα.
Το πρώτο του βιβλίο Metamorphosis εκδόθηκε το 1979. Το πιο δημοφιλές "Greece: Images of an Enchanted Land 1954-1965" (2006, Quantuck Lane Press) έχει κάνει τέσσερις εκδόσεις. Οι φωτογραφίες του με θέμα την Ελλάδα έχουν δημοσιευθεί σε βιβλία διαφόρων συγγραφέων. 

Τα βιβλία  πλαισιώθηκαν από εκθέσεις  στην Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στην Αθήνα, στον Πόρο, στην Κέρκυρα, στην Σαντορίνη, στο Μονοδένδρι, στην Πάτμο και στην Θεσσαλονίκη.
Ο McCabe σχεδιάζει μια έκθεση για την ζωή στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά το 1950. Επίσης, προγραμματίζει ένα βιβλίο με πορτραίτα Ελλήνων και δύο ακόμη εκθέσεις, για την σχέση των Ελλήνων με την θάλασσα και για τις αρχαιολογικές περιοχές της Ελλάδας το 1950.