Αυτοκρατορικές πορσελάνες, μπλε του κοβαλτίου στην "Κεραμική από την Κίνα" του Μουσείου Μπενάκη - Όλο το καλοκαίρι

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να περιηγηθεί αλλά και να «διαβάσει» κανείς τη σημαντική αυτή έκθεση που εγκαινιάζεται στις 7 Ιουνίου και θα διαρκέσει όλο το καλοκαίρι, παρουσιάζοντας μια επιλογή 90 περίπου αριστοτεχνημάτων του από τη μοναδική συλλογή κινεζικής κεραμικής του Μουσείου Μπενάκη  που αριθμεί συνολικά 950.

Δύο από αυτούς είναι έτοιμοι ήδη από την επιμέλειά της.  Η μία διαδρομή από τα αριστερά της αίθουσας, φανερώνει στον επισκέπτη τον πολιτισμό της Κίνας από την 3η χιλιετία π.Χ. (στη νεολιθική περίοδο εντάσσονται τα δυο παλαιότερα αντικείμενα της έκθεσης) έως το 1911, χρονιά της πτώσης της δυναστείας Τσίνγκ.  

Μάρτυρας αυτής της πτώσης και η τσαγιέρα που κέντρισε το βλέμμα μας από την αρχή. Η αντίστροφη διαδρομή  καταφέρνει με τα ίδια αντικείμενα να ρίξει φως στις επαφές της Κίνας με τη Δύση διαχρονικά και με έμφαση στο ενδιαφέρον των μελετητών και συλλεκτών κινεζικής τέχνης.

Όποιον δρόμο και να ακολουθήσει κανείς – το πιθανότερο είναι έτσι κι αλλιώς πως θα θελήσει να την ανατρέξει περισσότερες από δύο φορές – θα καταλήξει στο μέσον της σε μια προθήκη με μακρά ιστορία. Ο λόγος της παρουσίασης της εκεί, δεν είναι μόνο η σχέση της με τη συλλογή και τη διαδρομή της αλλά και για το ίδιο το Μουσείο που φιλοξενείται.

Πρόκειται για την προθήκη αφιερωμένη στο συλλέκτη Γεώργιο Ευμορφόπουλο, έναν από τους σημαντικότερους συλλέκτες κινεζικής τέχνης αλλά και πρωτοπόρος διεθνώς στην «ανακάλυψη» της πρώιμης κινεζικής τέχνης από συλλέκτες και μελετητές των αρχών του 20ού, ο οποίος και δώρισε μεγάλο μέρος της συλλογής του στο Μουσείο Μπενάκη, ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Μουσείου τη δεκαετία του 1930. Μολονότι ήταν Βρετανός υπήκοος, υπήρξε θερμός Έλληνας πατριώτης.

Σε αυτό το σημείο της έκθεσης μπορεί κανείς να θαυμάσει το σπάνιο κατάλογο της συλλογής του Ευμορφόπουλου, φωτογραφίες, κεραμικά της δεκαετίας του 1930 εμπνευσμένα από τα εκτιθέμενα, αλλά και οι επιστολές της αλληλογραφίας του με τον Αντώνη Μπενάκη που επιβεβαιώνουν το όραμα και την αποστολή του ιδρυτή του Μουσείου να τοποθετεί τον ελληνικό πολιτισμό σε διαρκή διάλογο με τους πολιτισμούς του κόσμου.

Αμέσως μετά τα αγγεία νεολιθικής εποχής, εκτίθενται τα πολύχρωμα και μονόχρωμα αγγεία της δυναστείας Τανγκ (7ος – 10ος αι. μ.Χ.). Πέρα από το μετάξι, αυτά τα κινεζικά προϊόντα γίνονται περιζήτητα στις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης.  Η αισθητική των τεχνουργημάτων της δυναστείας Σονγκ (10ος αι. μ.Χ.) τα έθεσε ως πρότυπα τόσο για τους επαΐοντες στην Κίνα όσο και για τους καλλιτέχνες – κεραμείς του 20ού αι. στην Ευρώπη.

Η πρωτοκαθεδρία της Κίνας στην παγκόσμια αγορά κεραμικών εδραιώθηκε χάρη στη νέα τεχνολογία ζωγραφικής με μπλε του κοβαλτίου σε πορσελάνη που εισήχθη τον 14ο αι. μ.Χ. κατά τη δυναστεία Γιουάν και τα εκτυφλωτικά χρώματα των κεραμικών της δυναστείας Μινγκ (14ος – 17ος αι. μ.Χ.). Είναι οι ίδιοι λόγοι που προκάλεσαν το θαυμασμό παραγγελιοδοτών στη Νοτιοανατολική Ασία, την Ινδία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη και την Αμερική. Τα μοναδικά υβρίδια που δημιούργησε η όσμωση Ανατολής και Δύσης ολοκληρώνουν την ιστορική φορά ανάγνωσης και αποτελούν την απαρχή της διήγησης για τη γνωριμία της Δύσης με την Κίνα.

 Τα αντικείμενα της έκθεσης παρουσιάζονται για πρώτη φορά ύστερα από 35 χρόνια. Καθώς αποσύρθηκαν στις αποθήκες του Μουσείου Μπενάκη μετά την ανακαίνισή του τη δεκαετία του 1980. Η πρώτη φορά που είχαν εκτεθεί, το 1931 έτυχαν θερμής υποδοχής από τους επιφανέστερους επιστήμονες και πολιτικούς. Για τον κύκλο τους, η προσπάθεια επανασύστασης της χώρας μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρασιατική Καταστροφή στόχευε στη δημιουργία μιας κοσμοπολίτικης, προοδευτικής, «δυτικής» Ελλάδας.

«Η έκθεση αυτή είναι μοναδική στον κόσμο, όχι λόγω των αντικειμένων της. Άλλες αποικιοκρατικές χώρες μπορεί να διαθέτουν σημαντικότερες αυτοκρατορικές πορσελάνες και ο ανταγωνισμός διεθνώς είναι μεγάλος. Η παρούσα συλλογή όμως είναι η μόνη που συγκροτήθηκε για καθαρά διδακτικούς λόγους και όχι με κριτήριο το γούστο ενός συλλέκτη.

Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της δεν το συναντάμε πουθενά στον κόσμο» επισημαίνει ο Γιώργης Μαγγίνης, ο οποίος υπογράφει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και καλοστημένη επιμέλεια για την έκθεση αυτή. Ο ίδιος συνέβαλε και στις δυο κατατοπιστικότατες έκδοσεις: μια στα αγγλικά και μικρό βιβλίο-οδηγός στα ελληνικά. Η αγγλική έκδοση τιτλοφορείται «China Rediscovered. The Benaki Museum Collection of Chinese Ceramics». 

Info έκθεσης: “Κεραμική από την Κίνα” | 8 Ιουνίου – 4 Σεπτεμβρίου | Μουσείο Μπενάκη- Κεντρικό κτήριο | Τετάρτη, Παρασκευή: 9.00–17.00, Πέμπτη, Σάββατο: 9.00-24.00, Κυριακή: 9.00-15.00 | Τιμή εισιτηρίου έκθεσης: 7€ – 9€