Αλέξης Παπαχελάς: Ευρώπη χωρίς Βρετανούς - Ανύπαρκτη σε θέματα ασφάλειας, πληροφοριών, άμυνας

Το Brexit είναι μια μεγάλη, δομική απειλή για το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η δολοφονία της βουλευτού των Εργατικών ενδέχεται να αλλάξει ριζικά το κλίμα και να γείρει τη ζυγαριά προς την παραμονή της Μ. Βρετανίας στην Ε.Ε. Η Ιστορία, ειδικά όταν βρίσκεται σε περιόδους παραζάλης, διαμορφώνεται άλλωστε συχνά από τυχαία γεγονότα.

*Στην Καθημερινή

Η απειλή του Brexit, βέβαια, είναι ακόμη υπαρκτή. Και η Ευρώπη απλώς δεν έχει Plan B. Οποιος είναι «κάποιος» στις Βρυξέλλες ασχολείται με την εκπόνησή του. Ολοι όμως γνωρίζουν ότι, εάν η Μ. Βρετανία αποφασίσει να φύγει από την Ε.Ε., κανένα Plan B δεν θα αρκέσει για να λυθούν τα προβλήματα.

Οι οικονομικές επιπτώσεις αναμένεται να είναι περιορισμένες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς πιστεύεται ότι το ΑΕΠ της Ε.Ε. θα μειωθεί για κάποια χρόνια κατά 1% ετησίως. Και πάλι, πάντως, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα επηρεασθούν οι παγκόσμιες αγορές ή το ευρώ έναντι του δολαρίου. Αν μάθαμε άλλωστε κάτι από την κρίση της Lehman Brothers είναι ότι οι επιπτώσεις ενός τέτοιου γεγονότος ξεδιπλώνονται ραγδαία και απρόσμενα.

Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις, όμως, θα είναι τεράστιες. Η Ευρώπη ήδη φθίνει σε εικόνα και ισχύ παγκοσμίως. Η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας θα είναι ένα ισχυρό πλήγμα. Η Ευρώπη χωρίς τους Βρετανούς είναι ανύπαρκτη σε θέματα ασφάλειας, πληροφοριών, στρατιωτικής δύναμης. Λέγεται, βέβαια, ότι οι υπόλοιποι Eυρωπαίοι ηγέτες θα προσπαθήσουν άμεσα να διασώσουν αυτό το κομμάτι της ευρωβρετανικής συνεργασίας εάν υπερισχύσει το Brexit στις κάλπες. Η ζημιά, όμως, θα έχει γίνει.

Η θεσμική ηγεσία της Ευρώπης θα χάσει, με μια τέτοια εξέλιξη, και άλλο από το κύρος της. Κάποιες χώρες, ακόμη και η Γαλλία, η Δανία ή η Ουγγαρία, ενδέχεται να μπουν σε τροχιά δημοψηφισμάτων. Χώρες που επιδιώκουν να ενταχθούν στην Ε.Ε., όπως η Τουρκία ή τα κράτη των δυτικών Βαλκανίων, θα νιώσουν ότι αποδυναμώνεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και θα αποσταθεροποιηθούν. Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν βέβαιον ότι, σε ένα τέτοιο σενάριο, ο πρόεδρος Πούτιν θα επιχειρήσει να προσεταιρισθεί τέτοιες χώρες, όπως π.χ. τη Σερβία.

Το Brexit θα εντείνει την αίσθηση μιας σκοτεινής και άρρωστης ατμόσφαιρας στην Ευρώπη. Οι δυνάμεις του εξτρεμισμού και του εθνικισμού θα ενισχυθούν έτι περαιτέρω. Το αντισυστημικό τσουνάμι θα συνεχίσει να σαρώνει.

Ο βρετανικός λαός μπορεί τελικά να αποφασίσει ψύχραιμα και να αποτρέψει όλα τα παραπάνω. Θα είναι ευτύχημα για την Ευρώπη, ασχέτως του αν χρειάζεται ένα γερό ταρακούνημα για να ξαναβρεί τον δρόμο της.

Και κάτι τελευταίο. Ο κ. Τσίπρας ήταν ίσως λίγο άτυχος. Αν είχε κερδίσει τις εκλογές ένα χρόνο αργότερα θα μπορούσε να δοκιμάσει το δόγμα Βαρουφάκη σε πολύ πιο ευνοϊκές συνθήκες. Οι Ευρωπαίοι θα συνυπολόγιζαν την ελληνική απειλή έχοντας στον νου τους το Brexit, το προσφυγικό, τη Γαλλία, το Podemos, τις ιταλικές τράπεζες. Δύσκολο και ανεύθυνο να κάνει κανείς πρόβλεψη γι’ αυτά τα «αν» της Ιστορίας. Προς το παρόν, η Ελλάδα... τακτοποιήθηκε, γιατί στο ευρωπαϊκό ραντάρ δεν χωρούσε και μια επανάληψη του ελληνικού δράματος.