Όλη η συνέντευξη του πρέσβη της Τουρκίας στην Ελλάδα: «Η Δύση καθυστέρησε να στηρίξει τον Ερντογάν»

Επισημαίνει, πάντως, ότι η Ελλάδα αποτελεί ηχηρή εξαίρεση σε αυτή την εικόνα. Απορρίπτει τις κατηγορίες περί αυταρχικής συμπεριφοράς και κατάλυσης του κράτους δικαίου, καταγγέλλει τον Φετουλάχ Γκιουλέν και τους υποστηρικτές του, μιλάει για καθυστερημένη στήριξη από τις ΗΠΑ, ενώ δηλώνει ότι η χώρα του έχει εκπληρώσει τις δικές της υποχρεώσεις στο πλαίσιο της συμφωνίας για τους πρόσφυγες και αναμένει από την Ευρώπη να κάνει το ίδιο, επισημαίνοντας ότι το διμερές πρωτόκολλο Τουρκίας - Ελλάδας λειτουργεί καλύτερα από τη συμφωνία Τουρκίας - Ε.Ε.

Μιλώντας στον απόηχο της «προειδοποίησης» του Τούρκου υπ. Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου –ο οποίος αναμένεται να συναντηθεί με τον κ. Κοτζιά στην Αθήνα ή στην Κρήτη, στις 30 Αυγούστου– ότι «αν η Ευρώπη χάσει την Τουρκία, το σφάλμα θα είναι δικό της», και του εκπροσώπου του προέδρου Ερντογάν ότι η Τουρκία «εξετάζει άλλες επιλογές» αμυντικής συνεργασίας, καθώς δεν έλαβε την υποστήριξη που ανέμενε από τους δυτικούς συμμάχους της και το NATO, ο έμπειρος διπλωμάτης σπεύδει να υπογραμμίσει ότι οι ΗΠΑ είναι και θα παραμείνουν ο πιο σημαντικός σύμμαχος της Τουρκίας.

Τέλος, αποφεύγει να σχολιάσει την εξαφάνιση δύο στελεχών της τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα, του επικεφαλής της στρατιωτικής αποστολής και του ναυτικού ακολούθου, οι οποίοι έχουν διαφύγει σε ευρωπαϊκές χώρες φοβούμενοι σύλληψή τους από την κυβέρνηση Ερντογάν.

– Ο αυταρχισμός, η κατάχρηση εξουσίας και ο ισλαμικός εθνικιστικός παροξυσμός, που κάποιοι βλέπουν στη σημερινή Τουρκία, δημιουργούν ρήγμα στις σχέσεις με τη Δύση.

– Η Τουρκία έχει ισχυρούς και ακλόνητους δεσμούς με τη Δύση. Είναι ιδρυτικό μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, υποψήφια για ένταξη στην Ε.Ε. και ένθερμος σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Δεν υπάρχει καμία απολύτως αλλαγή στον προσανατολισμό και τις θεμελιώδεις αρχές της εξωτερικής μας πολιτικής.

Από την άλλη, πρέπει να δούμε τις τελευταίες εξελίξεις προσεκτικά και στο σωστό πλαίσιο. Μια όμορφη καλοκαιρινή βραδιά, η Τουρκία πέρασε από έναν εφιάλτη, μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος που διοργανώθηκε από τη φετουλαχιστική τρομοκρατική οργάνωση (Feto). 246 πολίτες έχασαν τη ζωή τους και 2.185 τραυματίστηκαν.

Υπήρξε απόπειρα κατά της ζωής του προέδρου Ερντογάν. Το τουρκικό κοινοβούλιο, στο εσωτερικό του οποίου υπήρχαν βουλευτές, το Προεδρικό Μέγαρο, και άλλοι οργανισμοί, βομβαρδίστηκαν από στρατιωτικά αεροσκάφη, ελικόπτερα και τανκς των πραξικοπηματιών.

Το πραξικόπημα απετράπη κυρίως επειδή οι Τούρκοι πολίτες βγήκαν στους δρόμους και στήριξαν τη δημοκρατία τους και το κράτος δικαίου. Oλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που συγκρούονταν πριν από το πραξικόπημα, εξέφρασαν την ανεπιφύλακτη υποστήριξή τους στον πρόεδρο και την κυβέρνησή μας. Κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τρεις μήνες.

Σημείο καμπής

– Τι σηματοδοτεί η απόπειρα πραξικοπήματος;

– Θα χαρακτήριζα το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου σημείο καμπή ανάμεσα στην Πριν και Μετά το πραξικόπημα εποχή για την τουρκική πολιτική. Πρέπει όλοι να αμφισβητήσουμε προηγούμενα κλισέ και να αφυπνισθούμε στη νέα δημοκρατική πραγματικότητα και την ενότητα στην Τουρκία.

Πράγματι, ο τουρκικός λαός και όλη η αντιπολίτευση είναι ενωμένοι, κάτι πολύ διαφορετικό απ’ ό,τι συνέβαινε πριν. Το είδαμε στη συγκέντρωση για τη δημοκρατία, την περασμένη Κυριακή στην Κωνσταντινούπολη, όπου συμμετείχαν 4 εκατ. πολίτες, ενώ ταυτόχρονα άλλα 10 εκατ. συγκεντρώθηκαν σε άλλες πόλεις. Αυτό δεν μου μοιάζει με αυταρχικό καθεστώς. Πιστεύω επίσης ότι όλες οι χώρες που αγαπούν τη δημοκρατία, συμπεριλαμβανομένου φυσικά του σημαντικού μας γείτονα, της Ελλάδας, να είναι ικανοποιημένες με αυτή τη θετική εξέλιξη και να δώσουν την υποστήριξή τους, όπως το κάνουν.

Αυτοί που επεδίωκαν «αυταρχισμό και κατάχρηση εξουσίας» είναι εκείνοι που επιχείρησαν το πραξικόπημα και διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα στις 15 Ιουλίου. Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρός μας ήταν αρκετά ξεκάθαρος κάνοντας ένα άνοιγμα και χαρακτηρίζοντας ορισμένες επιλογές του παρελθόντος λάθη, ζητώντας συγχώρεση από τον τουρκικό λαό. Μια αυτοκριτική που δεν βλέπει κανείς ούτε και σε χώρες που περιγράφονται ως προηγμένες δημοκρατίες, πόσο μάλλον σε αυταρχικές. Θα ήθελα επίσης να διαφωνήσω με την αναφορά σας σε «...ισλαμικό εθνικιστικό παροξυσμό».

Οι Τούρκοι είναι χωρίς αμφιβολία πατριώτες και το έδειξαν πρόσφατα όταν υπήρξε ξαφνική απειλή για τη δημοκρατία και τον τρόπο ζωής τους. Αλλά εγώ δεν θα χαρακτήριζα αυτή την εξέλιξη «εθνικιστικό παροξυσμό». Η τουρκική, της Ανατολίας, ερμηνεία του Ισλάμ είναι μετριοπαθής και ανεκτική. Ως εκ τούτου, τέτοιες γενικεύσεις όχι μόνο είναι άτοπες αλλά είναι και επικίνδυνες με την έννοια ότι οδηγούν σε ισλαμοφοβία.

– Πώς αποτιμάτε την αντίδραση της Δύσης;

– Oσον αφορά την αντίδραση της Δύσης, αν και υπήρξε ευρεία υποστήριξη για τον αγώνα μας ενάντια στην απόπειρα πραξικοπήματος, ήμασταν απογοητευμένοι ότι δυτικοί ηγέτες έχουν αργήσει αρκετά να επισκεφθούν την Τουρκία, ενώ και η αντίδρασή τους δεν υπήρξε αρκετά ηχηρή. Αυτό ισχύει και για την κάλυψη από τον Τύπο.

– Η στάση της Ελλάδας;

– Ως πρέσβης στην Αθήνα, πρέπει να υπογραμμίσω ότι η ελληνική ηγεσία αποτέλεσε την εξαίρεση στη γενική αυτή εικόνα. Η Ελλάδα μάς εξέφρασε ισχυρή υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα, την ώρα ακόμη που τα γεγονότα ήταν σε εξέλιξη. Επίσης, μια αξιοσημείωτη εξέλιξη είναι ότι η τουρκική οικονομία προχωρά σταθερά, με το πρώτο εξάμηνο να καταγράφει ανάπτυξη 4%.

– Είναι διαδεδομένη η πεποίθηση ότι φιμώνονται οι φωνές που αντιτίθενται στην κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων πολλών δημοσιογράφων, και παραβιάζονται οι κανόνες δικαίου.

– Αυτοί οι ισχυρισμοί και οι ανησυχίες είναι αβάσιμα. Οι εξουσίες του νόμου έκτακτης ανάγκης ασκούνται με πολλή προσοχή. Βρίσκεται σε εξέλιξη μια σχολαστική διαδικασία καθαρισμού κατά του Feto.

Αυτή η διαδικασία φυσικά περιλαμβάνει και ορισμένους δημοσιογράφους, εφημερίδες και τηλεοπτικούς σταθμούς, αλλά αυτό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «φίμωση της αντιπολίτευσης». Οι συγκεκριμένοι δημοσιογράφοι και ιδρύματα ήταν μέρος αυτής της τρομοκρατικής οργάνωσης. Στην Τουρκία σήμερα, όλοι γνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε ο Τύπος στις 15 Ιουλίου και εμείς αποδίδουμε τεράστια σημασία στην ελευθερία του Τύπου.

Αλλωστε, στην ισχυρή ελευθερία του Τύπου και στη ραδιοτηλεοπτική προβολή της έκκλησης του προέδρου Ερντογάν οφείλεται η αποτυχία του πραξικοπήματος. Οσον αφορά τους μαχητές του Feto, όλες οι έρευνες και δικαστικές υποθέσεις διεξάγονται με διαφάνεια, με βάση αδιάσειστα στοιχεία, με πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες. Πράγματι, όλες οι εξελίξεις παρακολουθούνται στενά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Δεν έχουν υπάρξει σημαντικά παράπονα. Επίσης, σε κάθε περίπτωση, όλες οι διαδικασίες υπόκεινται σε δικαστικό έλεγχο, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο. Υπάρχουν πλέον πολλές αποδείξεις ότι το νομικό σύστημα και η χώρα μας έχουν υποφέρει εδώ και αρκετό καιρό από τη χειραγώγηση του Feto και τη διείσδυσή του στους κόλπους των εισαγγελέων και των δικαστών.

Είναι πολύ σαφές σε όποιον παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την Τουρκία ότι τα μέτρα που λαμβάνονται σήμερα θα οδηγήσουν σε ένα πολύ πιο υγιές και διαφανές νομικό σύστημα, που θα βασίζεται στο κράτος δικαίου.

Το προσφυγικό

– Η Τουρκία θα συνεχίσει την εφαρμογή της συμφωνίας με την Ε.Ε. για το θέμα των προσφύγων;

– Η Τουρκία είναι αποφασισμένη να συνεχίσει να εφαρμόζει τη συμφωνία με την Ε.Ε. για τους πρόσφυγες. Εχουμε εκπληρώσει το δικό μας μέρος της συμφωνίας από την πρώτη μέρα.

Αναμένουμε τώρα από την Ε.Ε. να εκπληρώσει το δικό της, δηλαδή την απελευθέρωση της βίζας, την οικονομική στήριξη και τον ελεγχόμενο επαναπατρισμό. Υλοποιήσαμε την επανεισδοχή όλων των ατόμων, συνολικά 468, για τα οποία οι ελληνικές αρχές μας απέστειλαν αίτημα. Υπάρχουν τρεις ακόμη επιχειρήσεις που έχουν προγραμματισθεί για τις 17 Αυγούστου. Επίσης, θα ήταν χρήσιμο εάν οι επιστροφές από την Ελλάδα επιταχύνονταν ώστε να αποδειχθεί ότι το σύστημα λειτουργεί. Υπάρχει αποτελεσματική συνεργασία και συντονισμός με τους Ελληνες συναδέλφους μας για την εφαρμογή του.

Δεν είναι δίκαιο να περιμένουμε μόνο από τη μία πλευρά να τηρήσει τις υποσχέσεις της σχετικά με τη συμφωνία Τουρκίας - Ε.Ε. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η συμφωνία ήταν μια σημαντική επιτυχία και πρέπει να γίνει σεβαστή από όλες τις πλευρές.

– Οι σχέσεις με την Ελλάδα, στον απόηχο της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος;

– Οι σχέσεις μας είναι πολύ καλές και σταθερές, όπως πάντα. Πιστεύω ότι υπάρχει εκατέρωθεν πολύ καλή κατανόηση των θέσεων του άλλου σε σειρά θεμάτων. Ο υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου ευχαρίστησε ιδιαιτέρως την ελληνική κυβέρνηση για την υποστήριξή της μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, σε συνέντευξή του στην τουρκική τηλεόραση, στις 5 Αυγούστου.

– Ανεξαρτήτως των πιθανών εξελίξεων μεταξύ Ε.Ε. - Τουρκίας, θα λειτουργήσει η συμφωνία για τους πρόσφυγες σε διμερές επίπεδο με την Ελλάδα;

– Εχουμε ήδη ένα διμερές πρωτόκολλο που υπεγράφη μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας, το 2001, πολύ πριν από την οριστικοποίηση της συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το οποίο λειτουργεί καλά.

Ισως δεν είναι τόσο ορατό στη σκιά της τρέχουσας έμφασης που δίνεται στα νησιά, αλλά σύμφωνα με αυτό, από τις αρχές του 2016, 1.098 παράνομοι μετανάστες έχουν ήδη επανεισαχθεί στην Τουρκία από τα σύνορα στους Κήπους. Αυτό σημαίνει ότι στην πράξη το διμερές πρωτόκολλο Τουρκίας - Ελλάδας λειτουργεί καλύτερα απ’ ό,τι εκείνο της Τουρκίας - Ε.Ε. Είμαστε φυσικά σε στενή επαφή με τις ελληνικές αρχές σε όλα τα επίπεδα και το διμερές πρωτόκολλο εφαρμογής της συμφωνίας Τουρκίας - Ε.Ε. επανεισδοχής είναι επίσης σε εξέλιξη μεταξύ των δύο χωρών μας.

– Αξιωματούχοι και αναλυτές από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τη Ρωσία, έχουν κατά καιρούς επικρίνει την Τουρκία ότι υποστηρίζει το ISIS.

– Η εικασία ότι η Τουρκία υποστηρίζει το DAESH (ISIS) είναι απόλυτα εσφαλμένη. Η Τουρκία είναι ενεργός παίκτης, διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο και είναι μέλος της διεθνούς συμμαχίας για την καταπολέμηση του DAESH, από την έναρξή του. Η Τουρκία έχει προσφέρει τις βάσεις της στα συμμαχικά μαχητικά.

Επίσης διεξάγει δικές της επιχειρήσεις εναντίον αυτής της τρομοκρατικής οργάνωσης. Το DAESH είναι υπεύθυνο για σοβαρές τρομοκρατικές επιθέσεις και την απώλεια ζωών στην Τουρκία. Είναι θεμελιώδης αρχή μας ότι δεν πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ τρομοκρατικών οργανώσεων. Ολοι οι τρομοκράτες είναι απειλή για την ανθρωπότητα και την ειρηνική διεθνή τάξη και πρέπει να αντιμετωπίζονται ανάλογα.

Προσδοκούμε την έκδοση Γκιουλέν από τις ΗΠΑ

– Ο πρόεδρος Ερντογάν έχει επικρίνει τις ΗΠΑ, ενώ κάποιοι στην Αγκυρα ισχυρίζονται ότι η Ουάσιγκτον ίσως να υποστήριξε την απόπειρα πραξικοπήματος.

– Θα περιέγραφα τις δηλώσεις του προέδρου Ερντογάν ως ρεαλιστικές, όχι επικριτικές. Οσο για τις εικασίες «κάποιων στην Αγκυρα», δεν θέλω να σχολιάσω θεωρίες συνωμοσίας. Ο πρόεδρος Ερντογάν τόνισε ότι η Τουρκία, η οποία είναι στρατηγικός σύμμαχος των ΗΠΑ, αντιμετώπισε μια απόπειρα ανατροπής της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης, ωστόσο η επίδειξη αλληλεγγύης ήρθε μάλλον αργότερα από το αναμενόμενο.

Ο πρόεδρος δήλωσε, για παράδειγμα, ότι ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών έχει προγραμματίσει να επισκεφθεί την Τουρκία στις 24 Αυγούστου, με άλλα λόγια, 45 ημέρες μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. Ο πρόεδρος Ερντογάν εξέφρασε επίσης την επιθυμία του όπως οι Αμερικανοί αξιωματούχοι χρησιμοποιούν πιο ισχυρές δηλώσεις. Επίσης, δεν βοηθά το γεγονός ότι ο ηγέτης του Feto κατοικεί στην Πενσιλβάνια. Παρά τα δεδομένα αυτά, οι ΗΠΑ είναι ο πιο σημαντικός σύμμαχος της Τουρκίας και θα παραμείνει. Εχουμε μια ισχυρή και πολύπλευρη σχέση και όλοι πιστεύουμε ακράδαντα ότι αρκετά σύντομα θα ξεπερασθούν τυχόν παρεξηγήσεις.

– Ποιος είναι ο ρόλος του Γκιουλέν, και τα επόμενα βήματα, αν οι ΗΠΑ δεν τον εκδώσουν;

– Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο κ. Γκιουλέν βρίσκεται πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα. Ωστόσο, αυτό που εξέπληξε πολλούς ήταν το πού μπορούν να φθάσουν ο Γκιουλέν και το Feto με τις εγκληματικές δράσεις τους. Αντιλαμβάνομαι ότι έχουν δοθεί στις αρχές των ΗΠΑ άφθονα στοιχεία. Αποτελεί ισχυρή προσδοκία μας ότι πρέπει να εκδοθεί στην Τουρκία, για να αντιμετωπίσει τη δικαιοσύνη.

Είναι απαραίτητες στην Κύπρο εγγυήσεις ασφάλειας

– Θα δεχόταν η Τουρκία τον τερματισμό των αναχρονιστικών εγγυήσεων στην Κύπρο, ώστε να διευκολύνει τη λύση;

– Η Τουρκία υποστηρίζει σθεναρά μια λύση στην Κύπρο. Ωστόσο, δεν θα χαρακτήριζα τις εγγυήσεις ασφάλειας αναχρονιστικές. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε όλοι παρακολουθήσει μια σειρά προβλημάτων ασφάλειας στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική. Η ανθρώπινη φύση δεν έχει ακόμη εξελιχθεί σε σημείο που να έχουμε την πολυτέλεια να μη λαμβάνουμε μέτρα ασφαλείας.

Από την άλλη, δεν θα περιέγραφα τις Συνθήκες του 1960 με τις οποίες ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, ως ιερά κείμενα. Μπορούμε και πρέπει να επανεξετάσουμε όλες τις πτυχές του Κυπριακού μέσα από νέο πρίσμα και όραμα. Οπως σε κάθε διαδικασία διαπραγμάτευσης, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει ένα «πάρε-δώσε». Με αυτό κατά νου, πρέπει να τονίσω ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι αριθμητικά λιγότεροι, αισθάνονται ανασφαλείς, και υπάρχει σχεδόν ομόφωνη αναγνώριση της σημασίας της συνεχιζόμενης παροχής ασφάλειας από την Τουρκία. Κατανοούμε ότι οι Ελληνοκύπριοι έχουν τις δικές τους ανησυχίες. Και οι δύο κοινότητες έχουν πικρές εμπειρίες, για διαφορετικούς λόγους. Πρέπει να βρούμε τρόπους να απαντήσουμε στις ανησυχίες και των δύο πλευρών.