Iμαρέτ: Tο ξενοδοχείο-αριστούργημα της Καβάλας & η ιστορία του - Το πρόσφερε στη γενέτειρα του ο Μοχάμεντ Αλί Πασάς

Το Ιμαρέτ κτίστηκε μεταξύ 1817-1821 αλλά πήρε την οριστική του μορφή στα μέσα του 19ου αιώνα. Το έργο κατασκευάστηκε χάρη στο Μεχμέτ Αλή, βαλή της Αιγύπτου (1805-1848), ο οποίος θέλησε με αυτό τον τρόπο να ευεργετήσει τη γενέτειρά του με ένα θρησκευτικό, εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό ίδρυμα.

Το "μεκτέμπ" ήταν σχολείο βασικής εκπαίδευσης για τα αγόρια. Εκεί μάθαιναν αποσπάσματα από το κοράνι, γραφή, ανάγνωση και λίγα στοιχεία αριθμητικής. Το Ιμαρέτ, που ήταν η "κουζίνα", παρείχε δωρεάν φαγητό στους σπουδαστές αλλά και στους απόρους της πόλης αδιακρίτως θρησκεύματος. Καθημερινά μαγειρεύονταν, σούπα ή πιλάφι με folda, ένα είδος λεπτής πίτας, μια ή δυο φορές την εβδομάδα και με κρέας, ενώ τις Παρασκευές και τις γιορτές και με zerde που ήταν ρύζι με μέλι χρωματισμένο με κρόκο.

Ωστόσο, από τα μέσα του 19ου αιώνα άρχισε να αμφισβητείται η χρησιμότητά του και ζητούνταν η κατάργηση του. 

Στις περιόδους κρίσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων (1821-1830: περίοδος  Ελληνικής Επανάστασης) υπήρχαν στις αποθήκες του Ιμαρέτ όπλα και πολεμοφόδια. Η δωρεάν παροχή φαγητού συνεχίστηκε και μετά την προσάρτηση της περιοχής στο ελληνικό κράτος και σταμάτησε το 1923, όταν σε αυτό χρειάστηκε να στεγαστούν πρόσφυγες. Το Ιμαρέτ έκλεισε έναν αιώνα ζωής και ουσιαστικά έπαψε να υφίσταται από τον Ιούνιο του 1924.

Από τα τέλη του 1922 οι χώροι του Ιμαρέτ χρησιμοποιήθηκαν για τη στέγαση των προσφύγων. Αρκετές φτωχές οικογένειες παρέμειναν εκεί επί δεκαετίες, πληρώνοντας ένα μικρό ενοίκιο στον εκάστοτε εκπρόσωπο του οργανισμού βακουφιών της Αιγύπτου. Το 1967 διατάχθηκε η αποχώρηση των ενοίκων και το μνημείο σφραγίστηκε. Με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 1984 αναγνωρίστηκε ότι το Ιμαρέτ και "η οικία του Μεχμέτ Αλή" αποτελούν αιγυπτιακές ιδιοκτησίες και οι δύο χώρες συμφώνησαν να συνεργαστούν για τη διατήρηση και συντήρηση τους.

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια ένας χώρος του Ιμαρέτ ήταν αναψυκτήριο και ταβέρνα και κάποιοι άλλοι χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες των γειτονικών καταστημάτων.

Το 2001 το μνημείο νοικιάστηκε για 50 χρόνια από την Άννα Μισιριάν, επιχειρηματία της Καβάλας, αναστηλώθηκε και μετατράπηκε σε ένα πολυτελή και καλαίσθητο χώρο φιλοξενίας, που διατηρεί κάτι από την ατμόσφαιρα της εποχής του. Τα πιο γοητευτικά στοιχεία του Ιμαρέτ είναι οι τρεις εσωτερικές αυλές του και οι θολοσκεπές στοές με τις ρυθμικά επαναλαμβανόμενες καμάρες και τα πολυάριθμα ανοίγματα που συνδέουν τους κλειστούς με τους ανοιχτούς χώρους.

Πως περιγράφει η Αννα Μισιριάν την ιστορία του Ιμαρέτ

"Όλα άρχισαν με την γέννηση του Μοχάμετ Άλι Πασά στην Καβάλα το 1769" διηγείται στην Ελλη Μπουμπουρή στο Αθηνόραμα η ιδιοκτήτρια και ψυχή του Ιμαρέτ Αννα Μισιριάν. 

Κάποιοι υποστηρίζουν πως στην πραγματικότητα γεννήθηκε ένα χρόνο πριν, αλλά ως θαυμαστής του Μεγάλου Ναπολέοντα ήθελε να δηλώνει την ίδια με αυτόν χρονολογία γέννησης. Γιος ενός δερβέναγα αλβανικής καταγωγής, μένει ορφανός από νωρίς και υιοθετείται από τον Τούρκο φρούραρχο της Καβάλας. Πολύ γρήγορα μπαίνει στη φρουρά της πόλης.

Σε νεαρή ηλικία παντρεύεται μια πλούσια ζωντοχήρα από το χωριό Νουσρετλί της Δράμας, το σημερινό Νικηφόρο ( το σπίτι υπάρχει ακόμα και σήμερα στο χωριό ). Ανεβαίνει γρήγορα τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας στον οθωμανικό στρατό και τον στέλνουν εναντίον του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο. Αυτό είναι το πρώτο ταξίδι στο πεπρωμένο του. Με την επιστροφή του στην Καβάλα ασχολείται παράλληλα και με το εμπόριο του καπνού.

Η Υψηλή Πύλη που έχει ήδη εκτιμήσει τις στρατιωτικές του δυνατότητες, τον ξαναστέλνει στην Αίγυπτο για την καταστολή της εξέγερσης των Μαμελούκων. Νικά και ανακηρύσσεται Βαλής της Αιγύπτου, αντιβασιλιάς δηλαδή. Μέσα σε λίγα χρόνια μόνο θα καταφέρει να αναδιοργανώσει το κράτος σε όλους τους τομείς εισάγοντας στη χώρα νέες ευρωπαϊκές δομές. Η δυναστεία του θα βασιλεύσει στη γη του Νείλου για περισσότερα από εκατόν πενήντα χρόνια· τελευταίος της απόγονος, ο βασιλιάς Φαρούκ. Το 1824 ο σουλτάνος ξαναζητάει τη βοήθεια του για να καταστείλει την επαναστατημένη Πελοπόννησο. Και έτσι ο γιος του, ο περιβόητος Ιμπραήμ βρίσκεται αντιμέτωπος με τον Παπαφλέσσα στα Δερβενάκια. 

Ο Μοχάμετ Άλι Πασάς δεν επέστρεψε ποτέ στην γενέθλια γη, την Καβάλα, αν και του είχε παραχωρηθεί μαζί με την Θάσο από τον σουλτάνο. Υπήρχε όμως πάντα στη σκέψη του. Κάποια στιγμή αποφασίζει να κάνει μια μεγάλη δωρεά. Το ερώτημα που τίθεται είναι: λιμάνι ή σχολείο; Οι κάτοικοι της πόλης ζητάνε σχολείο. Και έτσι η Καβάλα αποκτά το γνωστό σήμερα ως Ιμαρέτ, ένα θρησκευτικό και εκπαιδευτικό κέντρο μεγάλης ακτινοβολίας, από την ίδρυσή του το 1817 και καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Στις αρχές του 20ου αιώνα μετατράπηκε σε πτωχοκομείο για όλους τους αναξιοπαθούντες της πόλης, ανεξαρτήτως θρησκεύματος.  

Σε μια κτητορική του επιγραφή σημειώνεται: "να είναι αθάνατο, όσο ο εννιάθολος ουρανός". Μετά την μικρασιατική καταστροφή, στα κελιά του βρήκαν καταφύγιο εκατοντάδες πρόσφυγες, οι τελευταίοι των οποίων αποχώρησαν από εδώ το 1967. Οι χώροι του κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκαν ως καφενείο και ταβέρνα. "Έβλεπα το κτίριο να κλαίει" μου λέει η Άννα Μισιριάν και συνεχίζει την διήγησή της για την απόκτησή του, μια μικρή οδύσσεια, καθώς το Ιμαρέτ ( όπως και το σπίτι του Μοχάμετ Άλι ) αποτελεί περιουσία του Αιγυπτιακού κράτους. Από τη στιγμή που η εκμετάλλευσή του πέρασε στα χέρια της, μέσα σε δυο χρόνια, έγινε το θαύμα της αποκατάστασης και της μετατροπής του σε ξενοδοχείο.

Επισκεφθείτε  το site του ξενοδοχείου: imaret.gr