Ρόδι, φλουρί, κρεμμύδα – Γνωρίζετε την ιστορία των πρωτοχρονιάτικων μας εθίμων; Ξορκίζουν την κακοδαιμονία και προσελκύουν την καλή τύχη

Αρκετοί προσπαθούν να κερδίσουν την εύνοια της τύχης χρησιμοποιώντας φυλαχτά. Πρόκειται για πανάρχαια συνήθεια. Η πρώτη μορφή ιερών αντικειμένων ήταν τα τάλισμαν, με παραστάσεις της φύσης και ομοιώματα εκείνων που τα φορούσαν. Σήμερα οι πιστοί χρησιμοποιούν αναθήματα, εικονίσματα και αγιασμένα μικροαντικείμενα με την ελπίδα ότι οι Άγιοι θα τους προστατεύσουν από τις κακοτυχίες. Άλλοι, πάλι, έχουν το γούρι τους, μια παράδοση βασισμένη σε λαϊκές δοξασίες.

Έτσι ξεκίνησε η συστηματική κατασκευή των κάθε λογής φυλακτών, τάλισμαν, γουριών, κλπ. Η κατασκευή των βασίζεται στη θεωρία της Αντιστοιχίας, δηλαδή, το όμοιο δημιουργεί το όμοιό του.

Η ενέργεια ενός σώματος ή ενός αντικειμένου δεν χάνεται, αλλά όταν φεύγει από το ένα σώμα ή αντικείμενο πάει σε ένα άλλο και απλώς αλλάζει μορφή και λειτουργία. Επίσης, όταν ένα αντικείμενο γεμίσει με ένα ενεργειακό φορτίο, τότε είτε μεταβάλλεται σε ενεργειακό συσσωρευτή και συγκρατεί την ενέργεια είτε μεταβάλλεται σε ενεργειακό αναμεταδότη και την εκπέμπει. Το αντικείμενο πρέπει να είναι «ενεργειακά αγώγιμο» όπως το λέμε, δηλαδή να είναι φτιαγμένο από υλικά κατάλληλα που να προσφέρουν τη δυνατότητα της πρόσληψης ενέργειας, καθώς και να έχει την ανάλογη «χωρητικότητα», ώστε να αποθηκεύσουμε σε αυτό την ποσότητα της ενέργειας που επιθυμούμε. Τέτοια αντικείμενα είναι τα Φυλακτά, τα Τάλισμαν, τα Γούρια και οι Μασκότ.

Φυλαχτό ονομάζεται ένα αντικείμενο κυρίως με ασυνήθιστο σχήμα ή χρώμα και το οποίο περιέχει διάφορα υλικά, όπως χόρτα, πέτρες, ορυκτά, αποξηραμένα έντομα, φυτά, μέταλλα, κρυστάλλους, χρώματα, ομοιώματα ζώων, επιγραφές, ιερά λόγια, ιερά σχέδια, παραφίνη, μετάξι, βότανα, σύμβολα, παραστάσεις, αριθμούς, ζωδιακά σύμβολα, θρησκευτικά σύμβολα, φτερά, τεμάχια ζώων, ονόματα, μαλλιά, νύχια, προσωπικά αντικείμενα, λιβάνια, χάντρες, λουλούδια, υγρά, κρασί, ξύδι, σπόρους, αυγά, φίδια, φελλό, κεριά, υφάσματα, έλαια, αρώματα, φρούτα, μπαχαρικά. Επίσης στα φυλακτά χρησιμοποιούνται και οι Ρούνοι, τα κινέζικα εξάγραμμα του Ι Τσινγκ, οι σφραγίδες των πλανητών και τα ιερά ονόματα των διαφόρων θρησκειών.

Γούρι ονομάζεται ένα αντικείμενο το οποίο είναι φτιαγμένο όπως τα φυλακτά αλλά με σκοπό να φέρει τύχη ή καλή έκβαση συγκεκριμένης υπόθεσης.

Ιδού μερικά από τα γούρια που έχει επικρατήσει να θεωρούνται ότι ξορκίζουν την κακοδαιμονία και προσελκύουν την καλή τύχη. Ειδικά οι γιορτινές ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι γεμάτες δοξασίες για την προσέλκυση της καλής τύχης.

ΤΟ ΡΟΔΙ

Από τα πιο κλασικά έθιμα της πρωτοχρονιάς είναι το ρόδι. Ανήμερα της πρωτοχρονιάς έπρεπε να πάμε εκκλησία μαζί με το ρόδι, να φέρουμε αγιασμό και ο αρχηγός της οικογένειας, ο μπαμπάς να σπάσει σε μια γωνιά το ρόδι πετώντας το με δύναμη στο πάτωμα, για να ροδίσει όλη η χρονιά.

Εδώ και χιλιάδες χρόνια το ρόδι θεωρείται, από διάφορους λαούς και πολιτισμούς, σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας και καλοτυχίας. Οι αρχαίοι Έλληνες πριν κατοικήσουν σε ένα νέο σπίτι έσπαγαν στο κατώφλι του ένα ρόδι, πράγμα που κάνουμε ακόμα και στις μέρες μας.

Το σπάσιμο του ροδιού όμως λαμβάνει χώρα κατά βάση, κάθε Πρωτοχρονιά. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας σπάνε το ρόδι αμέσως μετά την αλλαγή του χρόνου. Βγαίνουν όλοι έξω από το σπίτι πριν αλλάξει ο χρόνος, κλείνοντας όλα τα φώτα. Μόλις μπει το νέο έτος και αφού ανταλλάξουν ευχές, ο νοικοκύρης ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας που θεωρείται τυχερό, σπάει ένα ρόδι στο κατώφλι του σπιτιού και μετά μπαίνουν όλοι μέσα στο σπίτι, βάζοντας πρώτο το δεξιό τους πόδι.

Σε κάποιες άλλες περιοχές το σπάσιμο του ροδιού γίνεται είτε τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς είτε αμέσως μετά την Θεία Λειτουργία την ίδια ημέρα. Στις περιοχές που σπάνε το ρόδι μετά την Θεία Λειτουργία, το έχουν πάρει μαζί τους στην εκκλησία για να ευλογηθεί.

Από το έθιμο του σπασίματος του ροδιού πηγάζει η λαϊκή έκφραση: «Έσπασε το ρόδι» που σημαίνει ότι έκανε καλό ξεκίνημα. Στον αντίποδα αυτής της έκφρασης βρίσκεται η «Θα σε φωνάξω να μου σπάσεις το ρόδι την Πρωτοχρονιά» την οποία λέμε κοροϊδευτικά σε κάποιον που θεωρούμε καντέμη.

Σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας, το ρόδι που σπάζεται την Πρωτοχρονιά, έχει φυλαχτεί στα εικονίσματα του σπιτιού από την ημέρα του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.

ΚΡΕΜΜΥΔΑ

Η γνωστή μας Πρωτοχρονιάτικη κρεμμύδα είναι το φυτό, του οποίου η επίσημη ονομασία είναι, Scilla Maritima. Λέγεται και κρεμμυδόσκιλλα ή σκιλλοκρεμμύδα ή κουτσούπα ή ασκέλλα ή αρκόσκιλλα. Δεν είναι τίποτα άλλο απ’ το δικό μας «Μπότσ’κο». Οι αρχαίοι Έλληνες την θεωρούσαν σύμβολο αναγέννησης και υγείας.

Επίσης μεγάλο όπλο κατά της βασκανίας. Η αντίληψη αυτή οφείλεται στην πολύ μεγάλη ζωτικότητα του βολβού της, που μπορεί να διατηρηθεί και να βλαστήσει ακόμα και έξω άπ’ το χώμα πάνω από ένα χρόνο. Στις μέρες μας σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τοποθετείται μια κρεμμύδα έξω από το σπίτι την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Ανήμερα της Πρωτοχρονιάς ο πατέρας ή η μητέρα της οικογένειας την παίρνει στα χέρια του/της και χτυπώντας ελαφρά με την κρεμμύδια τα κεφάλια, ξυπνά τα μέλη της οικογένειας για να πάνε στην Θεία Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου. Στην συνέχεια η κρεμμύδα, κρεμιέται σε κάποιο σημείο του σπιτιού για να φέρει υγεία και τύχη στην οικογένεια.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΛΟΥΡΙ

Το φλουρί συμβολίζει την τύχη και μια καλή χρονιά για εκείνον που θα το κερδίσει. Το ασημένιο ή χρυσό χρώμα του θεωρείται ότι εξαφανίζει τη γρουσουζιά, η βασιλόπιτα είναι η οικογενειακή δύναμη και η προστασία του σπιτιού, και ο σταυρός που κάνουμε πάνω στην πίτα είναι η προστασία του Θεού.