Μάκβεθ, Βέρντι και αιματοβαμμένα παιχνίδια εξουσίας στη νέα Λυρική από την Κυριακή

Με τη σημαντικότερη νεανική όπερα του Βέρντι επέλεξε να εγκαινιάσει η Λυρική τη δοκιμαστική περίοδο λειτουργίας της στο ΚΠΙΣΝ. Την παραγωγή του Ιταλού Λορέντζο Μαριάνι είχαμε πρωτοδεί στο Μέγαρο τον Ιανουάριο του 2014. Βασισμένη στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Σαίξπηρ, η υπόθεση της όπερας εκτυλίσσεται στη Σκοτία του 1040.

Επιστρέφοντας από τη μάχη μαζί με τον συνάδελφο και φίλο του Μπάνκο, ο Μάκβεθ, στρατηγός του βασιλιά Ντάνκαν, συναντά τις μάγισσες που προβλέπουν ότι θα κερδίσει το θρόνο της χώρας. Πληροφορούμενη αυτές τις προφητείες, η λαίδη Μάκβεθ πείθει τον άντρα της να δολοφονήσει τον βασιλιά, ο οποίος φιλοξενείται στο σπίτι τους.

Ο Μάκβεθ πράγματι αναρριχάται στο θρόνο, αλλά κυριολεκτικά πνίγει τη Σκοτία στο αίμα για να διατηρήσει την εξουσία, σκοτώνοντας ακόμη και τον Μπάνκο. Τελικά η λαίδη Μάκβεθ, υπό το βάρος των τύψεων, τρελαίνεται και αυτοκτονεί, ενώ ο Μάκβεθ εκτελείται από επαναστατημένους ευγενείς, οι οποίοι υπερασπίζονται τα δικαιώματα του γιου του Ντάνκαν. 

Παρότι ο «Μάκβεθ» προηγείται χρονικά των αριστουργημάτων που καθιέρωσαν τον Βέρντι διεθνώς, η μουσικοθεατρική γλώσσα του παρουσιάζεται ήδη πλήρως αναπτυγμένη. Ο συνθέτης υπερβαίνει το συμβατικό πλαίσιο της εποχής του, δημιουργώντας ένα έργο με θεατρική δύναμη και χαρακτήρες με πρωτόγνωρο ψυχολογικό βάθος, ενώ άκρως δραματική μουσική καθηλωτικής δύναμης σκιαγραφεί πρόσωπα και καταστάσεις.

Ο Βέρντι και ο λιμπρετίστας του Πιάβε ακολούθησαν την αφήγηση της σαιξπηρικής τραγωδίας, μπολιάζοντάς την ωστόσο με στοιχεία από το ιλουζιονιστικό θέατρο του 19ου αιώνα.
Έτσι οι τρεις μάγισσες του πρωτοτύπου μετατράπηκαν σε χορό μαγισσών, για τον οποίο ο Βέρντι έγραψε ορισμένες από τις ωραιότερες χορωδιακές σελίδες, ενώ με συγκλονιστική μουσική έντυσε τις σκηνές μεγάλης δραματικής έντασης, όπως αυτή της υπνοβασίας της λαίδης Μάκβεθ.

Ο διακεκριμένος σκηνοθέτης Λορέντζο Μαριάνι εστίασε τη δραματουργική προσέγγισή του στον τρόπο σκέψης των ηρώων και στην εικονοποίηση της αντίδρασής τους απέναντι στο φόβο. Το θεαματικό­, ψυχρό σκηνικό αποδίδει μια no man’s land, μια «απεικόνιση» των σκοτεινών σημείων του μυαλού του. 

Η όπερα, η οποία θα παρουσιαστεί μαζί με το μπαλέτο που γράφτηκε για την αναθεωρημένη εκδοχή (1865 ), αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του είδους. Η δεξιοτεχνική ενορχήστρωση αποδίδει με πολύ εύστοχες ηχοχρωματικές και ρυθμομελωδικές εναλλαγές τις ιδιαιτερότητες του απαιτητικού κειμένου. Ο Βέρντι χειρίζεται σοφά τις δυνατότητες της ορχήστρας για να αποδώσει τόσο τις μυστηριακές και υποβλητικές στιγμές όσο και αυτές της συναισθηματικής έξαρσης ή κατάρρευσης, καθώς κι εκείνες της έκλυσης τεράστιας έντασης: βία, συνωμοσία, θάνατος.

Ο «Μάκβεθ» συνιστά, τέλος, ύψιστη πρόκληση για τους ερμηνευτές­ των βασικών χαρακτήρων λόγω των σχεδόν υπεράνθρωπων φωνητικών και υποκριτικών απαιτήσεών τους.

Ο επώνυμος ρόλος αποτελεί έναν από τους ωραιότερους του ρεπερτορίου για βαρύτονο. Για τον δυσκολότατο ρόλο της λαίδης Μάκβεθ ο Βέρντι προτιμούσε μια φωνή «ειδική»: σκληρή, όχι απαραιτήτως ωραία, αλλά ταυτόχρονα γοητευτική και υπερήφανη. Επιθυμούσε δηλαδή όχι απλώς μια καλή λυρική τραγουδίστρια, αλλά μια πραγματική ερμηνεύτρια, ικανή να αναδείξει τις σκοτεινές και διαβολικές πτυχές του.

Όχι τυχαία τους ρόλους αυτούς έχουν σημαδέψει, σμιλεύοντας σπάνια ψυχογραφήματα, σπουδαία ονόματα όπως η Μαρία Κάλλας και ο Κώστας Πασχάλης.

Της αμιγώς ελληνικής διανομής τώρα ηγούνται δύο εκλεκτοί τραγουδιστές μας με διεθνή σταδιοδρομία. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο εμφανίζεται ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος: η προ τριετίας συναρπαστική προσωπογραφία του οδήγησε στην απονομή του Μεγάλου Βραβείου Μουσικής της Ένωσης Ελλήνων Κριτικών. Αυτόν της Λαίδης Μάκβεθ αναλαμβάνει η καταξιωμένη υψίφωνος Δήμητρα Θεοδοσίου. Ο βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς συμμετέχει ως Μπάνκο και ο τενόρος Δημήτρης Πακσόγλου ως Μακντάφ. Τη μουσική διεύθυνση έχουν οι αρχιμουσικοί Λουκάς Καρυτινός και Ηλίας Βουδούρης.

Ο «Μάκβεθ» ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή - Αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος» του ΚΠΙΣΝ, στις 23, 25, 27, 29/4 και 3/5.