Αποκλειστικό: Η Θεσσαλονικιά επιστήμων Μαρία Τζώρτζιου επικεφαλής σε διεθνή projects της NASA -Μια μεγάλη συνέντευξη μιας μοναδικής Ελληνίδας στην Ειρήνη Νικολοπούλου

Η Μαρία Τζώρτζιου πρόσφατα έγινε αναπληρώτρια καθηγήτρια-ερευνήτρια  στο Maryland State University. Εδώ και δώδεκα χρόνια είναι υπάλληλος της  NASA, στην Ουάσιγκτον, την πρωτεύουσα των ΗΠΑ. Μόλις γύρισε από μια αποστολή της NASA στο Chesapeake Bay κι ετοιμάζεται για άλλη μια στον Κόλπο του Μεξικό το Σεπτέμβριο.



Η Μαρία τελείωσε με distinction το Φυσικό τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημείου Θεσσαλονίκης, έχει 2 masters, PhD με distinction, ενώ πριν το PhD είχε πρόσκληση από τη NASA για συνεργασία στο πλαίσιο ενός προγράμματος δορυφορικών μετρήσεων ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Το eirinika.gr την βρήκε λίγο μετά τις διακοπές της στη Νάξο, και είχε μαζί της μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη:


Το βιογραφικό σας και η θέση σας στην NASA, θα έκοβε σε πολλούς την ανάσα. Αν σας ζητούσα να μου περιγράψετε σε δύο φράσεις, αυθόρμητα πως φτάσατε στην NASA; Σίγουρα χωρίς διαστημόπλοιο;

Σε δύο φράσεις; Carl Sagan και το documentary "Cosmos; A personal Voyage", που είμαι σίγουρη ότι μάγεψε και ενέπνευσε πολλούς της γενιάς μας. Και στη συνέχεια, πολλή δουλειά, πολύ πείσμα, μα και καλή τύχη να έχω θαυμάσιους μέντορες .

Διάβασα ότι είστε επικεφαλής ορισμένων projects για την ποιότητα του νερού στην Μεσόγειο, στον Ινδικό Ωκεανό, στον Κόλπο του Μεξικού και στα Ιμαλάια, τι επιδιώκετε μέσα από αυτές τις έρευνες; 



Είναι γνωστή η αγωνία όλου του κόσμου τα τελευταία χρόνια για την κατάσταση του περιβάλλοντος, την ποιότητα και ποσότητα του νερού, τη διαθεσιμότητα και τη σωστή χρήση των υδάτινων πόρων. Οι έρευνες αποσκοπούν στο να γνωρίσουμε την κατάσταση παγκόσμια, να μελετήσουμε τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων σε διάφορες κλίμακες, να βελτιώσουμε την επιστημονική γνώση και διαθέσιμη τεχνογνωσία, και να καταλάβουμε πως μπορούμε να συνδυάσουμε πρόοδο και καινοτομία αλλά ταυτόχρονα και προστασία του περιβάλλοντος.

Ξένα επιστημονικά περιοδικά αναγνωρίζουν ότι χάρις στις δικές σας ερευνητικές εργασίες θα βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο προβλέπουμε τις περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις στα διεθνή ύδατα.

Γίνεται μεγάλη προσπάθεια από πολλούς αναγνωρισμένους επιστήμονες ανά τον κόσμο για καλύτερη αξιοποίηση των παρατηρήσεων απο το διάστημα και εφαρμογή στη βελτίωση μοντέλων πρόβλεψης περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων. Στη NASA, σε συνεργασία με ευρωπαϊκά και αμερικάνικα πανεπιστήμια, έχουμε αναπτύξει κάποιες καινούριες μεθοδολογίες για εφαρμογή σε μεγάλες και συνεχείς χρονοσειρές δορυφορικών δεδομένων, οι οποίες, σε συνδυασμό με επίγειες παρατηρήσεις και ενσωμάτωση των νέων δεδομένων σε υδροδυναμικά και βιογεωχημικά μοντέλα, θα βελτιώσουν την κατανόηση των σχέσεων μεταξύ διαφόρων διεργασιών, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο προβλέπουμε τις περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις στα διεθνή ύδατα. 

Το ότι μεγαλώσατε στον Βόλο, αγναντεύοντας τον Παγασητικό συνέβαλε στην απόφαση σας να αφοσιωθείτε στην ομορφιά των ωκεανών;

Η αλήθεια είναι, ότι έχω περάσει μαγικά καλοκαίρια στο Πήλιο. Αλλά γεννήθηκα, μεγάλωσα και άρχισα τις σπουδές μου στην πανέμορφη Θεσσαλονίκη. Η θέα του Θερμαϊκού σίγουρα με έκανε να αγαπήσω τη θάλασσα, αλλά ταυτόχρονα με ευαισθητοποίησε σε θέματα σχετικά με ανθρωπογενείς επιβαρύνσεις στο φυσικό περιβάλλον.

Ταξιδεύετε πολύ σε όλον τον κόσμο, παρατηρείτε και καταγράφετε πολλούς και διαφορετικούς τύπους οικοσυστημάτων, δώστε μου παρακαλώ σε λίγες γραμμές τις εντυπώσεις σας και εκείνα που σαν άνθρωπος και σαν επιστήμων ξεχωρίσατε;

Τον τελευταίο καιρό έχω επικεντρώσει την έρευνα μου σε παράκτια οικοσυστήματα και υδροβιότοπους, όπου ποιότητα νερού και βιοποικιλότητα επηρεάζονται από διεργασίες, τόσο στο νερό, όσο και στην στεριά και στην ατμόσφαιρα, όπως το Chesapeake Bay, ο κόλπος του Μεξικού, εκβολικά συστήματα της Ανατολικής Μεσογείου. Οι ανθρώπινες κοινωνικο-οικονομικές δραστηριότητες έχουν άμεση επίδραση στις ευαίσθητες ισορροπίες που αναπτύσσονται σε τέτοιους ιδιαίτερους τύπους οικοσυστημάτων. Στόχος των projects μας σε αυτά τα οικοσυστήματα είναι η ανάπτυξη βελτιωμένων μεθοδολογιών και νέων επιστημονικών εργαλείων (παρατηρήσεις και μοντέλα), τα οποία θα μπορούν να υποστηρίζουν διαδικασίες λήψης αποφάσεων και ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ανάπτυξης της παράκτιας ζώνης.



Γιατί σας αρέσει και να διδάσκετε;

Όπως σας είπα, νιώθω πολύ τυχερή για τους καθηγητές και μέντορες που είχα ως φοιτήτρια. Έτσι, εκτός από χαρά, νιώθω και υποχρέωση να μοιράζομαι τη γνώση και εμπειρίες με νέους φοιτητές. Είναι φανταστικό να βλέπει κανείς πόσο ευαισθητοποιημένα είναι τα νέα παιδιά σε περιβαλλοντικά θέματα, και πόσο αναζητούν ευκαιρίες να μάθουν, να καταλάβουν τα προβλήματα, και να βοηθήσουν στο να βρεθούν λύσεις. Το βλέπω ιδιαίτερα εμφατικά στους φοιτητές που έχω στα projects μου. 

Σας λείπει η Ελλάδα; σας λείπει ο Βόλος ή το Πήλιο;

Η Ελλάδα πάντα μου λείπει, η οικογένεια μου, οι φίλοι μου, τα νησιά, η θάλασσα. Αλλά, όχι επαγγελματικά. Παρόλο που υπάρχουν αξιόλογοι επιστήμονες και πολύ σοβαρά Ερευνητικά Ιδρύματα στην Ελλάδα, οι ευκαιρίες για νέους ανθρώπους είναι περιορισμένες, οι ευκαιρίες χρηματοδότησης λίγες, και η συμπεριφορά από δημόσιους υπαλλήλους ξεχασμένους σε καίριες θέσεις βάζουν, μερικές φορές, φρένο σε όνειρα και πρωτοβουλίες. Θαυμάζω τους Έλληνες επιστήμονες συνεργάτες μου, γιατί παρά τις τόσες αντιξοότητες μπορούν και τα καταφέρνουν. Δεν είναι εύκολο.  

Όταν σας μιλούν άσχημα για την Ελλάδα πως νιώθετε και πως αντιδράτε;

Δεν έχω συναντήσει πολύ κόσμο έξω από την Ελλάδα που μιλάει άσχημα για την χώρα μας. Όσες φορές, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχω ζητήσει τις εντυπώσεις από γνωστούς και φίλους που έχουν επισκεφτεί την Ελλάδα, ακούω τα καλύτερα λόγια για το πόσο ωραίες εντυπώσεις είχαν από το ταξίδι τους.

Ποια είναι η εικόνα που έχουν συνομήλικοι σας, οι μαθητές σας, το περιβάλλον σας γενικά για την χώρα μας;

Οι μαθητές μου και οι συνάδελφοι μου στο Goddard και στο Πανεπιστήμιο του Maryland πάντα δείχνουν πόσο ζηλεύουν (καλοπροαίρετα), όταν τους λέω ότι πηγαίνω ταξίδι στην Ελλάδα. Η αρχαία ιστορία της Ελλάδας, τα μνημεία, οι φυσικές ομορφιές, τα βουνά και οι θάλασσες μας, το φαγητό, η φιλοξενία, ο καιρός, ο ήλιος, θεωρούνται εντυπωσιακά. Μεταξύ σοβαρού και αστείου, λέμε ότι θα ήταν πολύ ωραίο όλη η ομάδα να έρθει να δουλέψει αμισθί, αν οι επόμενες μετρήσεις μας γίνουν στα παράκτια νερά της Μυκόνου, της Σαντορίνης και της Νάξου.

Θα γινόσασταν ποτέ αστροναύτης;

Οχι, για δύο λόγους: δεν θα μπορούσα να ζήσω για μεγάλο χρονικό διάστημα μακριά από τη Γη. Μου αρέσει πολύ αυτός ο πλανήτης και δεν μου είναι αρκετό να τον βλέπω από απόσταση. Επίσης, η παραμονή του ανθρώπου στο διάστημα έχει επιπτώσεις (πολλές ακόμα άγνωστες) στο ανθρώπινο σώμα, στους μύες, στα κόκαλα, στον εγκέφαλο. Θεωρώ την ανθρώπινη ζωή πολύτιμη και δεν θα ρίσκαρα την υγεία μου για μια συμμετοχή σε διαστημική αποστολή. Προτιμώ την αποστολή ρομπότ στο διάστημα. 

Πως ζει μια κοπέλα της ηλικίας σας όταν δεν είναι επιστήμων; Έχετε χρόνο να γυμναστείτε, να ασχοληθείτε με την μόδα;

Παρόλο που ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι ποτέ αρκετός, τα σαββατοκύριακα είναι (εκτός σπάνιων περιπτώσεων) αφιερωμένα στην οικογένεια και παιχνίδι με την κόρη μας. Προσπαθούμε κάθε βδομάδα να βρίσκουμε χρόνο για να πάμε γυμναστήριο, να βγούμε για ποτό ή φαγητό με καλούς φίλους, να ακούσουμε μουσική, να πάμε για ψώνια, εκδρομές, ή απλά για περπάτημα στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Αλλά εκτός σαββατοκύριακου, οι υπόλοιπες μέρες έχουν αρκετή δουλειά, συχνά 12ωρα στο γραφείο ή στο εργαστήριο, και οι διακοπές είναι περιορισμένες.

Θα θέλατε να συνδυάσετε μια τόσο δύσκολη καριέρα με την οικογένεια;

Ναι, βέβαια. Δεν πιστεύω ότι είναι αδύνατο για μια γυναίκα, να συνδυάσει απαιτητική καριέρα με οικογένεια, αλλά ούτε είναι και εύκολο. Είμαι τυχερή να έχω τον κατάλληλο σύζυγο που, παρά τις απαιτήσεις της δικής του καριέρας, μοιράζεται  και συνεισφέρει εξίσου στην φροντίδα της οικογένειας. Έχω πολλά παραδείγματα στον χώρο μου πετυχημένων γυναικών που ταυτόχρονα είναι εξαιρετικές μητέρες και έχουν χαρούμενες και δεμένες οικογένειες. Μια από τις πιο καταξιωμένες συναδέλφους μου και μέντορας μου στο Goddard, έχει τέσσερα παιδιά και πριν από ένα χρόνο περίπου είχε την τύχη να γίνει γιαγιά σε τετράδυμα από την μικρότερη κόρη της. Πριν από ένα χρόνο ακριβώς είχαμε κι εγώ με τον σύζυγο μου την τύχη να γίνουμε γονείς.

Τι προτείνετε στα Ελληνόπουλα που νιώθουν ότι χάνετε η γενιά τους από την ανεργία και τα προβλήματα;

Η ανεργία των νέων είναι πραγματικά σε απογοητευτικά επίπεδα. Θα πρότεινα στα παιδιά στην Ελλάδα ό,τι λέω και στους φοιτητές μου εδώ. Να μαζέψουν όσα εφόδια μπορούν ως μαθητές, ως φοιτητές. Να επενδύσουν χρόνο στο να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να καταλάβουν τί είναι αυτό που πραγματικά θέλουν να κάνουν στη ζωή τους, και να προσπαθήσουν να γίνουν οι καλύτεροι σε αυτό. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες και υποτροφίες για νέα παιδιά, κυρίως μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά πρέπει να ψάξουν αυτές τις ευκαιρίες και να τις εκμεταλλευτούν. Δικτύωση και συνεργασίες με άλλες ομάδες σε άλλες χώρες, πάντα βοηθούν στο να γεννηθούν νέες ιδέες που θα γίνουν καινούρια projects. Αυτό, όμως, που ταυτόχρονα πρέπει να γίνει, είναι να βρεθεί και ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος ενίσχυσης της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, επενδύσεων και επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, έτσι ώστε να γίνει η χώρα μας πιο ανταγωνιστική. Θα πρέπει να γίνει, επιτέλους, εύκολο για νέους ανθρώπους με καλές, πρωτοποριακές ιδέες και εξωτερική χρηματοδότηση, να μπορούν να υλοποιήσουν αυτές τις ιδέες στην Ελλάδα. 

Θα θέλατε να δουλέψετε για υγρότοπούς και οικοσυστήματα της Ελλάδας; κι αν ναι, ποια θα ήταν αυτά;

Η Ελλάδα είναι χώρα πλούσια σε υγροτόπους. Πριν από πέντε χρόνια, και με χρηματοδότηση από τη NASA και τα Ευρωπαϊκά προγράμματα Marie Curie International Re-integration και Marie Curie Excellence Team Grant, άρχισα ένα διεπιστημονικό ερευνητικό πρόγραμμα που είχε ως κύριο στόχο τη μελέτη των διακυμάνσεων στην ποσότητα και ποιότητα των διαλυμένων οργανικών ουσιών που προέρχονται απο διαφόρους παράκτιους υγροτόπους (έλη, υγρολίβαδα, παραποτάμια δάση κτλ) στη Ν.Α. Ευρώπη, και την κατανόηση των επιπτώσεων που έχουν αυτές οι διακυμάνσεις στη βιοχημεία και παραγωγικότητα του οικοσυστήματος και τις οπτικές ιδιότητες των παράκτιων υδάτων. Οι μετρήσεις και τα αποτελέσματα χρησιμοποιήθηκαν  σε εφαρμογές τηλεπισκόπησης μέσω ανάπτυξης αλγορίθμων συσχέτισης βιογεωχημικών μεταβλητών και οπτικών παραμέτρων. Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με  επιστήμονες και φοιτητές από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, τη NASA, το Ινστιτούτο Smithsonian και το Πανεπιστήμιο του Maryland.  Ανάμεσα στα οικοσυστήματα της Ελλάδας που μελετήσαμε ήταν το δέλτα του Σπερχειού, οι υγρότοποι του Αμβρακικού,  οι υγρότοποι και το δέλτα του Έβρου, οικοσυστήματα που έχουν μεγάλη οικολογική σημασία και κάποια, ως υγρότοποι Ramsar, τελούν υπό καθεστώς ειδικής προστασίας.   

Οι γονείς σας είναι υπερήφανοι, πολύ δικαιολογημένα βέβαια για σας, νιώθετε ότι η αγάπη των γονιών ήταν μεγάλο στήριγμα;

Σε όλες, μάλλον, τις οικογένειες οι γονείς είναι περήφανοι για τα παιδιά τους. Αυτό που διαφέρει απο οικογένεια σε οικογένεια είναι περισσότερο ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς εκδηλώνουν τα συναισθήματα τους. Αναμφίβολα, ο ενθουσιασμός, η αυτοπεποίθηση  και η αισιοδοξία που με μοναδικό τρόπο οι γονείς μπορούν να μεταδώσουν στα παιδιά τους, μέσα απο την εκδήλωση όχι μόνο της αγάπης, αλλά ταυτόχρονα και της εμπιστοσύνης και της αποδοχής τους, αποτελούν τεράστιο στήριγμα σε κάθε φάση της ζωής του παιδιού. Ήμουν ιδιαίτερα τυχερή με τους γονείς μου. Ελπίζω και εύχομαι κάπως έτσι να αισθάνεται και η κόρη μου.