Επεσε ή τον έριξαν;

Του Γιάννη Πρετεντέρη

Η πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου τον περασμένο Νοέμβριο δεν ήταν ούτε μια απλή ούτε μια συνηθισμένη ιστορία.Είναι η πρώτη φορά μετά τον πόλεμο που μια κυβέρνηση και ένας Πρωθυπουργός οδηγούνται ουσιαστικά σε παραίτηση χωρίς να έχουν χάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.Είναι δηλαδή η πρώτη φορά που μια εκλεγμένη κυβέρνηση εγκαταλείπει την εξουσία επειδή οδηγήθηκε εκ των πραγμάτων σε «αδυναμία διακυβέρνησης».Ευλόγως λοιπόν η καταγραφή και η ερμηνεία των γεγονότων που οδήγησαν σε μια τόσο ασυνήθιστη εξέλιξη προκαλούν συζητήσεις και αντιπαραθέσεις.Πρώτος, αν δεν απατώμαι, ο τότε αντιπρόεδρος Θ. Πάγκαλος μίλησε για «ανατροπή» της κυβέρνησης από βουλευτές της πλειοψηφίας και ενέπλεξε τον σημερινό αρχηγό του ΠαΣοΚ.Συγκεκριμένα είπε ότι «οι βουλευτές του (σ.σ.: του Ευ. Βενιζέλου…) ανέτρεψαν τον Παπανδρέου. Δεν μπορούσε να τους ελέγξει;» (Alpha, 27.6.2012).Την άποψη Πάγκαλου ήλθε να επιβεβαιώσει αλλά και να συμπληρώσει η άποψη του ίδιου του Γ. Παπανδρέου για τα γεγονότα (όπως καταγράφηκε στο «ΒΗmagazino» της περασμένης Κυριακής, 15.7.2012).Το πράγμα λοιπόν σοβαρεύει.Σύμφωνα με την εκδοχή Παπανδρέου συνέβησαν τα εξής λίγο μπερδεμένα πράγματα.Πρώτον, η Ανγκελα Μέρκελ ήταν ενήμερη και είχε συμφωνήσει με την πρόθεσή του να πραγματοποιήσει δημοψήφισμα.Δεύτερον, για κάποιους αδιευκρίνιστους λόγους υπαναχώρησε όταν ο Παπανδρέουεξήγγειλε το δημοψήφισμα, με αποτέλεσμα να φωνάξουν με τον Σαρκοζί τον έλληνα πρωθυπουργό στις Κάννες και να τον περάσουν γενεές δεκατέσσερις.Τρίτον, ο Βενιζέλος (που εμφανίζεται να λουφάρει επικαλούμενος λόγους υγείας…) πρώτα συμφωνεί με το δημοψήφισμα και μετά αλλάζει γνώμη - ενδεχομένως μετά την αντίδραση των ξένων…Τέταρτον, στις Κάννες και παρά το βρισίδι ο Παπανδρέου συμφωνεί με τη Μέρκελ να γίνει δημοψήφισμα στις 4 Δεκεμβρίου για το ευρώ.Πέμπτον, ο Βενιζέλος στην Αθήνα αδειάζει τον Παπανδρέου για το δημοψήφισμα (το οποίο ουσιαστικώς ακυρώνεται), ενώ οι βουλευτές που τον υποστηρίζουν αναλαμβάνουν δράση στο Κοινοβούλιο εναντίον του αποδυναμωμένου Πρωθυπουργού.Τα υπόλοιπα ακολουθούν σχεδόν από μόνα τους.Από την αφήγηση αυτή προκύπτουν δύο ενδιαφέροντα συμπεράσματα.l Ο Παπανδρέου θεωρεί ακόμα και τώρα ότι το δημοψήφισμα ήταν μια καλή ιδέα, η οποία δεν μπόρεσε να υλοποιηθεί.l Η καλή αυτή ιδέα δεν υλοποιήθηκε λόγω της μεταστροφής Μέρκελ, Σαρκοζί καιΒενιζέλου. Ετσι ο Παπανδρέου πήγε καλλιά του - μαζί με την ιδέα…Πολύ φοβούμαι ότι ακόμη πιο πρωτοφανής κι από την πτώση της κυβέρνησηςΠαπανδρέου είναι η αντίληψη των γεγονότων από τον πρωταγωνιστή τους.Στην αφήγησή του υπάρχουν τρία σημαντικά κενά.Πρώτον, ο ρόλος της Μέρκελ. Αφού ξέρει και συμφωνεί, γιατί αντιδρά; Αφού αντιδρά, πώς γίνεται και αλλάζει ξανά γνώμη για να δεχτεί ένα δημοψήφισμα στις 4 Δεκεμβρίου, αλλά με διαφορετικό αντικείμενο;Κι αν έχει συμφωνήσει σε τέτοιο δημοψήφισμα, πώς δεν αντιδρά ξανά όταν πληροφορείται ότι τελικά ούτε αυτό θα γίνει μετά την παρέμβαση Βενιζέλου;Λίγο UFO η καγκελάριος!Δεύτερον, ο ρόλος του Σαρκοζί. Αυτός τελικά ξέρει ή δεν ξέρει;Διότι αν ξέρει, δεν έχει λόγο να αντιδράσει. Αλλά, αν δεν ξέρει και τον έπιασαν στον ύπνο, τότε μάλλον λογικά τον πήρε και τον σήκωσε τον Παπανδρέου στις Κάννες.(Μεταξύ άλλων με την περίφημη φράση «Θα πάρεις τα αρχ…ια μου!» που δυσκολευόταν να αποδώσει ο μεταφραστής.)Τρίτον, ο ρόλος του Βενιζέλου. Είναι προφανές ότι ο σημερινός πρόεδρος του ΠαΣοΚ πρώτα υποστήριξε το δημοψήφισμα και μετά άλλαξε γνώμη.Τίποτα όμως δεν αποδεικνύει ότι πίσω από την αλλαγή γνώμης υπήρχε σχέδιο ανατροπής κι όχι απλή επιπολαιότητα. Ισα-ίσα. Ολοι υπήρξαμε μάρτυρες της ασφυκτικής πίεσης που άσκησε ο Βενιζέλος σε βουλευτές της επιρροής του να δώσουν (παρά τις διαφωνίες τους…) ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπανδρέου.Με άλλα λόγια, η αφήγηση αυτή ελάχιστη σχέση έχει με τα πραγματικά περιστατικά κι ακόμη λιγότερη με την κοινή λογική.Ο Παπανδρέου εμφανίζεται (τώρα και εκ των υστέρων) ως «θύμα ανθρώπων και περιστάσεων», τη στιγμή που επιχειρούσε να δώσει μια «δημοκρατική διέξοδο» στο πρόβλημα της χώρας - το οποίο, παρεμπιπτόντως, ο ίδιος είχε δημιουργήσει…Μόνο που (πέραν των άλλων ανακολουθιών) προκύπτει ένα κορυφαίο πολιτικό ερώτημα.Αν είχε όντως διαπιστώσει ότι η χώρα βρισκόταν σε αδιέξοδο κι αν αναζητούσε ειλικρινά μια δημοκρατική διέξοδο σε αυτό, γιατί δεν έκανε εκλογές;Γιατί κατέβαζε ιδέες για δημοψηφίσματα και άλλες πατέντες;Γιατί προτίμησε (όπως λέει) να τον ανατρέψει ο Βενιζέλος από το να προσφύγει ευθέως στην κρίση του ελληνικού λαού;Διότι μια χαρά προλάβαιναν να γίνουν εκλογές στις 4 Δεκεμβρίου. Και με τη σύμφωνη (κατά την εκδοχή του) γνώμη της Μέρκελ.Είναι βέβαιο πως έτσι θα γλιτώναμε πολλά από όσα επακολούθησαν!

Πηγή: tovima.gr